In politiek instabiele gebieden kan de winning van en de handel in mineralen, direct of indirect, leiden tot gewapende conflicten, schendingen van de mensenrechten, corruptie en het witwassen van geld.
Tin, tantaal, wolfraam (tungsten) en goud, ook bekend als 3TGs, zijn mineralen waarop die praktijken betrekking hebben. Die en andere mineralen worden soms ook "conflictmineralen" genoemd.
In 2017 heeft de Europese Unie een verordening over het invoeren van mineralen en metalen uit conflict- en hoogrisicogebieden aangenomen om de link tussen conflicten en de illegale ontginning van tin, tantaal, wolfraam en goud te verbreken. Due diligence (passende zorgvuldigheid) in toeleveringsketens staat hierbij centraal.
Wat houdt due diligence in?
In de context van die verordening, en in lijn met de OESO-richtsnoeren, is due diligence (passende zorgvuldigheid) in de toeleveringsketen een permanent, proactief en reactief proces waarbij economische actoren hun aan- en verkopen volgen en beheren om ervoor te zorgen dat zij niet bijdragen tot conflicten of de nadelige gevolgen daarvan. Specifiek zijn er verplichtingen voor Unie-importeurs met betrekking tot beheerssystemen, risicobeheer, onafhankelijke verificatie en rapportage. Met andere woorden, Unie-importeurs moeten nagaan dat hun mineralen en metalen die in het vrije verkeer worden gebracht op verantwoorde wijze betrokken werden.
Doelstellingen van de verordening (EU) 2017/821
De verordening (EU) 2017/821 stelt verplichtingen vast voor het uitvoeren van en rapporteren over due diligence in de toeleveringsketen voor Unie-importeurs van tin, tantaal en wolfraam, de overeenkomstige ertsen, en goud uit conflict- en hoogrisicogebieden.
De verordening is opgesteld om transparantie en zekerheid te bieden met betrekking tot de toevoerpraktijken van zowel Unie-importeurs als smelterijen en raffinaderijen die betrekken uit conflict- en hoogrisicogebieden. De verordening legt daarom verplichtingen op met betrekking tot due diligence in de toeleveringsketens aan Unie-importeurs en aan houders van regelingen van passende zorgvuldigheid.
De verordening is gebaseerd op de tweede editie van OESO-richtsnoeren voor passende zorgvuldigheid voor verantwoorde toeleveringsketens van mineralen uit conflict- en hoogrisicogebieden.
Toepassing van en toezicht op de verordening (EU) 2017/821
Sinds 1 januari 2021 is de verordening (EU) 2017/821 volledig van toepassing op Unie-importeurs van de mineralen en metalen uit bijlage I van de verordening. Dat geldt ook voor mineralen en metalen die verkregen worden als bijproducten. Unie-importeurs kunnen zowel natuurlijke personen als rechtspersonen zijn.
Het jaarlijks invoervolume bepaalt of een Unie-importeur verplicht is om de verordening na te leven. De mineralen en metalen die binnen het toepassingsgebied vallen en de respectievelijke jaarlijkse volumedrempels, kunt u vinden in bijlage I van de geconsolideerde versie van de verordening.
De naleving van de verordening geldt voor de totale invoer van het betrokken mineraal of metaal in dat jaar. De verplichtingen gelden dus ook voor al de volumes die werden ingevoerd in hetzelfde jaar dat de respectievelijke volumedrempel werd bereikt of overschreden. Unie-importeurs moeten er daarom op voorhand rekening mee houden.
Voor gerecyclede metalen (inclusief metalen afkomstig uit schroot), is de verordening beperkt van toepassing qua verplichtingen voor Unie-importeurs.
Regelingen voor passende zorgvuldigheid kunnen bijdragen tot het bereiken van de doelstellingen van de verordening. De Commissie zal een register van erkende regelingen opstellen en onderhouden. Op basis hiervan stelt de Commissie een lijst op van verantwoordelijke smelterijen en raffinaderijen. Unie-importeurs die uitsluitend metalen betrekken van die smelterijen en raffinaderijen, kunnen vrijgesteld zijn van bepaalde audit-verplichtingen (zie artikel 6 van de verordening).
De verordening is niet van toepassing op voorraden waarvan de Unie-importeur kan aantonen dat ze in de huidige vorm zijn aangelegd op een controleerbare datum, vóór 1 februari 2013.
Verplichtingen voor Unie-importeurs
Unie-importeurs moeten de verplichtingen van due diligence naleven zoals bepaald in de verordening. Dat geldt ook voor Unie-importeurs die deel uitmaken van regelingen voor passende zorgvuldigheid die erkend worden door de Commissie. Ongeacht of Unie-importeurs deel uitmaken van die erkende regelingen, blijven ze individueel verantwoordelijk voor het naleven van de verplichtingen uit de verordening.
Die verplichtingen voor Unie-importeurs hebben onder meer betrekking op:
- het opstellen van een beleid voor toeleveringsketens en een beheersysteem (artikel 4 van de verordening)
- het risicobeheer (artikel 5 van de verordening)
- de audits door onafhankelijke derden (artikel 6 van de verordening)
- de openbaarmakingsplicht (artikel 7 van de verordening).
De verordening stelt bovendien dat Unie-importeurs:
- de nodige documentatie moeten bijhouden (artikel 3).
- alle assistentie moeten verlenen die nodig is om het verrichten van controles door de bevoegde autoriteiten te vergemakkelijken en toegang moeten verlenen tot hun bedrijfsruimten (artikel 11).
De wet van 1 april 2022 implementeert de verordening. Ze duidt onder meer de FOD Economie aan als bevoegde autoriteit en legt de regels inzake inbreuken vast. Deze regels kunnen specifieke verplichtingen inhouden inzake het nemen van corrigerende maatregelen met betrekking tot inbreuken. De FOD Economie ziet toe op de naleving van de verordening aan de hand van controles die achteraf kunnen uitgevoerd worden. Voor meer informatie kan u de wet via de link in de rubriek wetgeving consulteren.
Steun voor de uitvoering van de verordening
De Europese Commissie en andere organisaties reiken hulpmiddelen aan die Unie-importeurs kunnen helpen bij het uitvoeren van due diligence en bij het naleven van de verordening. Unie-importeurs blijven wel zelf verantwoordelijk voor het uitvoeren van de nodige due diligence. Naast de Europese initiatieven blijven de OESO-richtlijnen en middelen een belangrijke bron van bijkomende informatie.
Unie-importeurs kunnen die hulpmiddelen ook gebruiken voor het verantwoord betrekken van mineralen en metalen buiten het toepassingsgebied van de verordening.
EU-hulpmiddelen
De Europese Commissie voorziet in een reeks hulpmiddelen. Enkele zijn specifiek gebaseerd op de verordening. Andere hulpmiddelen of informatiebronnen complementeren die uit de verordening.
Richtsnoeren (artikel 14)
In Artikel 14 van de verordening is voorzien dat de Europese Commissie twee concrete hulpmiddelen voor Unie-importeurs beschikbaar stelt.
De aanbeveling geeft richtlijnen, in de vorm van een handboek, die helpen bij:
- het identificeren van conflict- en hoogrisicogebieden en van andere risico's in de toeleveringsketen
- het toepassen van due diligence in de toeleveringsketen.
Het handboek geeft onder meer ook informatie over verschillende bronnen die kunnen geconsulteerd worden en definities die van toepassing zijn.
Het is een indicatieve, niet-exhaustieve lijst over conflict- en hoogrisicogebieden (Conflict-Affected and High-Risk Areas, afgekort ‘CAHRAs’). De lijst is opgesteld door externe deskundigen en wordt regelmatig bijgewerkt. Informatie over regio’s worden per land weergegeven. Ook de invoer uit de regio’s en landen die niet op de lijst staan, moet voldoen aan de due diligence verplichtingen.
De lijst van verantwoordelijke smelterijen en raffinaderijen wereldwijd (artikel 9)
Een lijst van verantwoordelijke smelterijen en raffinaderijen kan als hulpmiddel beschouwd worden, aangezien het uitsluitend betrekken van mineralen en metalen van die smelterijen en raffinaderijen kan leiden tot een vrijstelling van de audit-verplichtingen in het eerste lid van artikel 6 van de verordening. De Unie-importeurs moeten dat wel kunnen aantonen.
De Europese Commissie zal wanneer mogelijk voorzien in een lijst met namen en adressen van verantwoordelijke smelterijen en raffinaderijen. Die lijst zal onder andere op basis van erkende regelingen voor passende zorgvuldigheid in de toeleveringsketen, zoals aangegeven in artikel 8 van de verordening, worden opgesteld en geactualiseerd. Verschillende regelingen worden momenteel door de Europese Commissie geëvalueerd om erkend te worden. De lijst kan pas worden opgesteld wanneer er een register van erkende regelingen bestaat.
Bijkomende EU-hulpmiddelen
Naast de ondersteuning die in de verordening beschreven wordt, voorziet de Europese Commissie nog in andere potentiële hulpmiddelen.
Dat portaal helpt Unie-importeurs niet alleen met informatie, technische begrippenlijsten en FAQ’s over de OESO-richtlijnen, maar biedt ook tools en trainingsmateriaal aan die u helpen bij het uitvoeren van due diligence-onderzoeken.
SME Advisory Service
Heeft u ondersteuning nodig bij uw due diligence? U kunt contact opnemen met de gratis adviesdienst van de Europese Commissie. Haar deskundigen staan klaar om kmo’s die 3TG's invoeren uitleg en advies te geven over de uitvoering van de verordening.
Beschikbaar volgens het principe van “first-come, first-served “ in onder meer het Engels, Frans en Duits op info@due-diligence-ready.eu. Deze dienst is echter niet beschikbaar in het Nederlands
Responsible Minerals Information System (ReMIS)
Dat is een toekomstig online platform dat gevalideerde organisaties de mogelijkheid zal bieden om hun due diligence-informatie te publiceren op één centrale locatie. De gebundelde informatie zal het eenvoudiger maken voor organisaties om van elkaars ‘best practices’ te leren. Het toepassingsgebied van dit platform zal niet noodzakelijk beperkt blijven tot dat van de verordening.
OESO-hulpmiddelen
De OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affected and High-Risk Areas bevat gedetailleerde aanbevelingen om bedrijven te helpen de mensenrechten te eerbiedigen en te voorkomen dat zij door hun aankooppraktijken bijdragen tot conflicten.
Ze is bestemd voor alle bedrijven die mineralen of metalen kunnen betrekken uit conflictgebieden en gebieden met een hoog risico. De OESO-richtsnoeren bieden een kader voor gedetailleerde due diligence als basis voor een verantwoord beheer van de toeleveringsketen voor mineralen, waaronder tin, tantaal, wolfraam en goud, alsook alle andere minerale hulpbronnen. De kern van dit kader is het 5-step framework.
De OESO heeft ook een interactieve website die toegankelijker is en veel beknopter belangrijke informatie weergeeft dan van de uitgebreide OESO-richtsnoeren.
OECD Portal for Supply Chain Risk Information
Het portaal zal bedrijven helpen de risico's in hun toeleveringsketens te begrijpen en te prioriteren om een effectiever en efficiënter due diligence-proces mogelijk te maken. Het portaal zal de implementatie van stap 1 en stap 2 van het OECD five-step framework ondersteunen. Meer informatie en hulpmiddelen (Sectie “Resources” kan u terugvinden op de webpagina Helping industries meet responsible sourcing expectations.
EPRM hulpmiddelen
Het European Partnership for Responsible Minerals (EPRM) wordt medegefinancierd door de Europese Commissie. Ze ondersteunen bedrijven via:
- Case studies
- De EPRM Due Diligence Hub centraliseert nuttige informatie van verschillende partners en laat toe die informatie eenvoudig en op maat op te zoeken
- De EPRM Due Diligence Check!” helpt ondernemingen nagaan hoe ze presteren met betrekking tot de implementatie van het OECD five-step framework
Overige hulpmiddelen
Toolbox Human Rights for Business & organisations
Die toolbox probeert op een toegankelijke en gebruiksvriendelijke manier informatie en instrumenten aan te bieden die organisaties en hun stakeholders begeleiden bij de mensenrechtenverplichtingen. Ze bundelt onder andere in tool 5 en 6 ook informatie over de verschillende specifieke sectoren zoals de extractieve sector en meer specifiek over de 3TG mineralen en metalen.
Meer info
Voor bijkomende algemene informatie over het invoeren van goederen, raadpleeg de website van de Douane en Accijnzen.
Voor meer informatie over onder meer de beweegredenen, de definities, het volledige toepassingsgebied, de verplichtingen van importeurs en mogelijke vrijstellingen ten aanzien van bepaalde verplichtingen, raadpleeg de huidige geconsolideerde versie van de verordening (EU) 2017/821 en de website van de EU Commissie.
Voor meer informatie over de richtlijnen van de OESO en het werk van de OESO op het gebied van verantwoorde toeleveringsketens voor mineralen, raadpleeg de rubriek “OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affected and High-Risk Areas” op de website van OESO.
Contact
Indien u vragen heeft of bijkomende informatie wenst, kunt u ons steeds contacteren. Stuur uw e-mail naar eucmr@economie.fgov.be.
