Jaarlijkse aardgasgegevens

Aandeel aardgas in de Belgische energiemarkt

In 2022 staat aardgas in voor 24,5 % van de Belgische primaire energieconsumptie, ofwel 166,8 TWh PCS. Dit is de tweede energiedrager die in België wordt gebruikt.

De plaats van aardgas wordt ook geïllustreerd in de publicatie Belgian Energy Data Overview, die een overzicht geeft van de meest recente officiële beschikbare gegevens over de energiemarkt in België.

Aardgasbevoorrading in België

Productie

België produceert slechts kleine hoeveelheden aardgas voor eigen verbruik: biomethaan en mijngas.

Biogas, gedeeltelijk samengesteld uit methaan en dus niet gelijkgesteld met aardgas, wordt al vele jaren in België geproduceerd, maar wordt voornamelijk gebruikt in warmtekrachtkoppelingseenheden voor de productie van elektriciteit en warmte. Sinds 2018 wordt een deel van dit biogas in biomethaan omgezet en in het netwerk geïnjecteerd. Er zijn momenteel zeven injectiesites voor biomethaan.

Sinds 2019 wordt ook mijngas, dat voornamelijk methaan bevat, gewonnen voor elektriciteitsproductie. Infografiek 1 toont de productie van aardgas in België tussen 2017 en 2022, uitgedrukt in GWh.

Infografiek 1. Aardgasproductie in België van 2017 tot 2022, in GWh

 

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie.

Gasopslag

In België is de enige ondergrondse gasopslaginstallatie in Loenhout. Die heeft een capaciteit tussen 8,4 en 8,9 TWh (Working Volume), waarvan 7,6 TWh is toegewezen aan vaste commerciële capaciteit (Golden Standard Bundled Unit).

Invoer

België importeert het grootste deel van het aardgas dat bestemd is voor zijn verbruik. Met directe pijpleidingverbindingen met zijn buurlanden (Frankrijk, Nederland, Luxemburg, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk) en met Noorwegen is het een aardgashub. De terminal van Zeebrugge maakt ook de in- en uitvoer van vloeibaar aardgas (lng) door tankschepen en vrachtwagens mogelijk.

Op grond van verordening (EG) nr. 1099/2008 van het Europees Parlement en de Raad van 22 oktober 2008 betreffende energiestatistieken moeten de EU-lidstaten maandelijks en jaarlijks gegevens verstrekken over de handel in gas op hun grondgebied. Die rapportages worden toegezonden aan Eurostat het statistiekbureau van de Europese Unie.

Infografiek 2 toont de oorsprong van aardgas dat tussen 2017 en 2022 in België werd verbruikt of opgeslagen. Het omvat het consumptie van aardgas op het netwerk van Fluxys Belgium, de Belgische transmissienetbeheerder voor aardgas, evenals rechtstreekse aansluitingen en lng dat wordt gebruikt zonder dat het eerder wordt hervergast, en wordt uitgedrukt in TWh.

Infografiek 2. Oorsprong van aardgas verbruikt of opgeslagen in België van 2017 tot 2022, in TWh

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie.

Die gegevens verschillen van de data die aan Eurostat wordt gerapporteerd, omdat de gebruikte definities niet dezelfde zijn. Vanwege conventies omvatten de jaarlijkse invoergegevens die aan Eurostat worden gerapporteerd al het lng dat wordt hervergast en geïnjecteerd in het netwerk, ongeacht of het al dan niet in België wordt verbruikt. Ze omvatten dus niet alleen lng dat in België wordt verbruikt of opgeslagen, maar ook lng dat via pijpleidingen opnieuw naar buurlanden wordt geëxporteerd.

Om de oorsprong van de ingevoerde aardgas en de bestemming van het hervergaste en geëxporteerde lng te bepalen, wordt een modellering[SD(ESE1]  uitgevoerd op basis van de door Fluxys Belgium verstrekte stroomgegevens per uur. De gegevens voor rechtstreekse aansluitingen en lng dat in België wordt gebruikt zonder een eerdere hervergassing worden vervolgens toegevoegd aan de modelleringsresultaten.

Afgezien van het hervergast en geëxporteerd lng, anders behandeld zoals hierboven vermeld, houden de jaargegevens geen rekening met het aardgas dat door België stroomt. Die is echter wel opgenomen in de maandelijkse gegevens, waarvoor invoer en uitvoer “alle volumes aardgas die fysiek de nationale grenzen van het land hebben overschreden” omvatten.

Tussen 2017 en 2021 werd gemiddeld 56 % van het aardgas dat België binnenkwam, doorgevoerd naar de buurlanden. Om de sterke daling van de Russische gasinvoer naar Europa op te vangen, is in 2022 meer gas via België naar het oosten door gevoerd, waardoor de doorvoer op 73 % van de instroom kwam.

In het jaarverslag wordt aanvullend werk verricht om de werkelijke oorsprong van de invoer en de uiteindelijke bestemming van de uitvoer te bepalen. In het maandelijkse verslag daarentegen worden de landen van invoer en uitvoer voor het via pijpleiding getransporteerde gas bepaald door het punt van binnenkomst of vertrek uit het Belgisch grondgebied, d.w.z. een buurland.

De maandelijkse gegevens worden gepubliceerd op de webpagina Monitoring van de Europese doelstellingen inzake aardgasverbruik en -opslag.

Infografiek 3 vergelijkt de maandelijkse invoergegevens (instroom) van aardgas voor 2022 met de jaarlijkse invoergegevens van aardgas voor hetzelfde jaar, zoals gerapporteerd aan Eurostat (d.w.z. inbegrepen het hervergaste en geëxporteerde lng), en met de jaarlijkse gegevens over de oorsprong van het in België verbruikte of opgeslagen aardgas (met uitzondering van dit hervergaste en geëxporteerde lng) zoals weergegeven in infografiek 2. 

Infografiek 3. Vergelijking van de Belgische aardgasverbruiksgegevens voor 2022 met de jaarlijkse invoergegevens (Eurostat-definitie) en de maandelijkse invoergegevens (totale instroom), in %

 

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie.

Belgisch aardgasverbruik

Uitsplitsing naar gebruik en sector

In 2022 werd het grootste aandeel (93,7 %) van het in België verbruikte aardgas gebruikt voor energiedoeleinden. De resterende 6,3 % komt overeen met niet-energetische toepassingen, voornamelijk voor de productie van waterstof en meststoffen.

Meer dan een derde van het aardgas dat in België voor energiedoeleinden wordt verbruikt, wordt gebruikt in de diensten- en residentiële sectoren. Een aanzienlijk deel van dit verbruik wordt toegewezen aan verwarming en fluctueert dus volgens weersomstandigheden. Jaarlijks wordt op de website van de FOD Economie een analyse van het energieverbruik van huishoudens gepubliceerd.

De industrie is goed voor iets minder dan een derde van het energieverbruik van aardgas. Alleen al de chemische en farmaceutische industrie verbruikt bijna 10 % van het aardgas dat voor energiedoeleinden wordt gebruikt.

Ten slotte wordt iets meer dan een kwart van het energieverbruik van aardgas gebruikt voor de productie van elektriciteit en warmte. Belgische gasgestookte centrales worden over het algemeen gebruikt in aanvulling, tijdens piekverbruik of wanneer de zonne- of windproductie ontoereikend is om de elektriciteitsbehoefte te dekken, of om warmte te produceren in het geval van warmtekrachtkoppelingseenheden. Maandelijkse elektriciteitsproductiegegevens worden gepubliceerd op de website van de FOD Economie.

Infografiek 4 toont het jaarlijkse energieverbruik van aardgas per sector voor 2022. Het omvat de consumptie van aardgas op het netwerk  van Fluxys Belgium, evenals rechtstreekse aansluitingen en lng dat in België wordt gebruikt zonder dat het eerder wordt hervergast.

Infografiek 4. Belgisch aardgasverbruik per sector voor 2022, in %

 

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie.

Focus op vervoer

Elk jaar bepaalt de FOD Economie de hoeveelheden gecomprimeerd aardgas (cng) en vloeibaar aardgas (lng) die worden gebruikt voor het wegvervoer met een enquête bij tankstationuitbaters.

Infografiek 5 presenteert verkoopgegevens voor cng en lng voor wegvervoer, uitgedrukt in TWh. De afgelopen jaren is de verkoop sterk gestegen, met name voor lng. In 2022 was er echter een daling van de verkoop van deze twee brandstoffen, die kon worden toegeschreven aan de stijging van de aardgasprijzen, waardoor ze minder aantrekkelijk werden dan aardoliebrandstoffen voor gebruikers die een keuze hebben tussen de verschillende brandstoffen (gemengde voertuigen of vloten).

Infografiek 5. Verkoop van cng en lng voor wegvervoer van 2017 tot 2022, in TWh

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie.

Emissiefactor en jaarlijkse verbrandingswaarden

De CO₂-emissies van het aardgas dat wordt verbruikt in de residentiële, tertiaire en landbouwsectoren en in bepaalde industriële sectoren behoren tot een belangrijke categorie van de Belgische broeikasgasinventaris. Voor de berekening van die emissies is een specifieke Belgische CO₂-emissiefactor nodig.

Die emissiefactor wordt jaarlijks berekend, op basis van de modellering uitgevoerd door FOD Economie om de oorsprong van de invoer van aardgas te bepalen en in samenwerking met Fluxys Belgium.

Tabel 1. Specifieke CO₂-emissiefactor van het in België verbruikte aardgas van 2017 tot 2022, in kg CO₂/GJ

2017	2018	2019	2020	2021	2022
56,53	56,46	56,40	56,51	56,50	56,27

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie, Fluxys Belgium.

Een essentieel kenmerk van een brandstof, de bovenste verbrandingswaarde (bvw) geeft de energetische prestaties ervan aan. Een bvw die representatief is voor de in België verbruikte aardgasmix, evenals een massa bvw gebruikt voor de omzetting van cng-volumes voor wegvervoer, worden jaarlijks door de FOD Economie berekend op basis van de gegevens uit de bovenvermelde modellering en verbruiksgegevens, die onder meer door Fluxys Belgium zijn verstrekt.

Tabel 2. Bovenste verbrandingswaarde van het in België verbruikte aardgas van 2017 tot 2022, in TJ PCS/Mm³(s)

2017	2018	2019	2020	2021	2022
38,162	38,193	38,318	38,371	38,342	38,571

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie, Fluxys Belgium.

Tabel 3. Massa bovenste verbrandingswaarde van het in België verbruikte aardgas van 2017 tot 2022, in TJ PCS/kt

2017	2018	2019	2020	2021	2022
47,75	48,01	48,20	48,07	48,09	48,88

Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie, Fluxys Belgium.