De ontwerper van een product die er de uiterlijke kenmerken van wil beschermen, kan dit door de registratie van een tekeningen- of modellenrecht. Indien het ontworpen product een origineel werk is, zal het uiterlijk eveneens beschermd worden door het auteursrecht, dat immers ook utilitaire werken en werken van toegepaste kunst beschermt. Die auteursrechtelijke bescherming ontstaat door de creatie van het product op zich en door de originaliteit van de vorm van het product. Men hoeft het werk (zijnde de vorm van het product) dus niet te registreren opdat het beschermd zou zijn.

Bij samenloop van rechten is het kopiëren van het uiterlijk van een product zowel door het tekeningen- en modellenrecht als door het auteursrecht verboden.

Het uiterlijk van een product kan ook door een merkenrecht beschermd worden, als dat uiterlijk het mogelijk maakt om de producten of diensten van een onderneming te onderscheiden.

Zo is de bekende vorm van een flesje Coca-Cola als merk geregistreerd. Aan de vorm ziet de consument immers dat deze frisdrank wordt gecommercialiseerd door de firma Coca-Cola.

In de praktijk is het niet altijd eenvoudig om voor driedimensionele tekens een merkregistratie te verkrijgen. Bepaalde vormen van producten kunnen geen merk vormen, meer bepaald wanneer ze een substantiële meerwaarde verlenen aan het product. Dit is onder meer het geval wanneer het uiterlijk van het product er een essentiële esthetische waarde aan verleent. Zo oordeelde een Nederlandse rechtbank dat de vorm van een kinderstoel geen merk kon zijn, want die vorm vervulde in hoofdzaak een esthetische rol.

Laatst bijgewerkt
13 januari 2021