Table of Contents
Op 2 februari 2024 verscheen in het Belgisch Staatsblad de update van het charter over de toegang van kmo’s tot overheidsopdrachten. De oorspronkelijke versie van het charter, daterend uit februari 2018, werd immers binnen het gemeenschappelijke actieplan “toegang van kmo’s tot overheidsopdrachten bevorderen” van een evaluatie (2022-2023) voorzien. Dat om na te gaan of het charter (2018) nog up-to-date was en in welke mate de principes toegepast werden, effectief waren en gemonitord werden.
Uit enerzijds feedback van zowel de aanbesteders als vertegenwoordigers van de ondernemingswereld, en anderzijds uit partiële cijfers over kmo-participatie bij overheidsopdrachten, kwam immers meermaals naar voren dat het charter (2018) op een aantal vlakken voor verbetering vatbaar was.
Het vernieuwde charter (2024) is het resultaat van die evaluatieoefening. Voor meer informatie over het verloop van de evaluatie en update: zie de inleiding van het vernieuwde charter.
Een kort overzicht van de voornaamste wijzigingen aan het charter:
- Het charter kent een nieuwe structuur: zo werden de principes van een meer logische volgorde voorzien. Daarnaast zijn de principes meer uitgewerkt zodat een aanbesteder na het lezen van een principe beter weet waar hij of zij aan toe is.
- In het algemeen werd, waar mogelijk, getracht om het charter praktischer te maken aan de hand van praktijkvoorbeelden.
- Volgende nieuwe of meer uitgebreide aandachtspunten:
- de behoeftebepaling en het verkennen van de markt
- proportionaliteit in al haar facetten: technische minimumeisen, verdeling van de intellectuele eigendomsrechten, selectiecriteria, financiële garanties en betalingsmodaliteiten…
- het gebruik van twee- of meerfasige procedures
- de verdeling in percelen
Het charter wenst nog altijd de toepassing van de wetgeving overheidsopdrachten te ondersteunen en omvat opnieuw een geheel aan principes en goede praktijken die toe te passen zijn door de federale aanbestedende diensten om zo de toegang van kmo’s tot overheidsopdrachten te bevorderen. Overheidsopdrachten moeten toegankelijk zijn voor elke ondernemingsgrootte. Het charter wenst daarom bestaande onevenwichten recht te trekken en elke onderneming gelijke kansen te bieden zodat ze op gelijkwaardige basis kunnen deelnemen aan overheidsopdrachten.
Binnen het vernieuwde charter voorziet de federale overheid ook in effectieve monitoring van de toepassing ervan via e-Procurement en een samenwerking tussen de FOD BOSA en de FOD Economie.
Wie is het doelpubliek van het charter?
De federale aanbestedende overheden vormen het doelpubliek van het charter. Het charter werd aangenomen door de ministerraad op 15 december 2023 en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 2 februari 2024. Het charter is ook van toepassing op de federale politie en, binnen het federale aankoopbeleid, op het netwerk van strategisch federaal aankoopoverleg (SFA) en het netwerk van tactisch-operationeel aankoopoverleg (TOFA). Voor de federale aanbesteders is het charter, met zijn richtlijnen en instructies, dus verplicht toe te passen.
Het is noodzakelijk dat de federale aanbesteder het charter toepast binnen het federale aankoopbeleid zoals geschetst in het koninklijk besluit Federaal Aankoopbeleid.
Het charter focust op de “klassieke” sectoren, dus exclusief de speciale sectoren (water- en energievoorziening, vervoer en postdiensten). Wat die laatste betreft, worden de federale aanbesteders verzocht om het charter in de mate van het mogelijke over te nemen.
Het charter kan eveneens dienen als bron van inspiratie voor de andere overheidsniveaus.
Welke zijn de basisprincipes van het charter?
Het charter bestaat uit 14 principes:
- naar een optimaal gebruik van elektronische (communicatie)middelen,
- behoeftebepaling, marktverkenning en een gepaste bekendmaking van opdrachten,
- toepassing van de twee- of meerfasige procedures en van de procedures met onderhandelings- of dialoogelementen,
- proportionele minimumeisen in het technische bestek,
- voorzien in een adequate bescherming van de rechten op intellectuele eigendom,
- de verdeling in percelen,
- het gebruik van varianten,
- proportionaliteit bij selectiecriteria, financiële garanties en betalingsmodaliteiten,
- proportionaliteit bij gunningscriteria en gunnen op basis van de economisch meest voordelige offerte,
- verzeker gepaste en effectieve mededinging bij onderhandelingsprocedures die niet onderworpen zijn aan enige bekendmakingsvorm,
- terugkoppeling naar inschrijvers die (niet) geselecteerd/ (niet) weerhouden zijn,
- kleine repetitieve opdrachten en opdrachten van beperkte waarde,
- permanent opleiden van aanbesteders en continu informeren van de ondernemingswereld,
- structurele en kwaliteitsvolle monitoring van de kmo-participatie bij overheidsopdrachten.
Raadpleeg het charter
Er worden twee versies van het charter gelanceerd: het eigenlijke charter (PDF, 1.23 MB) en een verkorte versie (PDF, 340.72 KB). Die verkorte versie kan worden beschouwd als een geheugensteun en een samenvatting van het charter met een focus op de kernpunten.