Table of Contents
De tax shelter is een fiscale regeling bedoeld om investeringen van particulieren in kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) aan te moedigen. Die particulieren, hierna “investeerders” genoemd, kunnen dus van een belastingvermindering genieten, afhankelijk van het geïnvesteerde bedrag, de aard van de ontvangende onderneming en de fiscale regeling. Het uiteindelijke doel is de toegang tot financiering voor kmo's met hoog potentieel te vergemakkelijken via het spaargeld van de burgers.
De tax shelter voor start-ups werd in 2015 opgericht in het kader van Digital Belgium, een actieplan ter versterking van de digitale economie, waarin start-ups een belangrijke rol spelen. Vanaf het belastingjaar 2019 werd de tax shelter uitgebreid naar de scale-ups. Het gaat om twee afzonderlijke maatregelen, maar ze worden vaak samen genoemd omdat ze relatief gelijkaardig zijn. Door de impact van de COVID-19-crisis werd een tijdelijke tax shelter, de tax shelter COVID-19, ingevoerd in 2020 en 2021.
Tax shelter start-up
De start-ups (startende ondernemingen) worden in deze regeling gedefinieerd als kleine ondernemingen (minder dan 50 werknemers) als die minder dan 4 jaar oud zijn op het moment van de investering. De investering moet worden gedaan bij de oprichting van de vennootschap of bij een kapitaalverhoging binnen de vier jaar.
In de praktijk geniet de belastingplichtige een belastingvermindering van 30 % van het bedrag dat wordt geïnvesteerd in de verwerving van nieuwe aandelen in de onderneming. De belastingvermindering bedraagt 45 % voor investeringen in micro-ondernemingen (met minder dan 10 werknemers). Het geïnvesteerde bedrag die recht geeft op de belastingvermindering is beperkt tot 100.000 euro per belastingplichtige per jaar. Een onderneming kan van dergelijke investeringen genieten tot 500.000 euro (250.000 euro vóór 2021).
Belastingplichtigen kunnen sinds 2017 ook indirect investeren via alternatieve financieringsplatformen (crowdfunding) en erkende startersfondsen. Ondernemers die in hun eigen onderneming investeren, hebben geen recht op de belastingvermindering.
Tax shelter scale-up
Scale-ups (of groeibedrijven) worden gedefinieerd als ondernemingen met de volgende kenmerken:
- ze zijn 5 tot 10 jaar oud;
- ze hebben ten minste 10 voltijdse werknemers;
- ze realiseren een jaarlijkse groei van meer dan 10 % (werknemers of omzet) gedurende de twee belastingjaren voorafgaand aan de betaling.
De belastingvermindering bedraagt 25 % van het geïnvesteerde bedrag. Een onderneming kan tot maximaal 1 miljoen euro ophalen (500.000 euro voor investeringen die vóór 2021 werden gedaan).
Belastingplichtigen kunnen sinds 2017 ook indirect investeren via alternatieve financieringsplatformen (crowdfunding) en erkende startersfondsen. Ondernemers die in hun eigen onderneming investeren, hebben geen recht op de belastingvermindering.
Tax shelter COVID-19
In het kader van de COVID-19-crisis werd het tax shelter-stelsel tijdelijk uitgebreid om de door pandemie getroffen ondernemingen te helpen nieuw kapitaal aan te trekken en de crisis te doorstaan. In tegenstelling tot de tax shelter start-up en scale-up was deze tax shelter beschikbaar voor alle kmo's (niet alleen voor de start-ups en scale-ups).
De belastingvermindering bedraagt 20 % van het geïnvesteerde bedrag. Particulieren kwamen in aanmerking voor de belastingvermindering als ze investeerden
- tussen 14 maart en 31 december 2020 en
- in kleine ondernemingen die een omzetdaling van 30 % in de periode van 14 maart 2020 tot en met 30 april 2020 ten opzichte van dezelfde periode in 2019 hebben gekend.
Die tijdelijke maatregel werd in 2021 verlengd. Deze belastingvermindering bedraagt 20 % van het geïnvesteerde bedrag. Particulieren kwamen in aanmerking voor de belastingvermindering als ze investeerden
- tussen 1 januari 2021 en 31 augustus 2021 en
- in kleine ondernemingen die een omzetdaling van 30 % in de periode van 2 november tot en met 31 december 2020 ten opzichte van dezelfde periode in 2019 hebben gekend.
In tegenstelling tot de tax shelters start-up en scale-up, sloot die maatregel de ondernemers niet uit. Elke investeerder kon tot 100.000 euro investeren voor elk van de twee tax shelters COVID-19 en onafhankelijk van het bedrag van de andere tax shelters. Bovendien moest de transactie rechtstreeks verlopen en niet via een financieringsmechanisme zoals een crowdfundingplatform (online platform voor publieksfinanciering).
Hieronder vindt u een schematisch overzicht van de voorwaarden verbonden aan de verschillende types tax shelter.
Kerncijfers tax shelter in België sinds 2016
Sinds 2016 hebben Belgische ondernemingen dankzij het tax shelter-stelsel 213,5 miljoen euro van particulieren aangetrokken. 2.455 ondernemingen die hebben genoten van de tax shelter start-up waren goed voor 98 % van de investeringen en 95 % van het geïnvesteerde bedrag (203,5 miljoen euro). Volgens de eerste schattingen heeft de tax shelter scale-up bijna 5,4 miljoen euro opgebracht voor 23 ondernemingen en de tax shelter COVID-19 iets meer dan 4,6 miljoen euro heeft opgeleverd voor 44 ondernemingen.
De cijfers hebben betrekking op het aantal investeerders en ondernemingen per stelsel. Dit bevat echter ook dubbels. Bijvoorbeeld: een onderneming die geld ophaalt via de tax shelter start-up én de tax shelter COVID-19 telt in het totaal mee als twee ondernemingen, of een investeerder die via alle drie de regelingen investeert, telt in het totaal mee als drie investeerders. Als we geen rekening houden met dubbels, zijn er 2.497 unieke ondernemingen en 28.191 unieke investeerders.
Geïnvesteerde bedragen per type tax shelter
Het gemiddelde geïnvesteerde bedrag per investering bedraagt 4.807 euro, wat aanzienlijk hoger is dan de mediaan van 504 euro. Het gemiddelde is gevoelig voor extreme data: in dat geval trekken sommige investeringen met zeer hoge budgetten het gemiddelde omhoog.
Gemiddelde geïnvesteerde bedragen per investering zijn hoger bij de tax shelter COVID-19 (22.657 euro) dan bij de tax shelter start-up (4.699 euro) en scale-up (6.008 euro). Hetzelfde geldt ook voor de mediane geïnvesteerde bedragen. Dit kan verklaard worden door het feit dat ondernemers binnen de tax shelter COVID-19 niet worden uitgesloten en dus in hun bedrijf kunnen investeren.
Het gebruik van financiering via crowdfunding kan een sterke invloed hebben op zowel de gemiddelde als de mediane bedragen. Investeringen via dat kanaal leiden tot een groter aantal investeringen, maar resulteren in lagere gemiddelde en mediane bedragen. Zo is het mediane geïnvesteerde bedrag bij de tax shelter scale-up slechts 40 euro, omdat er hoogstwaarschijnlijk fondsen werden aangetrokken via vele kleine bedragen. Dat was vooral merkbaar in 2021: toen waren er in dit stelstel uitzonderlijk veel investeringen, maar lagen de gemiddelde en mediane bedragen bijzonder laag.
In 2019, 2020 en 2022 daarentegen schommelden de gemiddelde en mediane geïnvesteerde bedragen via de tax shelter voor scale-up respectievelijk tussen 13.000-60.000 euro en tussen 1.000-35.000 euro, aanzienlijk hoger dan in het start-up stelsel. Dat komt doordat scale-ups groeiende bedrijven zijn die meer middelen nodig hebben dan start-ups.
Aanvraag belastingvermindering per type tax shelter
Voor meer dan 90 % van de investeringen in de tax shelter start-up werd een verzoek ingediend voor een belastingvermindering van 45 % (40.259 van de 43.302). Die vertegenwoordigen 84 % van de geïnvesteerde bedragen. Als we 2016 buiten beschouwing laten, is dat zelfs meer dan 95 % van de investeringen en 90 % van de geïnvesteerde bedragen, die een belastingvermindering van 45 % verwachten. Ter herinnering, investeringen in scale-ups geven recht op een belastingvermindering van 25 %, die in het kader van de covid-regeling een belastingvermindering van 20 %.
Micro-ondernemingen, de belangrijkste begunstigden van de tax shelter
Tussen 2016-2022 investeerden 28.191 individuele beleggers (d.w.z. 0,2 % van de Belgische bevolking) in 2.497 afzonderlijke ondernemingen via ten minste één van de drie tax shelterstelsels.
De tax shelter richt zich vooral op zeer kleine bedrijven. Micro-ondernemingen (minder dan 10 werknemers) vertegenwoordigen meer dan 95 % van het totale geïnvesteerde bedrag via de drie tax sheltersystemen. Ze blijken veruit de belangrijkste begunstigden van het stelsel te zijn. Van het totale geïnvesteerde bedrag gaat:
- 60 % naar ondernemingen zonder werknemers,
- 29 % naar kmo’s met 1-4 werknemers,
- 7 % naar ondernemingen met 5-9 werknemers.
Verdeling van tax shelters per regio en per sector
Wanneer gekeken wordt naar de locatie van de begunstigde ondernemingen, vloeide bijna de helft van de bedragen (48,8 %) geïnvesteerd via de tax shelters naar Vlaanderen, gevolgd door Wallonië (30,2 %) en Brussel (21 %). Op provinciaal niveau zijn Antwerpen (15 %) en Oost-Vlaanderen (14 %) de twee provincies die het meest profiteerden van de investeringen via de tax shelters.
De drie sectoren die het meeste kapitaal ophalen via de tax shelters zijn:
- de informatie- en communicatiesector (22 % van de bedragen),
- de vrije beroepen (17 %),
- de handel (16 %).
Verdeling van tax shelters naar het geslacht van de bestuurders
Twee derde van de fondsen gaat naar ondernemingen die uitsluitend door mannen worden gerund, terwijl bedrijven die uitsluitend door vrouwen worden beheerd, slechts op 10 % van de geïnvesteerde bedragen kunnen rekenen. Het overige bedrag gaat naar ondernemingen met een gemend bestuur.
Ontvangen bedragen per type tax shelter
Start-ups halen mediaan 33.325 euro op per onderneming. Bij scale-ups ligt het bedrag met 100.000 euro driemaal zo hoog. Ook ondernemingen die geld ophalen via het type COVID-19, halen mediaan een hoog bedrag op: 94.000 euro. Het hoge bedrag voor de tax shelter COVID-19 kan deels worden verklaard door het feit dat ondernemers ook van dat stelsel konden genieten en in hun eigen onderneming konden investeren. Het mediane bedrag per onderneming bedraagt 35.000 euro voor alle tax shelters samen.
Meer informatie vindt u terug op de volgende webpagina's:
