Boordtabel van het concurrentievermogen van de Belgische Economie - juni 2016
Downloads
In een economische omgeving die wordt gekenmerkt door mondialisering en door een exponentiële groei van de internationale handel, vervult het concurrentievermogen een belangrijke rol in de economie. De toenemende macht van de opkomende landen vereist dat de geavanceerde economieën zoals België inwerken op de structurele hefbomen van hun concurrentievermogen om hun binnenlandse marktaandeel veilig te stellen en hun exportprestaties te verbeteren of op zijn minst te behouden.
Het concurrentievermogen is een complex en multidimensionaal concept waarvan geen universele definitie bestaat. Het beroept zich op verschillende concepten naargelang het wordt gebruikt voor een land, een sector of bedrijf. Maar het concurrentievermogen is ook een relatief begrip, waarvan de meting enkel betekenis heeft in vergelijking met een soortgelijke entiteit (land, sector of bedrijf) en tevens een dynamisch en veranderend concept.
Vroeger stond concurrentievermogen gelijk aan lage kosten en een hoge productiviteit. Concurrentievermogen is echter een breder concept geworden, ruimer dan een louter economisch begrip. De focus verschoof naar de economische structuur van een land, technologie en andere “enablers”. Tegenwoordig wordt concurrentievermogen geassocieerd met toegevoegde waarde, jobcreatie en een verhoogde welvaart.
Om het concurrentievermogen van België te meten, publiceert de FOD Economie halfjaarlijks de Boordtabel van het concurrentievermogen van de Belgische economie. Deze publicatie verzamelt de gegevens die het belang van de belangrijkste onderliggende factoren van het concurrentievermogen benadrukken, vergelijkt deze met de prestaties van drie buurlanden (Duitsland, Frankrijk en Nederland) en observeert hun verloop.
Nieuw in deze aflevering is een samengestelde indicator die de FOD Economie ontwikkelde. Hij schetst een algemeen beeld van de relatieve prestaties van België en zijn belangrijkste handelspartners. Met behulp van deze indicator kan een rangschikking (1-4) van de vier landen opgesteld worden en kunnen de veranderingen binnen die ranking nauw opgevolgd worden.
Algemene context
Als kleine en open economie reageert België sneller op schommelingen in de wereldconjunctuur dan een economie met een minder uitgesproken internationale handel.
De analyse van de buitenlandse prestaties (lopende rekening, buitenlandse handel en marktaandelen) laat toe om de comparatieve voor- en nadelen die in de loop van de jaren zijn gegroeid in kaart te brengen. Het marktaandeel van de uitvoer van goederen en diensten van België in het wereldtotaal bedroeg 1,8 % in 2015, tegenover 1,9 % in 2014. Deze daling volgt op twee opeenvolgende jaren waarin ons marktaandeel van de uitvoer toenam.
Daarnaast kan ook het onderzoek van het bruto binnenlands product bijdragen tot het schetsen van een volledig beeld, met name tot het bepalen van de structurele kenmerken van een economie, en zelfs tot het vaststellen van concurrentieproblemen.
Tot slot wordt bijzondere aandacht besteed aan de overheidsfinanciën, gezien het directe verband met het begrotingsbeleid.
Prijs- en kostenconcurrentievermogen
Een gunstig verloop van het prijs- en kostenconcurrentievermogen is een belangrijke determinant voor het behoud van onze binnenlandse en buitenlandse marktaandelen. Ze zijn van doorslaggevend belang in het geval van identieke of substitueerbare producten. De beheersing van de productiekosten berust op een geheel van factoren, zoals loonkosten, productiviteit en energiekosten.
Uit de analyse blijkt dat de loonkost per eenheid in 2015 daalde, met 0,1 %, door het gezamenlijke effect van een matige stijging van de lonen en een toename van de productiviteit, wat de bestaande loonkloof met de buurlanden verkleinde.
Het prijs- en kostenconcurrentievermogen van België en van drie buurlanden wordt eveneens belicht aan de hand van aanvullende indicatoren, zoals de totale factorproductiviteit, de prijzen in de netwerkindustrieën, de inflatie,…
Niet-kostenconcurrentievermogen
Niet enkel prijzen en kosten bepalen het concurrentievermogen van een land. Ook andere factoren kunnen ertoe bijdragen.
Innovatie bijvoorbeeld, onder andere gestimuleerd via buitenlandse investeringen, en de digitale economie dragen bij tot vernieuwing en creëren toegevoegde waarde in belangrijke nieuwe domeinen. België klasseert zich daarbij veelal als “innovation follower”, na Duitsland, maar op een gelijkaardig niveau als Frankrijk en Nederland. In 2014 steeg het aandeel van O&O-uitgaven in het Belgische bbp naar 2,5 %, maar bleef daarmee wel onder de EU 2020-doelstelling van 3 %.
Een gezonde ondernemingsgeest, een gunstig ondernemingsklimaat en de goede marktwerking van netwerkindustrieën dragen eveneens bij tot de bedrijvigheid van een land. Ook menselijk kapitaal is een niet te verwaarlozen factor voor het concurrentievermogen. In dat verband moet onze arbeidsmarkt nog meer geactiveerd worden, en moeten we vooral diversifiëren op het vlak van onderwijs en opleiding.
Duurzame ontwikkeling en sociale cohesie
Economische groei maximaliseren is belangrijk, dit op een duurzame manier doen evenzeer. Energie speelt daarbij een cruciale rol. Duurzaam omspringen met beschikbare energiebronnen en maximaal inzetten op hernieuwbare energie moeten ervoor zorgen dat de impact op het klimaat beperkt blijft. De reeds voelbare klimaatsverandering treft immers niet enkel het leefmilieu, maar heeft ook een impact op het economische en sociale weefsel van ons land.
Hoewel nog steeds hoger in België dan in de buurlanden, omwille van het grote belang van sectoren zoals de petrochemie en de metallurgie, daalde de energie-intensiteit van de Belgische economie met 15 % tussen 2010 en 2014.
Ten slotte is het ook gepast om ook op sociaal vlak te streven naar meer evenwicht en sociale inclusie.
Samengestelde indicator van de boordtabel
De samengestelde indicator wil een samenhangend beeld scheppen van de wijziging van het concurrentievermogen van België in vergelijking met zijn buurlanden. Deze samengestelde indicator omvat een klein aantal belangrijke indicatoren die betrekking hebben op de verschillende dimensies van het concurrentievermogen.