Cloudcomputing

Cloudcomputing kan omschreven worden als: de toegang op verzoek tot computerresources via een netwerk. Om toegang te krijgen tot de gegevens in de cloud, kan men gebruikmaken van verschillende apparaten, zoals een laptop, gsm of smartphone, tablet-pc, … Heel wat consumenten maken tegenwoordig, vaak onbewust, al gebruik van clouddiensten (Gmail, Facebook, Instagram,…), en het aanbod wordt steeds uitgebreider. Voor interactie met de overheid zou de consument gebruik kunnen maken van een publieke cloud, terwijl persoonlijke gegevens doorgaans in een privécloud worden opgeslagen.

Het is belangrijk dat de consument op een veilige en betrouwbare manier kan gebruikmaken van deze nieuwe vorm van gegevensopslag, en dat de bescherming van de persoonsgegevens gegarandeerd blijft. Hieronder zijn alvast enkele voor- en nadelen opgenomen die verbonden zijn aan het gebruik van cloudcomputing.

Voordelen voor consumenten

• Gegevens opgeslagen in de cloud zijn altijd en overal toegankelijk indien men over een internetverbinding en een toestel, waarmee men zich met het internet kan verbinden, beschikt.
• De veiligheid wordt niet noodzakelijk verminderd: een regelmatige (of dagelijkse) back-up maken is voor sommige individuele gebruikers niet haalbaar. Bij verlies, beschadiging of diefstal van de harde schijf, zijn de gegevens nog steeds in de cloud beschikbaar.
• Consumenten kunnen vaak gebruikmaken van een gratis clouddienst waarbij voldoende datavolume is inbegrepen om aan hun noden te voldoen.

Nadelen voor consumenten

• Er kan een gevoel optreden van verlies aan controle over de gegevens, evenals van afhankelijkheid van de infrastructuur van de cloudprovider. Er moet duidelijk gespecifieerd worden in het contract wat er met de gegevens gebeurt bij het einde van de overeenkomst.
• Het verplaatsen van de gegevens kan leiden tot veiligheids- en vertrouwelijkheidsproblemen van de, door de dienstverlener ondergebrachte, gegevens. Hierbij kan men onder meer denken aan het opslaan van gegevens op servers die zich buiten de EU/EER (Europese Unie/Europese Economische Ruimte) bevinden.

Om gebruik te maken van cloudcomputing kunnen ondernemingen voor verschillende implementatiemodellen (publiek, privé, gemeenschappelijk of hybride) en diverse servicelagen kiezen. De mogelijke servicelagen zijn de volgende:

• De infrastructuur (IaaS of Infrastructure as a Service): de onderneming koopt bij de cloudprovider de toegang waarmee hij op het gewenste moment over al de nodige rekenkracht, opslagcapaciteit of communicatiesnelheid kan beschikken.
• Het platform (PaaS of Platform as a Service): de onderneming koopt bij de cloudprovider de toegang tot een ontwikkelingsplatform, dit is een specifieke omgeving waarbinnen de onderneming applicaties kan schrijven en testen die op dit platform of op een soortgelijke installatie draaien. Het platform (middleware) bepaalt de standaarden waarmee men op een ruime en interactieve wijze talrijke klanten kan bereiken en hun keuze qua software kan uitbreiden.
• De software (SaaS of Software as a Service): hierbij koopt de onderneming een complete en operationele applicatie tot welke de gebruiker toegang krijgt via zijn webbrowser of via een andere client-software. Met deze wijze van softwaregebruik, verdwijnt of vermindert de noodzaak om op elk toestel van de klant software te installeren.

Het is mogelijk om voor elke servicelaag (een) verschillende overeenkomst(en) en provider(s) te hebben. Indien cloudcomputing op een correcte manier geïmplementeerd wordt, dalen niet enkel de ICT-uitgaven, maar neemt ook de productiviteit toe, groeit de economie sterker en komen er meer jobs bij.

Aan het gebruik van cloudcomputing zijn zowel opportuniteiten (voordelen) als risico’s (nadelen) verbonden. Een aantal van deze voor- en nadelen worden hieronder weergegeven.

Voordelen voor ondernemingen

• Kostenefficiëntie stijgt door het realiseren van schaalvoordelen en het gebruik van gestandaardiseerde interfaces.
• Door gebruik te maken van nieuwe energiezuinige datacenters kan het energieverbruik aanzienlijk dalen.
• Het bedrijf kan zich focussen op de kernactiviteiten: zijn klanten en de efficiëntie van het personeel.
• De kosten worden operationeel en zijn verbonden aan de prestaties en de bedrijfsactiviteit.
• Er is een tijdsbesparing, aangezien de onderneming geen software meer moet installeren op zijn eigen server(s) en dus geen specifieke bevoegdheden nodig heeft om de toepassingen te installeren en te parametriseren.
• De veiligheid wordt niet noodzakelijk verminderd: een dagelijkse back-up maken is voor sommige kmo’s en individuele gebruikers niet haalbaar. Bij verlies, beschadiging of diefstal van de harde schijf, zijn de gegevens nog steeds in de cloud beschikbaar.

Nadelen voor ondernemingen

• De huidige onduidelijkheid over de relevante wetgeving en de verschillen in nationale wetgevingen.
• Er kan een gevoel optreden van verlies aan controle over de gegevens, evenals van afhankelijkheid van de infrastructuur van de cloudprovider. Er moet duidelijk gespecifieerd worden in het contract wat er met de gegevens gebeurt bij het einde van de overeenkomst.
• Het verplaatsen van de gegevens kan leiden tot veiligheids- en vertrouwelijkheidsproblemen van de, door de dienstverlener ondergebrachte, gegevens. Hierbij kan men onder meer denken aan het opslaan van gegevens op servers die zich buiten de EU/EER (Europese Unie/ Europese Economische Ruimte) bevinden.

Cloudcomputing op Belgisch niveau

In 2019 maakte 43 % (vrouwen 41 %, mannen 44 %) van de individuen die het internet in de laatste drie maanden gebruikten, gebruik van opslagruimte op het internet voor privédoeleinden (tegenover 38 % in 2018). Dat percentage ligt iets hoger dan het Europese gemiddelde van de EU28 (39 %).

De Belgium Cloud is een onafhankelijke groep van Belgische ondernemers, die ICT-deskundigen samenbrengt om informatie en expertise over de cloud en cloudcomputing te delen en uit te wisselen. Die groep van experten is ondergebracht bij Beltug.

Het G-Cloudprogramma is het resultaat van een gezamenlijk initiatief door meerdere publieke instellingen: federale overheidsdiensten, instellingen van de sociale zekerheid en de zorgsector. De praktische realisatie wordt aangestuurd vanuit de “Cloud Governance Board”. De G-Cloud is een hybride cloud, waarbij enerzijds gebruik wordt gemaakt van diensten aangeboden door privéfirma's in publieke cloud-omgevingen, en anderzijds van diensten gehost in datacenters van de overheid. Het beheer van de G-Cloud gebeurt door de overheid. Voor de uitbouw en de operationele werking wordt in ruime mate beroep gedaan op de privésector.

Om een beter inzicht te krijgen in het cloudcomputing-fenomeen, heeft de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie een studie over cloudcomputing laten uitvoeren. Deze studie kreeg de naam “Cloudcomputing. Een kans voor de Belgische economie” en de resultaten hiervan zijn te raadplegen op de website.

Cloudcomputing op Europees niveau

De omzet van de Europese publieke cloudmarkt voor 2022 wordt geschat op zo’n 10,4 miljard euro.

In februari 2020 publiceerde de Europese Commissie haar Europese datastrategie, die de oprichting van negen gemeenschappelijke dataruimtes omvat: industrie, Green Deal en ecologie, mobiliteit, gezondheid, financiën, energie, landbouw, overheid en vaardigheden.

Dit initiatief maakt, samen met de publicatie van het Witboek over kunstmatige intelligentie, deel uit van de bredere strategie van de Europese Commissie om een Europa op te bouwen dat klaar is voor het digitale tijdperk. De komende vijf jaar zal de Commissie zich richten op drie belangrijke doelstellingen: technologie die werkt voor mensen, een eerlijke en concurrerende economie en een open, democratische en duurzame samenleving.

Om te voorzien in de nodige infrastructuur voor deze gemeenschappelijke dataruimtes en om de datastrategie te ondersteunen, werd op 15 oktober 2020 een gezamenlijke verklaring voor een Europese cloudfederatie ondertekend door 25 lidstaten, waaronder België. Dit federatieproject heeft tot doel de Europese cloudinfrastructuren samen te brengen. Door een Europees alternatief te bieden om de afhankelijkheid van buitenlandse bedrijven voor verschillende digitale diensten en infrastructuren te verminderen, zal het de Europese digitale soevereiniteit versterken.

Ook in 2020 hebben Frankrijk en Duitsland op initiatief van de privésector het Gaia-X-project gelanceerd, dat tot doel heeft de solidariteit die in de Europese cloudfederatie aan de orde is, in de praktijk te brengen. Dit project is gebaseerd op de oprichting van nationale Gaia-X hubs. De Belgische hub zal worden ondersteund door de Belgische technologiefederatie Agoria.