Digitalisering van de Belgische kmo's: een internationale vergelijking

Digitale technologieën zijn onmisbaar geworden om het concurrentievermogen van ondernemingen te verzekeren. Ongeacht het soort technologie dat wordt gebruikt (online verkoop, cloudcomputing, analyse van big data, aanwezigheid op sociale netwerken, elektronische facturering, toepassingen van artificiële intelligentie, enz.), digitalisering maakt het mogelijk de verwerking van informatie te automatiseren en te versnellen, de zichtbaarheid en de aantrekkelijkheid van een onderneming voor klanten en leveranciers te verbeteren, en klanten nieuwe producten en nieuwe ervaringen aan te bieden. Digitale hulpmiddelen zijn een manier geworden om zich van de concurrentie te onderscheiden.
 
Deze pagina vergelijkt de prestaties van Belgische en Europese kmo's voor het gebruik van allerlei digitale technologieën. De gegevens zijn afkomstig van Eurostat-gegevens. De statistieken van Eurostat hebben het voordeel dat ze geharmoniseerd zijn in de verschillende landen. Het is dus mogelijk om ze te vergelijken. Het nadeel is echter dat de gegevens regelmatig verschillen van de gegevens die de nationale overheden zelf publiceren.

Volledige gegevens over de digitaliseringsgraad van de Belgische micro-ondernemingen, kleine en middelgrote ondernemingen vindt op de pagina's:

• Digitale technologieën bij Belgische kmo's
• Artificiële intelligentie en andere geavanceerde digitale technologieën
• E-commerce
• Digitale communicatie
• Hinderpalen voor digitalisering
• Cyberveiligheid bij Belgische kmo's
• Digitale vaardigheden – een genderspecifieke benadering

De gegevens in deze rubriek zijn afkomstig van de index van de digitale economie en samenleving (Digital Economy and Society Index - DESI), opgesteld op basis van Eurostat-gegevens. De statistieken van Eurostat hebben het voordeel dat ze geharmoniseerd zijn in de verschillende landen. Het is dus mogelijk om ze te vergelijken. Het nadeel is echter dat de gegevens regelmatig verschillen van de gegevens die de nationale overheden zelf publiceren.

ICT-specialisten

Uit in 2022 gepubliceerde gegevens blijkt dat 26 % van de kleine ondernemingen (10 tot 49 werknemers) en 59,6 % van de middelgrote (50 tot 249 werknemers) in België specialisten in ICT (informatie- en communicatietechnologie) in dienst heeft. Dat is meer dan in Nederland, Duitsland en Frankrijk en ook meer dan het Europese gemiddelde.

Website

In België beschikken meer kleine en middelgrote ondernemingen over een website dan in Frankrijk: 70,5 % tegenover 49,2 % voor kleine ondernemingen en 80,1 % tegenover 66,9 % voor middelgrote ondernemingen. Ook op dat gebied ligt België ver boven het Europese gemiddelde. Anderzijds beschikken verhoudingsgewijs meer Nederlandse en Duitse kmo's over een website met complexe functies.

De kloof tussen de kleine (10 tot 49 werknemers) en de middelgrote Franse ondernemingen (50 tot 249 werknemers) is aanzienlijk (17,8 procentpunten). Dat verschil is in België teruggebracht tot 9,6 procentpunten. In Nederland is het verschil beperkt tot 2,8procentpunten.

Sociale media

Uit in 2023 gepubliceerde gegevens blijkt dat 77,1 % van de kleine en 87,3 % van de middelgrote Belgische ondernemingen gebruik van de sociale media als communicatiemiddel. Ook op dat vlak lijken de Belgische ondernemingen vaker een beroep te doen op digitale technologieën dan hun Franse en Duitse buren, maar minder vaak dan hun Nederlandse buren. Belgische kmo-bedrijven communiceren daarentegen evenveel via sociale media als Nederlandse kmo’s.

Verkoop

Uit 2023 gegevens blijkt dat Belgische bedrijven, ongeacht hun omvang, actiever zijn in online verkoop dan de bedrijven in de buurlanden. Zo is het aandeel van kleine Belgische bedrijven die minstens 1 % van hun omzet via een computernetwerk realiseren (27,6 %), meer dan dubbel zo hoog als in Frankrijk (11,2 %) en in Luxemburg (8,2 %). Dat cijfer is ook hoger dan het aandeel van kleine Nederlandse (23,72 %) en Duitse (17,4 %) ondernemingen die online verkopen.

Het verschil is ook duidelijk aanwezig voor middelgrote ondernemingen: het aandeel van de middelgrote ondernemingen die minstens 1 % van hun omzet via een computernetwerk realiseren, bedraagt in België 39,3 %, tegenover 12,3 % in Luxemburg, 22,6 % in Frankrijk, 26,3 % in Duitsland en 30,2 % in Nederland.

Ook op dat gebied situeert België zich ver boven het Europese gemiddelde.

Cloudcomputing-diensten

Bijna de helft van de kleine en 67,7 % van de middelgrote ondernemingen maakt gebruik van clouddiensten die op het internet zijn aangekocht. Dat is meer dan in de buurlanden (Frankrijk, Duitsland, Luxemburg), met uitzondering van Nederland, en ruim boven het Europese gemiddelde. Dat percentage is in de afgelopen jaren sterk toegenomen, aangezien amper 25,1 % van de kleine en 41,1 % van de middelgrote Belgische ondernemingen dat soort technologie gebruikten volgens de enquête van 2016. Enkel de Nederlandse kmo’s scoren hoger dan de Belgische bedrijven bij het gebruik van clouddiensten (met uitzondering van de gegevens van 2020, toen Belgische kmo’s iets hoger scoorden). 

Analyse van big data

Voor de analyse van gegevens scoren Belgische kmo's ver boven het Europese gemiddelde. Zo blijkt  dat 38,9 % van de kleine en 65,7 % van de middelgrote Belgische ondernemingen intern of extern aan analyse van gegevens doet in 2023, terwijl het Europese gemiddelde voor die grootteklassen respectievelijk 28,7 % en 51,3 % bedraagt. De score van de Nederlandse kmo’s ligt hoger. De analyse van gegevens is daarentegen een heel stuk minder verspreid in de kleine en middelgrote ondernemingen in Frankrijk, Luxemburg en Duitsland. Vergelijking van gegevens met voorgaande jaren is niet mogelijk vanwege een wijziging in de definitie van de variabelen.

Bedrijven die artificiële intelligentie gebruiken

Het gebruik van artificiële-intelligentietechnologieën is wijdverspreider bij kleine ondernemingen in België (10,6 %) dan in de EU-27 (6,4 %). Kleine bedrijven in Nederland (11 %) en Luxemburg (12,3 %) maken echter nog meer gebruik van AI; binnen de buurlanden hebben kleine bedrijven in Frankrijk een lagere mate van gebruik van kunstmatige intelligentie (4,7 %) dan in België. Middelgrote ondernemingen in België onderscheiden zich van die in de buurlanden: binnen deze grootteklasse maken de Belgische ondernemingen het vaakst gebruik van AI (23%).

Digitaal-intensieve ondernemingen

37,4 % van de kleine Belgische ondernemingen wordt beschouwd als een “digitaal of zeer digitaal-intensieve” onderneming. Dat is meer dan in de buurlanden, met name Frankrijk (15,1 %), Duitsland (22 %) en Luxemburg (20,1 %). Alleen Nederland zit duidelijk boven het Belgische gemiddelde met 42,4 % van de kleine ondernemingen met een hoge of zeer hoge digitale intensiteit. Ook is een groter deel van de middelgrote ondernemingen in België digitaal-intensief dan in de buurlanden (Nederland uitgezonderd).

Op het niveau van de Europese Unie staan de Belgische kmo's bovenaan de ranglijst voor digitale intensiteit. Alleen drie landen (Finland, , Malta en Nederland) tellen een groter aandeel digitaal of zeer digitaal-intensieve kleine ondernemingen. Sinds 2021 is de positie van België op het Europese toneel licht verbeterd.

De score van digitale intensiteit is gebaseerd op een telling van het aantal technologieën dat elke onderneming gebruikt. Ondernemingen krijgen hoge scores als ze minstens 7 van de 12 volgende technologieën gebruiken:

• internetgebruik door een meerderheid van de werknemers 
• een ERP-systeem (enterprise resource planning) om informatie tussen verschillende afdelingen uit te wisselen
• een vaste breedbandverbinding met een snelheid van meer dan 30 Mbps; 
• onlineverkoop die ten minste 1 % van de omzet uitmaakt en b2c (business-to-consumer) onlineverkoop die minstens 10 % van de onlineverkoop uitmaakt; 
• de analyse van bedrijfsgegevens uitgevoerd door eigen medewerkers van het bedrijf of door een externe consultant
• gebruik van sociale media; 
• technologie voor klantrelatiebeheer (CRM)
• aankoop van geavanceerde of intermediaire cloudcomputing-diensten
• het gebruik van artificiële-intelligentietechnologie
• de aankoop van cloudcomputing-diensten via het internet;
• onlineverkoop die minste 1 % van de omzet uitmaakt  
• het gebruik van ten minste twee sociale media.