Table of Contents
Het sociale ondernemerschap wordt in de Europese Unie als sector binnen de Europa 2020-strategie ontwikkeld. Reeds in 2011 stelde de Europese Commissie de eerste maatregelen voor: het "Initiatief voor sociaal ondernemerschap".
Op basis daarvan is de Deskundigengroep van de Europese Commissie rond sociaal ondernemerschap (GECES) opgericht om de Europese executieve en de lidstaten aanbevelingen te verstrekken om die vorm van ondernemerschap te bevorderen en beter te ondersteunen. De werkzaamheden van GECES hebben een uitgebreid rapport opgeleverd met de titel "Social enterprises and the social economy going forward: A call for action from the Commission Expert Group on Social Entrepreneurship".
De Europese Commissie heeft opnieuw blijk gegeven van haar belangstelling voor sociaal ondernemerschap door het op te nemen in het "Start-up- and Scale-up Initiative" van 2016, met als doel de oprichting van sociale start-ups te stimuleren.
In algemene zin heeft de Europese Unie diverse acties in het leven geroepen die sociale ondernemingen rechtstreeks of onrechtstreeks ten goede komen. Zonder volledig te willen zijn:
- een label voor beleggingsfondsen bestemd voor sociale ondernemingen;
- het luik "Microfinanciering en sociaal ondernemerschap" van het programma voor werkgelegenheid en sociale innovatie (EaSI), dat met name financiële garanties biedt;
- de algemene instrumenten voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) in het kader van de programma's Horizon 2020 en COSME (Competitiveness of Enterprises and Small and Medium-sized Enterprises);
- het proefproject "European Social Economy Regions" (ESER) om de zichtbaarheid van de sociale economie op regionaal en lokaal niveau te vergroten door evenementen te organiseren.
Een bewijs van het belang van dit thema is dat de Europese ministers binnen de Raad Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken (EPSCO) in hun conclusies van december 2015 hebben erkend dat de sociale economie "een belangrijke rol speelt in de transformatie en de ontwikkeling van de hedendaagse samenlevingen, welzijnsstelsels en economieën, en [...] voorts bijdraagt aan verschillende cruciale doelstellingen van de EU, waaronder het verwezenlijken van slimme, duurzame en inclusieve groei, kwaliteitsvolle banen, sociale samenhang, sociale innovatie, lokale en regionale ontwikkeling en milieubescherming."
In de nasleep daarvan is een proefgroep van zes lidstaten (Frankrijk, Spanje, Italië, Luxemburg, Slowakije, Slovenië) opgericht door de ondertekening van de "Verklaring van Luxemburg". Intussen komen nu veertien landen (bovengenoemde landen plus Bulgarije, Cyprus, Griekenland, Malta, Portugal, de Tsjechische Republiek, Roemenië en Zweden) jaarlijks bijeen om de nodige politieke impuls te geven om deze thematiek op de agenda te zetten. België maakt er tot op heden geen deel van uit.
Deze discussies tussen de lidstaten van de EU zijn des te belangrijker omdat de tradities van sociaal ondernemerschap nog steeds sterk verschillen van het ene Europese land tot het andere. Om inzicht te krijgen in de overeenkomsten en verschillen tussen de ecosystemen waarin sociale ondernemingen actief zijn, heeft de Europese Commissie begin 2020 een uitgebreide studie gepubliceerd met de titel "Social enterprises and their ecosystems in Europe – Comparative synthesis report". Ze gaat vergezeld van een individueel verslag voor elk van de 35 geanalyseerde landen, waaronder België.
Voor het volgende Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 is de Europese Commissie zinnens de huidige financiële instrumenten van het EaSI ter ondersteuning van het sociaal ondernemerschap te handhaven door ze op te nemen in het nieuwe investeringsprogramma InvestEU. De niet-financiële instrumenten en doelstellingen worden dan weer opgenomen in het Europees Sociaal Fonds Plus, een verruimde versie van het bestaande Europees Sociaal Fonds (ESF).
Tot slot blijkt het Europees Parlement een geëngageerde institutionele gesprekspartner die luistert naar de wereld van het sociaal ondernemerschap. De intergroep rond sociale economie, ondernemingen in de sociale economie, sociaal ondernemerschap en derde sector onderhoudt nu al twee legislaturen lang de dialoog met het Europees maatschappelijk middenveld en geeft het een stem door regelmatig thematische seminars te organiseren.
