Sociale bijdragen
Een zelfstandige is verplicht zich aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds om sociale zekerheidsuitkeringen te ontvangen. Daartoe betaalt hij elk kwartaal sociale bijdragen.
Het bedrag van de sociale zekerheidsbijdragen komt overeen met een percentage van het beroepsinkomen van de zelfstandige. Sociale verzekeringsfondsen rekenen ook een bepaald bedrag aan om hun werkingskosten te dekken.
In 2023 werd er 5,234 miljard euro aan sociale bijdragen betaald, een verhoging van 9,7 % ten opzichte van 2022. Afgezien van de daling met 6,9 % tussen 2019 en 2020 door de gezondheidscrisis van COVID-19 is dat bedrag sinds 2010 gestaag gestegen (+50,6 %) deels door de voortdurende stijging van het aantal zelfstandigen in dezelfde periode (+30,6 % tussen 2010 en 2023).
De gegevens van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) maken het niet mogelijk om het bedrag van de bijdragen op te splitsen volgens het geslacht van de bijdrage plichtige. Er is enkel een theoretische raming mogelijk. In de grafieken waar de bedragen per geslacht zijn opgesplitst, gaat het dus over bedragen die berekend zijn op basis van kwartaalinformatie over het aantal aangeslotenen. In alle gevallen wordt het vierde kwartaal van het betrokken jaar gebruikt om de verdeling tussen mannen en vrouwen te berekenen.
Vrijstellingen
Wanneer een zelfstandige moeilijkheden ondervindt om zijn sociale zekerheidsbijdragen te betalen, kan hij een vrijstelling aanvragen. Alleen zelfstandigen in hoofdberoep kunnen daar beroep op doen.
Het aantal aanvragen ingediend in 2023 door zelfstandigen om een vrijstelling van sociale zekerheidsbijdragen te bekomen, bedraagt 14.299. Dat, is een daling van 53,2 % in vergelijking met 2022 en 88,7 % ten opzichte van 2021. De jaren 2020 en 2021 zijn in feite bijzonder omdat veel zelfstandigen op dat moment, met het uitzonderlijke akkoord van de overheid, hun premie niet konden betalen door de gezondheidscrisis. Het jaar 2023 nadert tot het pre-covid niveau.
Van die 14.299 aanvragen werd 68,8 % ingediend door mannen en 31,2 % door vrouwen. De mannen zijn dus oververtegenwoordigd in de aanvragen om vrijstelling van sociale bijdragen, omdat ze slechts 64,4 % van de zelfstandigen in België vertegenwoordigen.
Van de 16.013 dossiers die in 2023 werden behandeld, kregen er 8.699 een vrijstelling. De dossiers die in 2023 werden behandeld, zijn uitzonderlijk talrijker dan de aanvragen, omdat een groot aantal van die dossiers in 2022 werden ingediend. Van deze 8.699 vrijstellingen, zijn er 3.538 volledige en 5.161 gedeeltelijke vrijstellingen. Ongeveer 54,3 % van de onderzochte aanvragen kreeg dus een volledig of gedeeltelijk gunstig gevolg.
Vrouwen en mannen kregen ongeveer evenveel positieve antwoorden: 57,3 % van de 4.864 genomen beslissingen voor vrouwelijke zelfstandigen en 53 % van de 11.149 behandelde gevallen voor mannelijke zelfstandigen leidden tot volledige of gedeeltelijke vrijstelling.
