Table of Contents
Alle meetinstrumenten die in het economisch verkeer gebruikt worden om de hoeveelheid van een geleverd goed of de grootte van een geleverde dienst te bepalen, moeten ingevolge artikel VIII.43 van het Wetboek van economisch recht geijkt zijn.
De Metrologische Dienst is bevoegd voor het metrologische toezicht op deze meetinstrumenten.
Daarnaast zijn er ook specifieke reglementeringen die het gebruik van geijkte meetinstrumenten opleggen. Het gaat dan bijvoorbeeld om meetinstrumenten die gebruikt worden om accijnsproducten te registreren, meetinstrumenten gebruikt in het kader van de verkeersveiligheid of om instrumenten die de milieubelasting van installaties meten.
Om te kunnen spreken van een geijkt meetinstrument moet het meetinstrument in het algemeen:
- over een geldige model- of typegoedkeuring beschikken;
- een eerste ijk of conformiteitsbeoordeling hebben ondergaan; en
- op regelmatige tijdstippen, en na elke herstelling of na elk incident, een herijk ondergaan.
De Europese eengemaakte markt voor meetinstrumenten
Voor de meetinstrumenten die behoren tot de types of families vermeld in de tabel, bestaat er een Europees reglementair kader (omgezet naar nationaal recht). Dit houdt in dat er voor deze meetinstrumenten essentiële eisen zijn vastgesteld op Europees niveau. Deze essentiële eisen hebben onder meer betrekking op de nauwkeurigheid en op de betrouwbaarheid van de meetresultaten. Er zijn eveneens eisen voor de verplichte opschriften en gebruiksrichtlijnen, voor de robuustheid en de fraudebestendigheid van het meetinstrument. De wijze waarop de meetinstrumenten kunnen worden aangesloten op externe computers of systemen voor automatisatie is eveneens vastgelegd.
De conformiteitsbeoordeling van meetinstrumenten op Europees vlak
De meetinstrumenten die behoren tot de types of families vermeld in tabel 1 moeten, om rechtsgeldig op de markt aangeboden en in gebruik genomen te kunnen worden, een conformiteitsbeoordeling ondergaan. Voor de conformiteitsbeoordeling doet de fabrikant een beroep op een onafhankelijke, deskundige instantie die hiervoor is aangemeld bij de Europese Commissie en waarvan de gegevens terug te vinden zijn op de Europese lijst van aangemelde instanties.
De doelstelling van de conformiteitsbeoordeling is het onderzoeken, aantonen en documenteren van de overeenstemming van het meetinstrument met de toepasselijke essentiële eisen en de instrumentspecifieke eisen. De aldus uitgevoerde conformiteitsbeoordeling dekt alle controles en aspecten van zowel de modelgoedkeuring als van de eerste ijk.
Nadat de conformiteit is aangetoond, brengt de fabrikant de CE-markering en de aanvullende metrologische markering aan op het meetinstrument. Deze wordt gevolgd door het identificatienummer van de aangemelde instantie. Naargelang de aard en de complexiteit van het meetinstrument wordt de instrumentspecifieke beproeving uitgevoerd in de fabriek of op de plaats van gebruik.
De fabrikant stelt eveneens voor elk meetinstrument een EU-conformiteitsverklaring op. Pas daarna mag het meetinstrument in gebruik worden genomen.
Meetinstrumenten zijn onderworpen aan een herijk. De herijk omvat een administratief onderzoek en metrologische proeven. Het administratief onderzoek laat toe zich ervan te vergewissen dat het meetwerktuig voorzien is van de verplichte informatie, correct verzegeld is en in overeenstemming blijft met het model- of typegoedkeuringsdossier. De metrologische proeven omvatten de proeven voorzien in het koninklijk besluit inzake het betreffende meetwerktuig.
De periodiciteit en de technische regels voor het uitvoeren van de herijk worden voor elk type van meetinstrument bepaald op een nationaal (en dus niet Europees) niveau in specifieke uitvoeringsbesluiten en zijn daardoor verschillend in de lidstaten van de Europese Unie.
Ook indien het toestel werd hersteld na een afkeuring of indien er een (fysieke of softwarematige) zegelbreuk is, moet er een herijk plaatsvinden.
Modelgoedkeuring en ijking van meetinstrumenten waarvoor geen Europese regels bestaan
Voor de meetinstrumenten waarvoor geen Europese regels bestaan, is de Metrologische Dienst bevoegd om modelgoedkeuringen af te leveren. Dit gebeurt onder meer voor automatische hoogtemeters die het niveau van een opslagtank voor vloeistoffen bepaalt, voor snelheidsmeters gebruikt door de federale politie en voor cng-verdeelinstallaties voor voertuigen.
Een modelgoedkeuring kan aangevraagd worden door de fabrikant of door zijn gemandateerde vertegenwoordiger in België. De aanvrager dient bij de Metrologische Dienst een volledig dossier in dat de technische kenmerken van het meetinstrument of de meetinstallatie beschrijft, en dat alle test- en beproevingsresultaten die de overeenstemming met de toepasselijke eisen aantonen, bevat. Na onderzoek van het dossier, waarbij wordt nagegaan of het dossier volledig is en of de conformiteit voldoende is aangetoond, wordt een modelgoedkeuring afgeleverd voor een periode van 10 jaar. Pas na ontvangst van de modelgoedkeuring mag de fabrikant of zijn verdeler het meetinstrument in België op de markt aanbieden. Stuur bijkomende vragen over nationale modelgoedkeuringen naar metrology.approvals@economie.fgov.be.
Meetinstrumenten die onder een Belgische modelgoedkeuring op de markt worden gebracht, zijn onderworpen aan een eerste ijk op de plaats van gebruik of in een hiervoor door de overheid aangewezen laboratorium. De eerste ijk wordt aangevraagd door de fabrikant of door de gebruiker. Tijdens de eerste ijk wordt nagegaan of het meetinstrument in overeenstemming is met de modelgoedkeuring en voldoet aan al de toepasselijke eisen. De eerste ijk wordt steeds uitgevoerd onder toezicht en verantwoordelijkheid van de Metrologische Dienst. Na de eerste ijk wordt een ijkmerk aangebracht dat de laatste twee cijfers van het jaartal van de eerste ijk vermeldt. IJkaanvragen richt u aan: metrology.noord@economie.fgov.be.
Meetinstrumenten zijn onderworpen aan een herijk, waarbij er wordt nagegaan of ze blijven voldoen aan de essentiële eisen. De periodiciteit en de technische regels voor het uitvoeren van de herijk worden voor elk type van meetinstrument bepaald op een nationaal (en dus niet Europees) niveau in specifieke uitvoeringsbesluiten. De regels en de periodiciteit van de herijk zijn daardoor verschillend in de lidstaten van de Europese Unie.
Ook indien het toestel werd hersteld na een afkeuring of indien er een (fysieke of softwarematige) zegelbreuk is, moet er een herijk plaatsvinden.
