Ambachtslieden

Glasblazers, juweliers, restaurateurs van antieke objecten, banketbakkers, bloemisten …  vele honderden mensen zetten dagelijks hun vaardigheden en kunnen in voor hun ambacht.

Wat is een ambachtsman of -vrouw?

Een ambachtsman of -vrouw is volgens de wet van 19 maart 2014 "een natuurlijk persoon of een rechtspersoon actief in de productie, de transformatie, de reparatie, de restauratie van voorwerpen, de levering van diensten waarvan de activiteiten in essentie betrekking hebben op manuele aspecten, op een authentiek karakter, en die een zekere kennis ontwikkelen gericht op kwaliteit, traditie, creatie of innovatie."

De wettelijke erkenning als ambachtsman of -vrouw moet u aanvragen bij de Commissie Ambachtslieden van de FOD Economie. Daarbij moet u aan bepaalde voorwaarden voldoen:

• ingeschreven zijn bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO);
• minder dan 20 werknemers hebben;
• een activiteit uitoefenen die in overeenstemming is met de wettelijke definitie van het statuut van de ambachtslieden;
• de manuele en authentieke aard van het werk en de bijbehorende knowhow aantonen.

Het ambachtenregister (FOD Economie)

De gegevens op deze pagina zijn afkomstig uit de aanvragen bij de Commissie en uit het ambachtenregister. Dat register bevat de hoofdkenmerken van de personen (natuurlijke of rechtspersonen) die een wettelijke erkenning als ambachtspersoon hebben gekregen (naam, adres, activiteitensector ...) en die aan de oorspronkelijke voorwaarden blijven voldoen. Zo wordt een erkende ambachtsman of -vrouw die zijn of haar activiteit beëindigt (of niet langer bij de KBO is ingeschreven), niet meer in het register opgenomen.

De gender van ambachtslieden in het kader van een rechtspersoon is niet bekend.

De economische sector van de ambachtsman/-vrouw is afkomstig van een nomenclatuur van economische activiteiten eigen aan het ambachtenregister. Die nomenclatuur splitst het universum van de economische activiteiten op in 17 rubrieken (hout, keramiek, muziek, papier, steen, voedingsproducten, glas ...). De toekenning van de economische sector vindt plaats op het moment van de wettelijke erkenning.

Ongeveer 1.800 actieve erkende ambachtslieden in België

Sinds de inwerkingtreding van de wet in juni 2016 heeft de FOD Economie op 31 december 2022 1.930 ambachtslieden wettelijk erkend (volgens de definitie van de Commissie Ambachtslieden), maar slechts 1.787 van hen zijn nog steeds actief en ingeschreven in het ambachtenregister. Indien alleen wordt gekeken naar de actieve erkende ambachtslieden, d.w.z. die in het register zijn ingeschreven, neemt dat aantal sinds 2016 onafgebroken toe, maar het jaarlijkse groeipercentage is in de periode 2016-2022 gedaald: 49 % in 2017, 14,7 % in 2019 en 2,1 % in 2022. 

Iets meer dan de helft van die ambachtslieden woont in het Waals Gewest: 927 (51,9 %) op 31 december 2022 tegenover 751 (42 %) in Vlaanderen en 109 (6,1 %) in Brussel. Vóór de gezondheidscrisis wegens COVID-19, waren er daarentegen meer ambachtslieden in Vlaanderen dan in de twee andere gewesten: 652 (47,6 %) op 31 december 2019 tegenover 639 (46,7 %) in Wallonië en 77 in Brussel (5,6 %).

De ambachtelijke ondernemingen (rechtspersonen en vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid)  zijn iets talrijker (608 op 31 december 2022, of 33,9 %) dan ambachtsvrouwen in natuurlijk persoon (606, of 33,8 %) en ambachtsmannen in natuurlijk persoon) (569, of 31,7 %).

Sinds de inwerkingtreding van de wet in juni 2016, bedraagt het aantal erkenningen in het ambachtsregister elke maand 10 tot 40 ingeschreven, met uitzondering van oktober. Dat valt te verklaren door  het feit dat oktober de laatste maand is om de vereiste certificering te behalen voor een deelname aan de vakwerkdagen in november. Daarnaast doen zich wel twee uitzonderlijk hoge inschrijvingsperioden voor:

• het jaar 2016, dat komt overeen met het begin van de maatregel,
• de eerste maanden van het jaar 2022, dat omvat de eerste vernieuwingen van erkenningen die in in 2016 verkregen werden (de erkenning wordt slechts voor zes jaar toegekend).

De wijziging van het aantal erkende actieve ambachtslieden wordt gekenmerkt door drie periodes:

1. de jaren 2016 tot 2018 met sterke inschrijvingen van natuurlijke personen in Vlaanderen en Wallonië,
2. de jaren 2019 tot 2021 waar de inschrijvingen onder meer in Vlaanderen en voor natuurlijke personen dalen,
3. het jaar 2022 waar enkel het aantal Waalse ambachtslieden toeneemt. In Vlaanderen bestaat echter ook een ambachtelijk label, "Handmade in Belgium" genaamd. Ook het actieplan "ambachtslieden" van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, dat eind 2022 is gelanceerd, zou de evolutie in 2023 kunnen veranderen.

Op 31 december 2022 waren de ambachtslieden vooral in zes Waalse en Vlaamse provincies gevestigd:

• Luik (246 ambachtslieden, 13,8 %),
• Namen (230 ambachtslieden, 12,9 %),
• Henegouwen (208 ambachtslieden, 11,6 %),
• Oost-Vlaanderen (191 ambachtslieden, 10,7 %),
• West-Vlaanderen (184 ambachtslieden, 10,3 %), 
• Antwerpen (177 ambachtslieden, 9,9 %).

De ambachtslieden concentreren zich voornamelijk in vijf bedrijfstakken met 81,4 % van het totaal:

1. voedingsproducten (507 ambachtslieden, 28,4 %),
2. meubelen en binnenhuisdecoratie (275 ambachtslieden, 15,4 %),
3. hout (256 ambachtslieden, 14,3 %),
4. textiel, leder en mode (244 ambachtslieden, 13,7 %),
5. luxegoederen (172 ambachtslieden, 9,6 %).

De Waalse ambachtslieden zijn talrijker dan de twee andere gewesten voor alle bedrijfstakken, met uitzondering van de luxegoederen, de muziek, de bouw, de herstelling en de renovatie, waarin de Vlaamse ambachtslieden talrijker waren met respectievelijk 59,9 %, 57,8 % en 49,6 % van de ambachtslieden.

De ambachtelijke ondernemingen (rechtspersonen en vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid) zijn vooral te vinden in de sectoren bouw, herstelling en renovatie (83, of 63,4 %), voedingsproducten (292, of 58,2 %) en steen (20, of 20 %).

Ambachtsvrouwen (natuurlijk persoon) zijn sterk vertegenwoordigd in de sectoren keramiek (99, of 72,8 %), textiel, leder en mode (166, of 68 %) en luxegoederen (94, of 54,7 %).

Ambachtsmannen (natuurlijk persoon) zijn in de meerderheid in de sectoren muziek (33, of 70,2 %), metaal (56, of 58,9 %) en hout (138, of 53,9 %).