Moet elke uitvinding geoctrooieerd worden?

Elke uitvinder vraagt zich wel eens af of hij zijn uitvinding kan beschermen, en hoe dat kan gerealiseerd worden. Men denkt daarbij onmiddellijk aan een octrooi, maar dat is niet noodzakelijk de meest geschikte manier om een uitvinding te beschermen. Hierna vindt u alvast enkele vragen die u best beantwoordt vooraleer een definitieve keuze te maken.

Vóór u een octrooiaanvraag indient

Geheimhouding!

Het is van groot belang om een uitvinding niet openbaar te maken zolang de octrooiaanvraag niet is ingediend! Om door een octrooi beschermd te kunnen worden, moet een uitvinding immers nieuw zijn. Een uitvinder die zijn uitvinding te vroeg onder de aandacht van het publiek brengt, kan daardoor de mogelijkheid verliezen om er een octrooi op te verkrijgen. Daarom is het belangrijk om potentiële wetenschappelijke of commerciële partners vertrouwelijkheidsclausules op te leggen en binnen uw bedrijf of onderzoekslaboratorium een intern beleid te ontwikkelen voor de controle op de toegang tot de bedrijfssite en op de gedragscodes voor werknemers.

Raadpleeg de pagina Bedrijfsgeheimen: bescherming door geheimhouding van uitvindingen, know-how of informatie voor meer informatie.

Gedurende de periode waarin u uw uitvinding geheim wil houden, kunt u de uitvinding registreren door de i-DEPOT-enveloppe, om later betwistingen over de uitvinding of over de datum ervan te vermijden.

Meer informatie op de pagina i-DEPOT.

Voldoet mijn uitvinding aan de octrooieerbaarheidsvoorwaarden?

Uiteraard moet u in de eerste plaats nagaan of uw uitvinding wel aan de wettelijke octrooieerbaarheidsvoorwaarden voldoet en of uw uitvinding dus

• nieuw is,
• inventief is,
• industrieel toepasbaar is en
• geoorloofd is.

U moet vooral nagaan of uw uitvinding nieuw is. Dat wil zeggen dat u moet nagaan of iemand anders vóór u niet al dezelfde uitvinding heeft ontwikkeld en openbaar gemaakt, of zelfs geoctrooieerd heeft. Controleer welke octrooien reeds zijn afgeleverd of aangevraagd op uw wetenschappelijk of technologisch gebied, via gespecialiseerde databanken. U kunt dat onderzoek zelf doen, maar vaak is het aangewezen om dat over te laten aan een deskundige. 

Octrooieren of niet?

De volgende stap is bepalen of een octrooi indienen voor uw situatie de beste optie is.

De voordelen van octrooieren:

• een octrooi verleent de houder ervan een exclusief verbodsrecht. Dat houdt in dat de houder het recht heeft om derden te verbieden de uitvinding te gebruiken zonder voorafgaande toestemming. Indien de octrooihouder de uitvinding niet zelf wenst te exploiteren, dan kan hij zijn rechten steeds in licentie geven;
• een octrooi kan de onderhandelingspositie van de houder ervan versterken wanneer een samenwerking met andere bedrijven wordt overwogen. Zo vergroot het octrooieren van een verbetering op een bestaande uitvinding bijvoorbeeld de kans om een licentie te bekomen op die eerdere uitvinding. Vaak zullen de eigenaar van het octrooi op de eerdere uitvinding en de eigenaar van het octrooi op de verbetering ervan elkaar de toestemming geven om hun uitvindingen te exploiteren, wat een kruislicentie wordt genoemd;
• wanneer men op een bepaald gebied actief wil zijn, kan het bezit van octrooien door derden een belemmering vormen, aangezien hun toestemming vereist is om hun uitvinding te mogen gebruiken. Door zelf als eerste een octrooiaanvraag in te dienen, zorgt u ervoor dat niemand anders u op basis van zijn octrooi kan beletten om die specifieke uitvinding toe te passen. Uw uitvinding octrooieren garandeert u dus een zekere “vrijheid van handelen”. Zie geheimhouding en openbaarmaking;
• ten slotte is een octrooi zeer goede reclame. Derden weten daardoor dat u actief bent in een specifiek vakgebied en dat u technologisch sterk staat in die sector.

De nadelen van octrooieren:

• een octrooieren nemen op een uitvinding is vrij duur, terwijl het commerciële succes van een uitvinding niet gegarandeerd is;
• bij het indienen van een octrooiaanvraag moet u de uitvinding duidelijk en volledig beschrijven. Die beschrijving kan daarna door derden geraadpleegd worden.
  De openbaarmaking van de uitvinding kan derden strategische informatie bezorgen over uw bedrijf, of hen in staat stellen om de door u uitgevonden technologieën proberen te verbeteren. Een octrooi nemen op een uitvinding staat bijgevolg de geheimhouding in de weg;
• een octrooi is in de tijd beperkt, wat niet het geval is voor geheimhouding. In sommige gevallen kan geheimhouding u gedurende een langere periode een concurrentievoordeel opleveren dan een octrooi;
• om u een zekere vrijheid van handelen te garanderen, kunt u eveneens uw uitvinding openbaar maken. Niemand anders kan dan nog een octrooi aanvragen op die uitvinding, omdat niet langer voldaan is aan de voorwaarde dat ze nieuw moet zijn.

Een grondig onderzoek van de voor- en nadelen is daarom noodzakelijk voor elke specifieke situatie.

Zodra u besloten hebt om een octrooi aan te vragen, is het van belang dat u dat snel doet. De datum van de octrooiaanvraag bepaalt immers of u als eerste een octrooi op deze uitvinding hebt aangevraagd. Ook of uw uitvinding nieuw is, wordt beoordeeld op basis van de datum waarop de octrooiaanvraag werd ingediend.

Welke procedure kiezen? Een Belgisch of een Europees octrooi? Of een internationaal octrooi aanvragen?

Als u uiteindelijk besluit om voor een octrooi te kiezen, moet u nog beslissen via welke procedure u het wil verkrijgen.

• Als u alleen aan een exploitatie in België denkt, dan volstaat het om een Belgisch octrooi aan te vragen bij de Dienst voor de Intellectuele Eigendom (DIE). Dat is een vrij eenvoudige procedure, die geen onderzoek vergt naar de voorwaarden voor de geldigheid van het octrooi, maar waarvoor alleen moet worden nagegaan of aan de formele voorwaarden voldaan is. Het Europees Octrooibureau onderzoekt of het om een nieuw octrooi gaat. De resultaten van dat onderzoek zijn echter louter informatief voor de aanvrager en bepalen niet of het Belgisch octrooi al dan niet wordt afgeleverd.

• Als u daarentegen in meerdere Europese landen bescherming wil verkrijgen, kan het voordeliger zijn om een Europees octrooi aan te vragen. De procedure voor het verwerven daarvan is complexer en vraagt meer tijd, omdat de voorwaarden voor octrooieerbaarheid noodzakelijkerwijs onderzocht moeten worden, maar dit onderzoek maakt het octrooi tegelijk sterker.

• Als u uw uitvinding ook buiten Europa wil beschermen, dan kunt u octrooien verkrijgen in verschillende landen door een internationale octrooiaanvraag.

Uiteraard kunt u ook in verschillende landen octrooien verwerven, door afzonderlijk in elk van die landen een aanvraag in te dienen. Dat zal vaak minder doeltreffend blijken, zowel praktisch als financieel, vooral als u in veel landen bescherming zoekt.