Octrooien

Wat is een octrooi?

Een octrooi is een tijdelijk exclusief verbodsrecht op een uitvinding, dat door de overheid wordt verleend in ruil voor het bekendmaken van die uitvinding. Om een octrooi te verkrijgen, moet de uitvinding aan een aantal strenge voorwaarden voldoen: de uitvinding moet namelijk 

• nieuw zijn,
• inventief zijn,
• industrieel toepasbaar zijn én
• toegelaten zijn.

Die vereisten moeten cumulatief vervuld zijn.

Een octrooi kan zowel slaan op een product als op een resultaat of een werkwijze. Dat betekent dat zowel een nieuw product, materiaal of werktuig als een methode voor het produceren hiervan of voor het bereiken van een bepaald resultaat het voorwerp van een octrooi kunnen zijn.

De houder van een octrooirecht heeft gedurende een bepaalde termijn het recht om derden te verbieden de uitvinding te gebruiken of na te maken, tenzij het gebruik of de namaak valt onder één van de uitzonderingen op het octrooirecht. De octrooihouder kan ook gebruikslicenties toekennen die extra inkomsten kunnen genereren.

Bijna alle hedendaagse hoogtechnologische producten zoals smartphones, flatscreens en robots bevatten enkele duizenden geoctrooieerde uitvindingen.

Een van de doelstellingen van het octrooirecht is innovatie stimuleren en kennis verspreiden. Uitvinderswerkzaamheid wordt immers beloond met tijdelijke monopolierechten. Bovendien wordt het octrooi openbaar gemaakt en moet de uitvinding duidelijk omschreven worden in de octrooiaanvraag om voor bescherming in aanmerking te komen. Zo hoopt men dat uitvinders minder geneigd zijn om hun baanbrekende uitvindingen geheim te houden.

Octrooien zijn op die manier dan ook een onschatbare bron van technische informatie. Door octrooi-informatie te raadplegen, kunnen ondernemingen weten welke onderzoeksactiviteiten hun concurrenten stellen en dus vermijden om onderzoek te doen dat al is uitgevoerd.

Hoe bescherm ik mijn uitvinding?

Het octrooieren van uitvindingen kan een economisch, strategisch, industrieel of concurrentieel voordeel opleveren.

Let op! Geheimhouding kan ook een nuttige strategie blijken om uw uitvindingen te beschermen. Aan die strategie zijn echter ook nadelen verbonden en het is belangrijk om de voordelen van beide mogelijkheden grondig tegen elkaar af te wegen.

Geheimhouding van een uitvinding is in ieder geval essentieel vóór het indienen van een octrooi. Een uitvinding moet immers nieuw zijn om voor octrooibescherming in aanmerking te komen en door de uitvinding zelf openbaar te maken kan de nieuwheid in het gedrang komen. Het is daarom essentieel dat u uw vindingen ten minste geheim houdt tot op het moment waarop u de octrooiaanvraag indient! Met het oog op die geheimhouding is het aanbevolen om bij contacten met potentiële commerciële of industriële partners degelijk opgestelde vertrouwelijkheidsclausules te hanteren en een strikt toegangsbeleid voor de bedrijfssites waar de uitvindingen worden ontwikkeld.

Octrooibescherming wordt niet automatisch verleend zoals dit het geval is bij het auteursrecht. Een octrooi moet u aanvragen. U hebt daarbij de keuze tussen een Belgisch octrooi, als u alleen bescherming wil voor het Belgische grondgebied, een Europees octrooi, als u in meerdere Europese landen bescherming wenst, of een internationale octrooiaanvraag, als u ook buiten Europa uw uitvinding wenst te beschermen. Afhankelijk van de keuze die u maakt, moet u een andere procedure volgen, én meer of minder kosten betalen.

Meer informatie

• Aan welke voorwaarden moet uw uitvinding voldoen om in aanmerking te komen voor octrooiering?

• Wie is de houder van het octrooirecht? Wat zijn mijn rechten als werknemer of werkgever?

• Wie kan een octrooi aanvragen? Kan ik mij laten vertegenwoordigen?

• Hoe vraag ik een octrooi aan? En kies ik voor een Belgische, Europese of internationale octrooiaanvraag?

• Hoe moet ik de naam en de rechtsvorm van de personen waarnaar ik verwijs aanduiden? 
  Omzendbrief van 2.12.2019 betreffende de vermelding van de naam van een natuurlijke persoon of van een rechtspersoon (PDF, 631.31 KB) (Duitse versie van de omzendbrief (PDF, 643.41 KB))

• Hoeveel kost een octrooi? 

• Welke rechten geeft een octrooi?

• Zijn er uitzonderingen op mijn exclusieve rechten? Wat zijn de beperkingen? Kan u ook de toepassing van een uitvinding in de privésfeer verbieden? Of voor wetenschappelijk onderzoek?

• Kan ik altijd weigeren een licentie te verlenen? Zijn er gevallen waarin zo'n licentie verplicht is?

• Hoe dwing ik mijn rechten af? Wat kan ik doen bij een octrooi-inbreuk?

• Hoe lang is mijn octrooi geldig? 

• Kan mijn octrooi vervallen of nietig verklaard worden?

• Hoe weet ik of een uitvinding beschermd is? Waar vind ik informatie over octrooien? 

• Wat is een aanvullend beschermingscertificaat voor geneesmiddelen of gewasbeschermingsmiddelen?

• Zijn biotechnologische uitvindingen octrooieerbaar?

• Welke subsidies zijn er beschikbaar om ondernemingen te helpen bij het octrooieren van hun uitvindingen?