Een weeginstrument is een meetinstrument dat dient om de massa van een voorwerp te bepalen aan de hand van de kracht die de zwaartekracht op dat voorwerp uitoefent. Een weeginstrument kan daarnaast dienst doen om andere grootheden, hoeveelheden, parameters of kenmerken te bepalen die met de massa te maken hebben.
De weeginstrumenten vallen uiteen in twee grote families:
- niet-automatische weeginstrumenten (NAWI);
- automatische weeginstrumenten (AWI).
Niet-automatisch weeginstrument
Weegschalen van handelaars, bijvoorbeeld in een slagerij, of weegschalen die de consument ter beschikking staan in supermarkten, zijn niet-automatische weeginstrumenten. Ze vergen een menselijke tussenkomst tijdens het wegen, bijvoorbeeld wanneer de gebruiker het te wegen voorwerp op het toestel plaatst of de plaatsing ervan bedient of/en wanneer hij op de knop drukt om het gewicht te registreren.
Automatisch weeginstrument
Automatische weeginstrumenten zijn meestal te vinden in de industrie, waar ze het mogelijk maken om grote hoeveelheden materialen te wegen zonder tussenkomst van een operator en op basis van een vooraf ingesteld programma voor de automatische processen die het instrument kenmerken.
Er bestaan verschillende types van, zoals:
- vangweger: instrument dat de massa van vooraf samengevoegde afzonderlijke lasten (bijvoorbeeld voorverpakkingen) of enkelvoudige lasten van los materiaal bepaalt.
- controleweger: weeginstrument dat artikelen met een verschillende massa onderverdeelt in twee of meer subgroepen aan de hand van het verschil in hun massa en een nominaal instelpunt.
- instrument voor automatische gravimetrische vulling (ook afvulmachine genoemd): instrument dat recipiënten vult met een vooraf bepaalde en nagenoeg constante massa van een bulkproduct.
- discontinue totalisator: instrument dat de massa van een bulkgoed bepaalt door het in afzonderlijke lasten te verdelen. De massa van elke afzonderlijke last wordt in volgorde bepaald en bij de andere opgeteld. Elke afzonderlijke last wordt vervolgens weer in bulk afgeleverd.
- continue totalisator: instrument dat ononderbroken de massa van een bulkgoed op een transportband bepaalt, zonder systematische onderverdeling van dat goed en zonder onderbreking van de beweging van de transportband.
De WELMEC 2 Gids kan helpen bij de indeling NAWI/AWI.
Controles die de Metrologische Dienst verricht
Op alle soorten weeginstrumenten worden controles verricht. Bedoeling van deze controles is om na te gaan of de bepalingen van de regelgeving worden nageleefd door de gebruikers en door de actoren die ze op de markt brengen.
De controles van de Metrologische Dienst kunnen administratieve controles of technische controles zijn.
Administratieve controle
De administratieve controle is een administratief onderzoek om zich ervan te vergewissen of op het meetinstrument de verplichte informatie staat (metrologische markering en identificatieplaatje) en of het instrument correct verzegeld is en conform blijft aan het modelgoedkeuringsdossier voor het betreffende model of type.
Technische controle
De technische controle wordt toegepast op een instrument, op initiatief van de controledienst van de Metrologische Dienst, op verzoek van de eigenaar, van de houder of de gebruiker van het instrument of na een klacht.
De technische controle omvat een administratieve controle en de metrologische tests die voor periodieke herijk zijn vastgelegd.
Waartoe dienen die controles?
Die controles waarborgen het vertrouwen van de consumenten.
Weeginstrumenten die worden gebruikt om gezondheidsredenen, voor veiligheid en openbare orde, ter bescherming van het milieu en van de consument, moeten correcte en traceerbare weegverrichtingen doen en moeten aan de regelgeving voldoen. Dat garandeert het vertrouwen van de consument in die instrumenten en beschermt het publiek tegen onjuiste weegresultaten bij het gebruik van die instrumenten.
Verplichtingen van de gebruiker/eigenaar van een weeginstrument
De houder van een weeginstrument moet de juistheid, het goede onderhoud en de correcte werking van zijn instrumenten garanderen.
Hij moet zich ervan vergewissen dat ze reglementair zijn, met name:
- zich ervan vergewissen dat de verplichte herijk tijdig is gebeurd en erover waken dat de verzegeling intact blijft;
- de inbedrijfstelling van nieuwe instrumenten aangeven bij de Metrologische Dienst. Indien dit niet door de installateur of de verdeler is gebeurd, is het de gebruiker die de schriftelijke verklaring moet indienen bij de Metrologische Dienst (per brief of via e-mail: metrology.regulation@economie.fgov.be). Ook moet hij bij de Metrologische Dienst aangeven als hij instrumenten uit bedrijf neemt.
