Table of Contents
In het licht van de huidige geopolitieke omstandigheden en de nieuwe Europese verplichtingen voor het vullen van de aardgasopslagfaciliteiten, versterkt ons land het toezicht op het verbruik en de bevoorradingszekerheid van aardgas in België.
Die monitoring bestaat uit een onderzoek van de levering van aardgas in de afgelopen kalendermaand. Het gaat om maandelijks bijgewerkte gegevens over de belangrijkste concepten voor het toezicht op de bevoorradingszekerheid.
Een jaarlijks overzicht van de belangrijkste gegevens over de Belgische energiemarkt vindt u ook in onze publicatie Belgian Energy Data Overview.
Infografiek 1: Een overzicht van de belangrijkste maandelijkse indicatoren van de Belgische aardgasbevoorradingszekerheid
Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie.
Vullen van gasopslaginstallaties in België
De EU-verordening van 29 juni 2022 over aardgasopslag bepaalt dat de opslaginstallaties in elke lidstaat elk jaar op 1 november tot ten minste 90 %, met tussentijdse streefdoelen, van hun commerciële capaciteit (80 % voor 2022) gevuld moeten zijn.
In België is de enige ondergrondse gasopslaginstallatie Loenhout. Deze heeft een capaciteit van 8,7 TWh (Working Volume), waarvan 7,6 TWh is toegewezen aan vaste commerciële capaciteit (Golden SBU). De doelstellingen worden op deze basis berekend. Op 1 november 2022 waren de Belgische opslagfaciliteiten voor 100 % van hun vaste commerciële capaciteit gevuld.
Infografiek 2 toont het huidige opslagniveau en vergelijkt het met de doelstelling voor 1 november 2023. Op 1 september 2023 was het volume van het in Loenhout opgeslagen gas 8,2 TWh of 100 % van de vaste commerciële capaciteit.
Infografiek 2. Niveau van de Belgische gasvoorraden (commerciële capaciteit)
Bron: Fluxys Belgium
Maandelijks overzicht van de aardgasbevoorrading in België
Tussen 2017 en 2021 werd gemiddeld 56 % van het gas dat België binnenkwam, doorgevoerd naar de buurlanden. Om de sterke daling van de Russische gasinvoer naar Europa op te vangen, is in 2022 meer gas naar het oosten doorgevoerd, tot een doorvoer van 73%. België is een aardgashub met directe pijpleidingverbindingen met zijn buurlanden (Frankrijk, Nederland, Luxemburg, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk) en met Noorwegen. De terminal van Zeebrugge maakt ook de in- en uitvoer van vloeibaar aardgas (lng) door tankschepen en vrachtwagens mogelijk.
Infografiek 3 toont de netto fysieke aardgasstromen per maand tussen België en elk van zijn buurlanden, alsook de lng-stromen. Een positieve waarde betekent een netto-import naar België, terwijl een negatieve waarde een netto-export uit België betekent. Die stroom wordt uitgedrukt in TWh.
Sinds oktober 2021 is als gevolg van de daling van de Russische gasinvoer in Europa een verandering zichtbaar in de gasstromen op Belgisch niveau. Terwijl het gas vroeger voornamelijk van het noorden naar het zuiden stroomde, van Noorwegen en Nederland naar Frankrijk, gaan de stromen nu van west naar oost, van Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk (lng-terminal Duinkerken) en de lng-terminal van Zeebrugge naar Duitsland en Nederland. Ook de hoeveelheid gas die door België stroomt, is aanzienlijk toegenomen.
In augustus 2023 heeft België voornamelijk aardgas ingevoerd uit Noorwegen (14 TWh) en voornamelijk aardgas uitgevoerd naar Duitsland (11 TWh), waar de invoer van Russisch gas via Nord Stream 1 is stopgezet. De scherpe daling van de doorvoer sinds juni is waarschijnlijk te wijten aan het hoge niveau van de Europese gasvoorraden, die eind augustus 93 % bedroegen, tegenover 80 % in dezelfde periode in 2022.
Van januari tot juli 2023 was 56 % van het LNG dat per tankschip in Zeebrugge aankwam afkomstig uit Rusland, 30 % uit Qatar en 9 % uit de Verenigde Staten. Een aanzienlijk deel van het Russische lng dat in Zeebrugge aankomt, is echter bestemd voor overslag, en vertrekt onmiddellijk per schip naar andere bestemmingen. Van januari tot juli 2023 werd 28 % van het lng dat in Zeebrugge aankwam per schip of vrachtwagen heruitgevoerd.
Infografiek 3. Netto fysieke tromen van aardgas en LNG, per buurland (TWh)
Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie.
Aardgasverbruik in België
Infografiek 4 toont het maandelijkse aardgasverbruik van residentiële en industriële afnemers, en van de elektriciteitscentrales in België. Het omvat ook het aardgasverbruik buiten het Fluxys-net. Het aardgasverbruik wordt uitgedrukt in TWh.
In juli 2023 verbruikten de Belgische elektriciteitscentrales 2,4 TWh, of 28 % van het totale aardgasverbruik voor België. Dat verbruik is lager dan het gemiddelde van de voorgaande vijf jaar.
Op 5 augustus 2022 werd een Europese verordening aangenomen om de vraag naar aardgas tussen augustus 2022 en maart 2023vrijwillig met 15 % te verminderen. België moest in die periode de maximale verbruiksdoelstelling van ongeveer 124 TWh halen. Tussen augustus 2022 en maart 2023 verbruikte België ongeveer 123 TWh aardgas en bereikt daarmee zijn eerste vrijwillige vraagverminderingsdoelstelling.
De verminderingsdoelstelling werd op 30 maart 2023 verlengd. De vermindering van het aardgasverbruik met 15 % is gepland voor de periode tussen 1 april 2023 en 31 maart 2024, in vergelijking met het gemiddelde verbruik tussen 1 april 2017 en 31 maart 2022. De verordening voorziet echter in de mogelijkheid dat de Raad een "EU-alarm" afkondigt met betrekking tot de bevoorradingszekerheid, in welk geval de vermindering van de vraag naar gas verplicht wordt.
De aan België toegekende beperkingen brengen de vermindering van het aardgasverbruik echter terug tot ongeveer 13,7 %. De vraagverminderingsdoelstelling voor België is weergegeven in infografieken 4 en 5. De rode stippen in infografiek 4 geven de maandelijkse verbruiksdoelstelling aan als de vermindering met 13,7 % gelijkmatig wordt gespreid over de periode tussen 1 april 2023 en 31 maart 2024.
In augustus 2023 verbruikten de Belgische elektriciteitscentrales 2,6 TWh, of 29 % van het totale aardgasverbruik voor België. Dat verbruik is lager dan het gemiddelde voor dezelfde maand tijdens de referentieperiode.
Infografiek 4: Maandelijks aardgasverbruik in België (TWh)
Bron: FOD Economie – Algemene Directie Energie.
Om de vrijwillige vermindering van de vraag naar aardgas met 13,7 % ten opzichte van de referentieperiode te bereiken, moet België tussen 1 april 2023 en 31 maart 2024 de maximale verbruiksdoelstelling van ongeveer 166 TWh halen. Infografiek 5 toont de gerealiseerde en verwachte vorderingen op weg naar die doelstelling.
Infografiek 5. Vooruitgang op weg naar de doelstelling van een maximaal verbruik van 166 TWh tussen 1 april 2023 en 31 maart 2024 (TWh)
Bron : FOD Economie – Algemene Directie Energie.
Maandelijks overzicht van de evolutie van de groothandelsprijzen voor aardgas
De evolutie van de maandelijkse gasprijzen wordt in België gevolgd door verschillende dataplatforms. Gegevens zijn bijvoorbeeld te vinden via de volgende links:
