Table of Contents
Voordat een nutsbedrijf werkzaamheden kan uitvoeren op de openbare weg, moet het toestemming krijgen van de gemeente of van het Agentschap Wegen en Verkeer, naargelang de werkzaamheden worden uitgevoerd op gemeente‑ of gewestwegen.
Gemeentewegen
Specifiek wat de domeintoelating betreft op gemeentewegen werd binnen de schoot van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) een Code voor infrastructuur- en nutswerken langs gemeentewegen (Code nuts) aangenomen. Deze Code nuts trad in werking op 1 januari 2018. Niet alle steden en gemeenten hebben zich echter bij deze Code aangesloten. Het begrip “domeintoelating” wordt ook niet overal gebruikt. Sommige gemeenten en steden gebruiken bijvoorbeeld de term “reservatievergunning”.
Algemeen
Afdeling 3 van de Code Nuts bevat geharmoniseerde procedures voor het aanvragen van toelatingen om werken op het openbaar domein uit te voeren. Niet alle werken vereisen echter een domeintoelating. Volgens artikel 17 van de Code moeten nutsbedrijven toelating vragen voor:
- Werken van categorie 1
- Werken van categorie 2
- Specifiek werken:
een werk dat moeilijk als categorie in te delen is en/of waarvoor specifieke afspraken met de gemeenten moeten gemaakt worden (bijvoorbeeld de systematische of seriële vernieuwing of aanpassing van klantaansluitingen vanaf vijf gebouwen en over een lengte van meer dan 100 m) (artikel 50.6 Code Nuts)
Voor werken van categorie 3 en dringende werken kunnen de nutsbedrijven een algemene domeintoelating aanvragen. Die toelating dient jaarlijks opnieuw besproken te worden met de gemeente. Werkzaamheden die onder de algemene toelating vallen, moeten enkel nog aan de gemeente worden gemeld.
Indienen van een aanvraag
Volgens de Code nuts kunnen steden en gemeenten kiezen tussen twee verschillende systemen voor het ontvangen van aanvragen voor domeintoelatingen: de gebundelde digitale vraag of de individuele vraag (artikel 17 Code Nuts). Het verschil is dat in het geval van de gebundelde digitale vraag alle opdrachtgevers die positief hebben gereageerd op de synergie-aanvraag, gezamenlijk een aanvraag indienen om toegelaten te worden tot het domein.
Voor informatie over de specifieke procedures voor het indienen van een aanvraag tot domeintoelating, is het raadzaam de website van de betreffende gemeente raadplegen.
Sperperiode
De gemeente hoeft de aanvraag voor een domeintoelating niet automatisch goed te keuren. De Code nuts bepaalt dat er gedurende een bepaalde periode na de voltooiing van de werken van categorie 1 geen nieuwe werken mogen worden uitgevoerd op dezelfde locatie. De Code nuts voorziet in twee verschillende sperperiodes, afhankelijk van de omvang van de uitgevoerde werken van categorie 1 (artikel 5.1 Code):
- Een periode van twee jaar: na een (synergie)werk aan nutsinfrastructuur waarbij slechts een deel van de bovenbouw werd opengebroken in functie van het werk aan de nutsinfrastructuur en waarbij de bovenbouw enkel werd hersteld in oorspronkelijke toestand (niet opgewaardeerd)
- Een periode van 5 jaar: bij een (her)inrichtingswerk van het openbaar domein of het opwaarderen van de bovenbouw boven een (synergie)werk aan nutsinfrastructuur (niet louter hersteld in oorspronkelijke toestand)
De Code nuts voorziet in meerdere uitzonderingen op het verbod om werken uit te voeren tijdens de sperperiode (artikel 5.3 Code):
- Dringende werken: elk werk, onafhankelijk van de grootte, dat onmiddellijk moet uitgevoerd worden voor de veiligheid of voor de continuïteit van de nutsfunctie of dienstverlening of om verdere schade te voorkomen
- Klantaansluitingen voor individuele woningen
- Onvoorzienbare klantaansluitingen andere dan die voor individuele woningen
- Uitbreidingswerken of verzwaringswerken ten gevolge van onvoorzienbare specifieke (klant)aanvragen;
- Specifieke werken (die worden ad hoc beoordeeld door de gemeente);
- Bij een (her)inrichtingswerk van percelen die zullen worden toegevoegd aan het openbaar domein.
Termijnen
De Code nuts voorziet in een antwoordtermijn van 6 weken voor elke gebundelde digitale vraag (artikel 17.1 Code). Voor individuele vragen bedraagt de antwoordtermijn 2 maanden (artikel 17.2 Code).
Prijs
Voor de inname van het openbaar domein wordt doorgaans gevraagd een vergoeding te betalen. Er kan bijvoorbeeld worden verwezen naar het reglement van de stad Gent over de tarieven voor nutswerken op het openbaar domein.
Gewestwegen
Wat betreft gewestwegen en autosnelwegen wordt de toegang tot het openbaar domein geregeld door het besluit van de Vlaamse Regering van 29 maart 2002 betreffende het toekennen van vergunningen, het vaststellen en innen van retributies voor het privatieve gebruik van het openbaar domein van de wegen, de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken, ook wel aangeduid als het retributiebesluit.
Algemeen
Artikel 40, §1 van het decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 bepaalt dat het privatief gebruik van het domein van de wegen en hun aanhorigheden die onder het beheer van het Vlaamse Gewest vallen, kan worden toegestaan met een vergunning. Het retributiebesluit bepaalt in detail de handelingen die onderworpen zijn aan het verkrijgen van een domeintoelating.
Het retributiebesluit voorziet tevens in het aannemen van een protocol voor het verder uitwerken van de procedure voor het aanvragen van een domeintoelating. Een protocol voor infrastructuur‑ en nutswerken op het domein van het Vlaamse Gewest werd intussen overeengekomen tussen het Vlaamse Gewest en bepaalde nutsbedrijven. Ook dat protocol voorziet in sperperiodes en de categorisatie van werken, net als de Code nuts.
Voorwaarden
Het protocol voor infrastructuur- en nutswerken op het domein van het Vlaamse Gewest bepaalt dat voor werken van de eerste en tweede categorie plannen van uitvoering ter goedkeuring voorgelegd dienen te worden. Artikel 9.1, derde lid, van het protocol bepaalt dat als de werken aanzienlijke hinder voor het verkeer veroorzaken, in de vergunning kan worden bepaald dat de werken alleen zijn toegestaan buiten de spitsuren. Als de plannen worden goedgekeurd, moet het nutsbedrijf binnen het jaar de werkzaamheden aanvatten.
Net als de Code nuts voorziet het protocol in de mogelijkheid om algemene toelatingen te verkrijgen voor werken van de derde categorie. Die algemene toelatingen zijn één jaar geldig.
Indienen van een aanvraag
In het retributiebesluit is vastgelegd welke informatie moet worden opgenomen in de aanvraag om een gewestweg of autosnelweg in te nemen. Het bepaalt onder andere dat de aanvrager de plannen van uitvoering moet toevoegen indien hij infrastructuur op het openbaar domein gaat oprichten of wijzigen.
De aanvraag moet digitaal worden ingediend op de website van het Agentschap Wegen en Verkeer. Het Agentschap Wegen en Verkeer heeft een leidraad opgesteld waarin toegelicht wordt hoe een aanvraag voor de inname van het openbaar domein online kan worden ingediend.
Termijnen
De werken van eerste en tweede categorie, zoals gedefinieerd in het artikel 11, §1 van decreet van 4 april 2014 houdende de uitwisseling van informatie over een inname van het openbaar domein in het Vlaamse Gewest en artikel 3/1 vna het besluit van de Vlaamse Regering van 9 december 2016, zijn onderworpen aan een sperperiode. Die duurt drie jaar vanaf de voorlopige voltooiing.
Het protocol voorziet in de mogelijkheid om bij uitzondering werkzaamheden uit te voeren tijdens de sperperiode voor noodzakelijke uitbreidingen of wijzigingen aan installaties. Artikel 9 van het protocol legt een termijn van 30 dagen vast voor het Agentschap om de plannen voor de bouwwerken van de eerste en tweede categorie goed te keuren of af te wijzen.
Prijs
In overeenstemming met artikel 18 van het retributiebesluit is de vergunninghouder aan de domeinbeheerder een retributie verschuldigd die bestaat uit een eenmalige vaste retributie en een variabele retributie.
In overeenstemming met artikel 18, §2 van het retributiebesluit bedraagt de eenmalige vaste retributie 62 euro per domeintoelating. Volgens hetzelfde artikel is de variabele retributie jaarlijks verschuldigd. Indien de werkzaamheden echter geen volledig jaar in beslag nemen, wordt de variabele vergoeding pro rata en per kalendermaand berekend.
In de bijlage die aan het retributiebesluit werd toegevoegd, staat een overzicht van het tarief van de verschillende variabele retributies. In overeenstemming met tarief F betaalt de vergunninghouder een jaarlijks bedrag van € 2450 per zendmast voor telecommunicatie. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer een zendmast voor telecommunicatie wordt geplaatst op het openbaar domein onder het beheer van het Vlaamse Gewest, zonder dat die noodzakelijkerwijs langs gewestwegen of autosnelwegen moet worden geplaatst. Tarief C van die bijlage voorziet in een bedrag van 5 euro per m³ ingenomen ruimte voor leidingen, waaronder de vervoerleidingen. Dat bedrag zal echter voornamelijk verschuldigd zijn bij werken langs gewestwegen of autosnelwegen.
Het protocol bepaalt ook dat de houder van de domeintoelating de kosten draagt voor het toezicht op de werken door het Agentschap Wegen en Verkeer. De toezichtskosten worden als volgt berekend:
- Werken tot 100 m lengte: 125 euro
- Werken van 101 m tot 1 km lengte: 250 euro
- Werken van meer dan 1 km lengte: 250 euro + 50 euro per km vanaf de 2de km
- Onderboringen bij hoofdwegen, primaire wegen en waterwegen: 500 euro
(Bron: Protocol voor infrastructuur‑ en nutswerken op het domein van het Vlaamse Gewest)
