Vacatures

Volgens de SAFE-enquête is het gebrek aan bekwame arbeidskrachten of ervaren managers de grootste belemmering voor het groei van kmo’s. Vacatures die open blijven staan, blijken dan ook een van de voornaamste zorgen van kmo’s te zijn.

Statbel, het Belgische statistiekbureau, publiceert elk kwartaal informatie over de niet-vervulde vraag naar arbeid in de economische sectoren van NACE-nomenclatuur B tot S met een enquête die is gebaseerd op een steekproef van ondernemingen met ten minste één werknemer. 

Enkele definities

Een vacature is een betaalde arbeidsplaats die nieuw gecreëerd is, onbezet is of binnenkort vrijkomt, waarbij de werkgever daadwerkelijk stappen onderneemt en bereid is meer stappen te ondernemen om een geschikte kandidaat buiten de betrokken onderneming te vinden, en van plan is om die onmiddellijk of binnen een bepaalde termijn in te vullen. Een arbeidsplaats die enkel open staat voor interne kandidaten wordt niet beschouwd als een vacature.

Een bezette arbeidsplaats wordt opgevat als een betaalde arbeidsplaats binnen een organisatie waarvoor een werknemer is aangesteld.

De vacaturegraad geeft het procentuele aandeel vacatures (zoals hierboven gedefinieerd) ten aanzien van het totaal aantal jobs weer. De vacaturegraad wordt als volgt berekend:

Het aantal vacatures volgens ondernemingsgrootte

Het aantal vacatures in het vierde kwartaal van 2023 bedraagt 184.400, waarvan 28.400 (15,4 % van het totaal) afkomstig zijn van micro-ondernemingen (minder dan 10 werknemers). Hun aantal is aanzienlijk gestegen ten opzichte van de pre-covidperiode. In het vierde kwartaal van 2019 bedroeg het aantal vacatures slechts 139.400, waarvan 30.500 voor micro-ondernemingen (21,9 % van het totaal). Een aanzienlijk deel van die vacatures zijn tijdelijke jobs (13,7 % voor micro-ondernemingen en 12,3 % voor ondernemingen met ten minste 10 werknemers).

Percentageverdeling van vacatures per regio

De meeste vacatures zijn in het Vlaamse Gewest: 66,1 % tegen 20,7 % in het Waalse Gewest en 13,2 % in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het vacaturepercentage voor micro-ondernemingen ligt aanzienlijk hoger voor het Waalse Gewest (17,6 %) en het Vlaamse Gewest (15,7 %) dan voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (10,7 %).

Verdeling van vacatures volgens activiteitensector en ondernemingsgrootte

De verdeling van de vacatures volgens de verschillende activiteitensectoren verschilt naargelang de grootte van de onderneming. De vacatures van de micro-ondernemingen zijn voornamelijk in de volgende sectoren:

• horeca (19,4 % tegen 2,4 % voor ondernemingen met minstens 10 werknemers)
• handel (15,1 % tegen 12,5 % voor ondernemingen met minstens 10 werknemers)
• bouwnijverheid (12,7 % tegen 6,7 % voor ondernemingen met minstens 10 werknemers)
• gespecialiseerde wetenschappelijke en technische activiteiten (12,3 % tegen 9,7 % voor ondernemingen met minstens 10 werknemers).

De vacatures voor ondernemingen met ten minste 10 werknemers zijn voornamelijk te vinden in de volgende sectoren:

• handel (12,5 % tegen 15,1 % voor micro-ondernemingen)
• menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (12,5 % tegen 4,9 % voor micro-ondernemingen)
• industrie (11,7 % tegen 6 % voor micro-ondernemingen).

Gemiddelde jaarlijkse groei van het aantal vacatures

Het aantal vacatures daalde met 2,6 % tussen het vierde kwartaal van 2022 en 2023, met name bij micro-ondernemingen (-12,3 %). De evolutie blijft echter positief over de laatste drie en vijf jaar, met een respectievelijke gemiddelde jaarlijkse groei van +16,8 % en +5,4 %, in het bijzonder voor ondernemingen met minstens 10 werknemers, waar de respectievelijke gemiddelde jaarlijkse groei +19,6 % en +6,7 % is.

Vacaturegraad

De vacaturegraad (VG) geeft het procentuele aandeel vacatures ten aanzien van het totaal aantal jobs weer. Dat is elk jaar voor micro-ondernemingen beduidend hoger (5,4 % tegen 4,2 % voor ondernemingen met minstens 10 werknemers in het vierde kwartaal van 2023). Vlaamse micro-ondernemingen hebben beduidend meer vacatures. In Vlaamse micro-ondernemingen was er een vacaturegraad van 6 % in het vierde kwartaal van 2023. Tot slot zijn 17,1 % van de tijdelijke jobs vacant in het vierde kwartaal van 2023.

Vacaturegraad per sector en ondernemingsgrootte

Het hoge percentage vacatures komt voor in zowel micro-ondernemingen als ondernemingen met minstens 10 werknemers in ongeveer dezelfde sectoren, met respectievelijk:

• 8,6 % en 6,9 % in informatie en communicatie (ICT),
• 6,3 % en 8,3 % in gespecialiseerde wetenschappelijke en technische activiteiten,
• 8,3 % en 5,6 % in de horeca,
• 7,8 % en 5,9 % in administratieve en ondersteunende diensten.

Vacaturegraad naar ondernemingsgrootte in de EU

Op Europees niveau is België het land met het hoogste percentage vacatures (4,4 %). Maar wat micro-ondernemingen betreft, staat de VG van België (5,4 %) op de derde plaats, achter Frankrijk (6 %) en Duitsland (5,9 %).

Vacaturegraad per sector en ondernemingsgrootte in de EU

De vacaturegraad van België behoort tot de top 5 van Europese landen in alle sectoren, met name in:

• de handel (5,8 %, 2e),
• horeca (5,8 %, 2e), en
• gespecialiseerde wetenschappelijke en technische activiteiten (7,6 %, 1e).

Hetzelfde geldt volgens de grootte van de ondernemingen met bijvoorbeeld micro-ondernemingen in de horecasector (6,9 %, 3e) en gespecialiseerde wetenschappelijke en technische activiteiten (6,1 %, 2e).