Digitale technologieën bij Belgische kmo's

Digitalisering kan heel wat gedaanten aannemen. Ondernemingen, en in het bijzonder kmo's, maken een geleidelijk proces van digitale transformatie door: steeds meer kmo’s

• maken bijvoorbeeld gebruik van een computer en een internetverbinding,
• hebben een website om de onderneming en haar producten te presenteren,
• bieden de klant de mogelijkheid om aankopen te doen via een webshop,
• slaan gegevens op in de cloud, enz.

Door zich die hulpmiddelen eigen te maken, blijven ondernemingen competitief in een omgeving met steeds meer concurrentie. Bovendien verbeteren ze hun zichtbaarheid naar hun klanten en leveranciers toe. Deze pagina geeft een overzicht van de voornaamste indicatoren over de transitie naar de digitale technologieën door Belgische kmo's.

Andere, recentere digitale technologieën daarentegen zijn nog altijd zeer marginaal in de ondernemerswereld, in het bijzonder bij kmo's, denk maar aan 3D-printen, robots, artificiële intelligentie, enz.

Over die meer geavanceerde technologieën voor de digitalisering van kmo's komt u meer te weten op de webpagina's:

• Artificiële intelligentie en andere geavanceerde digitale technologieën
• Online bestellen, verkopen en factureren
• Digitale communicatie
• Hinderpalen voor digitalisering
• Cyberveiligheid bij Belgische kmo's
• Digitale vaardigheden – een genderspecifieke benadering
• Digitalisering van de Belgische kmo's – een internationale vergelijking

Ondernemingen waar een deel van het personeel een computer met internettoegang gebruikt

Uit de gegevens van de enquête van 2023 (Statbel) blijkt dat het gebruik van het internet voor zakelijke doeleinden wijdverbreid is. Alle bedrijven met meer dan 10 werknemers melden dat een deel van hun personeel gebruik maakt van een computer met internettoegang. Bij de micro-ondernemingen, met 2 tot 9 werknemers, geldt dat voor bijna 95% van de bedrijven.

Meer dan acht op de tien ondernemingen meldt dat ten minste 10 % van hun personeel een computer met internetaansluiting gebruikt voor het werk, terwijl bijna zes op de tien ondernemingen meldt dat ten minste 50 % van hun werknemers een computer met internetaansluiting gebruikt. De verschillen volgens de bedrijfsgrootte blijven marginaal: hoewel grotere bedrijven veelal meer personeel met een computer hebben, bedraagt het verschil amper meer dan 10 procentpunten.

In algemene zin is het aandeel van de ondernemingen die hun werknemers een internetaansluiting voor zakelijke doeleinden aanbieden, de jongste vijf jaar toegenomen.

Ten slotte beschikt meer dan 95 % van de ondernemingen met 10 tot 249 werknemers over vaste of mobiele breedbandverbindingen. In kleine ondernemingen zijn die nog niet zo wijdverbreid: vaste of mobiele breedband is slechts bij 89 % van de micro-ondernemingen aanwezig.

Ondernemingen die ICT-specialisten in dienst hebben

Informatie- en communicatietechnologieën (ICT) omvatten een breed gamma van tools, toepassingen, software en technieken die worden gebruikt om informatie te verwerken. Het begrip ICT-specialist bestrijkt dan ook een uitermate breed gebied van competenties. Voorbeelden van functies zijn netwerkbeheerder, expert in computerbeveiliging of ontwikkelaar van mobiele toepassingen.

Ondernemingen die ICT-specialisten aanwerven of die hun personeel opleiden in die technologieën, tonen een grotere bereidheid om hun digitale maturiteit naar een hoger niveau te tillen.

Volgens de resultaten van de enquête in 2022 stelden bijna zes op de tien (59,6 %) middelgrote ondernemingen specialisten op het gebied van informatie- en communicatietechnologie (ICT) tewerk. Dat cijfer ligt aanzienlijk lager bij kleinere ondernemingen: iets meer dan een kwart van de kleine ondernemingen (10-49 werknemers), en amper 9 % van de micro-ondernemingen (2-9 werknemers) doen intern beroep op ICT-specialisten.

Er zijn gelijkaardige verschillen voor ondernemingen die opleidingen organiseren om de ICT-vaardigheden van hun personeel te verbeteren. De kloof tussen de verschillende grootteklassen blijft steeds aanzienlijk.

Ondernemingen die een website beheren

Ondanks het groeiende belang voor ondernemingen om aanwezig te zijn op het internet en hun klanten online bestel- en aankoopmogelijkheden te bieden, hebben nog lang niet alle kmo's de stap gezet.

Bijna 95 % van de middelgrote ondernemingen (50 tot 249 werknemers) beschikt weliswaar over een website, maar amper drie op de tien (30,3 %) bood de mogelijkheid om online bestellingen te plaatsen of reserveringen te maken en minder dan een op de vijf (17,1 %) gaf consumenten de mogelijkheid om de status van op hun website geplaatste bestellingen te volgen.

Minder micro-ondernemingen en kleine ondernemingen hebben een eigen website, laat staan dat die websites complexe functionaliteiten hebben. Zo heeft slechts 65 % van de micro-ondernemingen (2 tot 9 werknemers) een website. Die blijft dan nog te vaak beperkt tot niet meer dan een aanwezigheid online, omdat nauwelijks een op de twee micro-ondernemingen een beschrijving van haar producten of diensten samen met een volledige prijslijst weergeeft. Ten slotte biedt amper 20 % van de micro-ondernemingen online bestel- of boekingsmogelijkheden op hun site en bij minder dan een op de tien is het mogelijk om bestellingen online te volgen. Die cijfers zijn de afgelopen 3 jaar tijd nauwelijks veranderd.

Een op de acht middelgrote bedrijven verklaart een website aan te bieden met klantenservice die interactieve discussies met klanten mogelijk maakt, hetzij via een chatbot of virtuele agent, hetzij via een persoon die online antwoordt.

Aankoop van cloudcomputingdiensten door ondernemingen

De gegevens van 2023 tonen aan dat diensten in de cloud, in de ruimste zin van het woord, gebruikt werden door een derde van de micro-ondernemingen (2-9 werknemers), bijna de helft van de kleine ondernemingen (10-49 werknemers) en 67 % van de ondernemingen met 50-249 werknemers. Sinds 2020 is het aandeel kmo's dat cloudcomputingtechnologie gebruikt relatief stabiel.

Bedrijven die deze technologie gebruiken, passen deze nu echter toe op een breder scala aan toepassingen. Verschillende categorieën hebben een aanzienlijke groei doorgemaakt, vooral bij micro-ondernemingen.

De clouddiensten die het vaakst worden gebruikt zijn opslag van bestanden, berichtendiensten (e-mail), kantoorsoftware, beveiligingssoftware en hosting van gegevensbanken.

Het organiseren van online vergaderingen

De gezondheidscrisis en de plotse toename van werken op afstand hebben de manier waarop wij werken veranderd. Uit de enquête van 2022 blijkt dat bijna negen op de tien bedrijven met tussen 50 en 249 werknemers online vergaderingen organiseren. Voor kleinere bedrijven is het verschijnsel minder uitgesproken, maar nog steeds vrij significant: drie op de tien bedrijven met minder dan 10 werknemers en zes op de tien bedrijven met minder dan 10 tot 49 werknemers hebben online vergaderingen georganiseerd.

Afstand toegang voor werknemers

De meeste werknemers hebben vanop afstand toegang tot de belangrijkste digitale werktuigen van hun kmo (e-mail, documenten, software, enz.). Uit de enquête van 2022 blijkt dat ten minste negen op de tien werknemers vanop afstand kunnen werken in ondernemingen met 50 tot 249 werknemers.  Voor kleinere bedrijven is het gebruik minder vergaand, maar nog altijd relatief belangrijk: minstens de helft van de werknemers voor de ondernemingen met minder dan 10 werknemers en ongeveer 80 % van de werknemers voor de ondernemingen met 10 tot 49 werknemers.

Enquête naar het gebruik van ICT en e-commerce bij ondernemingen

De gegevens op deze pagina zijn afkomstig uit de enquête naar het gebruik van ICT en e-commerce in de ondernemingen, die jaarlijks wordt opgesteld door Statbel, de Algemene Directie Statistiek van de FOD Economie. Als Belgisch statistiekbureau verzamelt, produceert en verspreidt Statbel cijfers over de Belgische economie, de Belgische maatschappij en het Belgische grondgebied.

De steekproef beperkt zich tot bedrijven die ten minste 2 werknemers in dienst hebben. Alle sectoren van economische activiteit worden geanalyseerd, met uitzondering van de landbouw, het openbaar bestuur, de activiteiten van huishoudens als werkgever en de extraterritoriale activiteiten (respectievelijk de secties A, O, T en U volgens de NACE-code rev. 2). De gegevens over de micro-ondernemingen gaan dus over ondernemingen met 2 tot 9 werknemers voor dat specifieke deel.