Table of Contents
De oproepen gepubliceerd in het kader van BBBC zijn gericht op het versnellen van de overgang naar een circulaire economie in België. Ze maken deel uit van het Nationaal Plan voor Herstel en Veerkracht (NPHV) en worden gefinancierd door een tijdelijk Europees fonds, Next Generation EU.
De 3de projectoproep was gericht op de vervanging van zorgwekkende stoffen. Deze oproep werd georganiseerd door de FOD Economie en liep van 4 oktober tot 31 december 2023.
Doel van de projectoproep
Deze projectoproep had als doel het ondersteunen van innovatieve projecten om chemische stoffen op de markt te brengen, waaronder alternatieve technologieën en/of producten die het gebruik van zorgwekkende stoffen of de aanwezigheid van zorgwekkende stoffen in een product elimineren. Ook onderzoeksprojecten naar alternatieven voor zorgwekkende stoffen waren mogelijk.
Waarom focus op gevaarlijke stoffen?
De focus op substitutie van gevaarlijke chemische stoffen is niet toevallig. Chemische stoffen worden overal en door iedereen gebruikt. Het zijn de bouwstenen van alle producten die we dagdagelijks gebruiken. Er zijn echter risico’s gelinkt aan de aanwezigheid of het gebruik van gevaarlijke chemische stoffen. Niet alleen voor mens en milieu, maar ook voor de gezondheid van onze economie. De alomtegenwoordigheid van zorgwekkende stoffen maakt dat heel wat productieketens en sectoren hiermee in contact komen. Dat maakt ondernemingen kwetsbaar, maar biedt ook de kans om duurzame chemie in de volledige keten binnen te brengen. De chemische industrie is dus een essentiële motor in de transitie naar een gezonde, veerkrachtige en competitieve economie. Inzetten op innovatie en circulaire economie zorgt ervoor dat Belgische ondernemingen niet alleen aan striktere wetgeving voldoen, maar ook voorop blijven in het Europese peloton wat betreft circulaire transitie.
Prioritaire zorgwekkende stoffen
Voor deze projectoproep werden drie groepen prioritaire zorgwekkende stoffen geïdentificeerd voor België. De federale regering wil de uitfasering van deze stoffen zoveel mogelijk versnellen.
Geperfluoralkyleerde en gepolyfluoralkyleerde stoffen (PFAS)
PFAS worden gebruikt in een veelheid van toepassingen in sectoren. Een voorbeeld is het bedekken van regenkledij met een laagje PFAS om de kledij waterdicht te maken. Een ander voorbeeld is het gebruik van PFAS in het blusschuim van brandblusapparaten. Ook de anti-aanbaklaag van pannen kunnen op PFAS gebaseerd zijn.
De federale regering erkent het belang van het uitfaseren van PFAS en de nood om veilige en duurzame alternatieven te onderzoeken of ontwikkelen. Gezien de problematische aard van alle PFAS en hun vele toepassingen in een groot aantal sectoren, was er geen specifiek prioriteitsgebied gedefinieerd voor dit thema.
Hormoonverstoorders (ED)
Hormoonverstoorders (ED’s) zijn aanwezig in heel wat producten (voeding, speelgoed, materiaalconstructie, cosmetica, textiel, elektronische apparaten, enz.) en in het milieu (water, lucht, grond). Ze zijn schadelijk voor de volksgezondheid en de omgeving. Om de consument te beschermen is het belangrijk dat de producten die op de Belgische markt komen in de toekomst zoveel mogelijk vrij zijn van hormoonverstoorders.
De invoering van risicobeheersmaatregelen op Europees niveau zal waarschijnlijk nog enkele jaren duren volgens het tijdschema van de Europese Commissie. De invoering van aanvullende maatregelen op nationaal niveau en de ondersteuning van onderzoek en industrie zijn daarom essentieel.
12 prioritaire stoffen voor de Belgische industrie en/of het grote publiek
Naast PFAS en ED’s werd een lijst van twaalf prioritaire stoffen geïdentificeerd die van groot belang zijn voor de Belgische industrie en/of het grote publiek.
Deze stoffen zijn als volgt:
- Diazene-1,2-dicarboxamide (C,C'-azodi(formamide)) (ADCA)
- Phenol, dodecyl-, branched
- Alkanes, C14-17, chloro
- Dodecamethylcyclohexasiloxane
- Methyloxirane (Propylene oxide)
- N,N-dimethylacetamide
- 2-methoxyethanol
- Boric acid
- tris(4-nonylphenyl, branched) phosphite
- 4-tert-butylphenol
- Terphenyl, hydrogenated
- Dicyclohexyl phthalate
Doelgroep en financiering
Deze oproep stond open voor organisaties of consortia actief in België waaronder bedrijven (met bijzondere aandacht voor kmo's), publieke of private onderzoekscentra, onderzoekscentra verbonden aan universiteiten of hogescholen; starters, ngo's, adviesbureaus en gelijkaardige instellingen. De financiering per project varieerde van minimaal 50.000 euro tot maximaal 2.000.000 euro.
Resultaten van de projectoproep
Na analyse van de aanvragen en selectie werden negen winnende projecten geselecteerd om een subsidie te ontvangen. Deze projecten worden geleid door bedrijven en/of consortia van onderzoekscentra en bedrijven. Aan het geheel van de winnende projecten zal een subsidie van in totaal ongeveer 9 miljoen euro worden toegekend De projecten gingen van start in de zomer van 2024 en zullen eindigen in juli 2026.
Opgelet: Door de technische aard van de projecten zijn alle teksten alleen in het Engels beschikbaar
Legacy
Verantwoordelijke organisatie: VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek)
Korte beschrijving:
The LEGACY project aims to replace fossil-based bisphenols in epoxy resins with biobased alternatives, addressing both the environmental and health impacts of bisphenol A (BPA), especially in heavy-duty construction applications. BPA is widely used in epoxy resins but poses risks due to its endocrine-disrupting properties. The project will develop novel BPA-free epoxy formulations that ensure high performance and minimal surface degradation. LEGACY will focus on producing biobased resins using lignin, which will be treated, depolymerised, and modified to create lignin-based coatings. The project will scale up lab production while ensuring sustainability through rigorous testing and a Safe and Sustainable by Design (SSbD) approach. Biobased coating prototypes will be tested on various substrates, emphasising concrete, demonstrating strong adhesion and a protective barrier against external agents such as radiation, moisture, and chemicals. Finally, the biobased coatings will undergo industrial cleaning to verify that no BPA leaches from the surface.
SSbD4SME
Verantwoordelijke organisatie: VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek)
Korte beschrijving:
The SSbD4SME project aims to create an easy-to-use digital tool for SMEs to conduct Safety & Sustainability assessments throughout the product's life cycle. The tool will enable users to score new products based on SSbD principles (Safe and Sustainable by Design) and compare these scores with their existing products. The tool consists of several modules that evaluate the majority of safety and sustainable aspects as outlined in the JRC framework. It will connect with a proprietary database of sustainable alternatives, use a set of specific questions, employ smart web searching via RAG (Retrieval Augmented Generation), and link with relevant databases. Tool modules are designed to assess the hazards of chemicals/materials, evaluate human health and environmental aspects, and conduct an environmental sustainability assessment. The outcome is a list of individual scores for each aspect in the value chain and a final SSbD class, to guide safe & sustainable innovation.
BIOSUPHYOL
Verantwoordelijke organisatie: Celabor
Partnerbedrijf: Sirris
Korte beschrijving:
The project BIOSUPHYOL aims to develop non-toxic, BIO-based (> 80%) alternatives to PFAS for applications requiring both SUPerHYdrophobicity and OLephobicity. The primary focus will be on paper-based packaging and textile applications, as these are significant sources of PFAS release into the environment, but the technology could also be adapted for other applications. In order to achieve the desired performance levels, the coating will combine low-surface-energy bio-based compounds (e.g. fatty acids, hydrophobic proteins) with optimal microscale roughness, provided by cellulose microfibers. For applications requiring mechanical and chemical durability (e.g., high resistance to abrasion and/or washing), an additional cross-linking step will be implemented. The resulting materials will not only be safe and compliant with upcoming regulations, but they will also be more sustainable thanks to improved recyclability and reuse potential due to the absence of toxic compounds.
Cleanlube
Verantwoordelijke organisatie: Sopura
Korte beschrijving:
CLEANLUBE is our Kersia project to develop a range of conveyor lubricants without components that are harmful to the environment or that represent a serious long-term health hazard. This new range will have at least the same level of efficacy and if possible, allow us to realise even more water savings during their application compared to our current range of products. The products need to be safe to use in case of accidental food contact and not cause any corrosion to the conveyor installation. With the help of our partner universities, we will research the potential of locally sourced (European) raw materials to replace the harmful substances from our current formulations. We will look specifically for biobased, easily biodegradable substances without a negative impact on downstream water treatment plants which will also make wastewater more easily reusable within the industrial plants. Kersia, a pure player in food safety from farm to fork, provides added-value products and solutions to prevent diseases or contamination in both animals and humans at every stage of the food supply chain. Our mission: inventing a food-safe world. Conveyor lubrication is one of the key applications in the beverage industry. It allows smooth transport of beverage containers on the conveyor belts through the bottling hall without falling.
PFAS-Free
Verantwoordelijke organisatie: Centexbel
Partnerbedrijf: UCLouvain, ULiège, Universiteit Gent
Korte beschrijving:
PFAS-FREE aims to develop safe and sustainably performing textile water-repellent solutions that are superior to currently commercially available 'PFAS-free/fluorine-free' solutions. The focus on fluorine-free hydrophobic products is motivated by their lower impact on the environment (PFAS are persistent, bioaccumulative, and toxic (PBT)), lower impact on human health (e.g. cancer), and their economic importance (50-80 ktonne of PFAS are used annually in the EU for functional applications in the textile sector) and the lack of environmentally sustainable, performing and economically viable alternatives. To develop these solutions, Centexbel and UCLouvain will combine bio-based materials and substrate surface engineering. To select materials and application methods, an inclusive Safe and Sustainable by Design study will be conducted by ULiège and UGent.
BisGO
Verantwoordelijke organisatie: Sciensano
Partnerbedrijf: KU Leuven, Universiteit Gent
Korte beschrijving:
Bisguaiacols are promising alternatives to Bisphenols in producing polycarbonate plastics and epoxy resins. Three major advantages of bisguaiacol are reduced toxicity, renewable source production, and Zeolite catalysis-assisted synthesis. The development of bisguaiacol is testimony to Belgium’s commitment to a more circular economy. BisGO, a joint commitment of Sciensano, the University of Leuven, and Ghent University, will advance Safe and Sustainable by Design bisguaiacol-based alternatives through the lower TRLs. BisGO fills toxicological data gaps early in the development process by combining standardised tests and new approach methodologies with advanced omics. The bisguaiacol portfolio will be expanded, guided by machine learning. BisGO will assess the short and long-term impact of bisguaiacol on aquatic ecosystems. The generated technology will contribute to the rationalised development of chemicals to avoid regrettable substitution.
FONT: Flame retardants frOm Natural feedstocks for Textile
Verantwoordelijke organisatie: Apeiron-Team
Partnerbedrijf: KU Leuven, Centexbel, CTF2000
Korte beschrijving:
The objective of the FONT project is to test the process of early-stage (TRL 1-3) development of a chemical as a sustainable alternative. This is based on a concrete case of an alternative flame retardant for textiles. The context within which safety and sustainability are assessed is the SSbD framework as developed by JRC. The alternative will be developed using the bio-based platform of chemical building blocks developed by KU Leuven. For the toxicological assessment, a new evaluation method is being developed also by KU Leuven. The technical requirements for the flame retardant are provided by the supply chain partner of the project CTF2000 (Flamaway Group). The formulation and technical testing of the flame retardant will be done by CENTEXBEL who will develop a test that allows evaluation with small volumes of samples. CENTEXBEL will also evaluate the impact on the recyclability of the textile product with the alternative flame retardant. Apeiron-Team will coordinate the project and the SSBD assessment itself. The feasibility of an SSBD assessment in this context of honest stage development will also be evaluated. As such, the project will provide input to JRC's evaluation of the SSbD framework.
Aquaveg
Verantwoordelijke organisatie: Emulco
Korte beschrijving:
Emulco’s project aims to replace harmful chemicals like PFAS and slack waxes in coatings that are still used for paper, cardboard, wood, and gypsum packaging or paneling with bio-based alternatives in a cost-efficient way. This innovation will significantly improve recyclability, helping reduce up to 120 million tons of waste annually in Europe and preventing 51 million tons of CO2 emissions by avoiding landfill and incineration. Additionally, by eliminating PFAS and other substances linked to cancer from consumer products, such as food packaging, the project enhances public health and workplace safety in Belgium and across Europe by reducing exposure to harmful chemicals and volatile organic compounds.
CIRCATEX
Verantwoordelijke organisatie: Sirris
Partnerbedrijf: Capilano, Demeyere, UGent
Korte beschrijving:
The CIRCATEX project is developing a circular alternative to PFAS-based non-stick coatings and applying it to non-stick frying pans and the sliding side of ski slats. The project is exploring the potential of laser texturing and innovative blast treatments to create non-stick properties in stainless steel to eliminate the use of PFAS-based coatings and waxes. It examines how texturing affects adhesive behavior and the correlation between different parameters. This allows for the creation of the highest-performing textures and blast treatments. Neither process does not add material to the products. As a result, there is no risk of harmful effects on humans and the environment during the entire life cycle. Reapplication of the texture allows multiple reuses, and at the end of its life, the base materials can be recycled. The project is a collaboration between Sirris, Ghent University, Demeyere CommV. (producer of cookware) and Capilano bv (producer of circular ski slats).
Contact
Stuur je vragen per e-mail naar BBBCsubstitution@economie.fgov.be
