Table of Contents

    Wat is een Europees octrooi?

    Wilt u bescherming in een aantal Europese landen, dan is het voordeliger om een Europees octrooi aan te vragen, dan in elk van die landen een octrooiaanvraag in te dienen. Met één aanvraag en één procedure is het mogelijk een octrooi te verkrijgen dat geldig is in meerdere landen van de momenteel 38 lidstaten van het Europees Octrooiverdrag.

    Het Europees Octrooiverdrag werd in 2000 herzien. Het is daarom belangrijk om na te gaan welke versie van het Verdrag van toepassing is, op basis van de datum waarop de octrooiaanvraag werd ingediend en de datum waarop het octrooi werd verleend, rekening houden met de toepassing van de desbetreffende wettelijke bepaling in de tijd. Er zijn drie periodes te onderscheiden:

    • De Europese octrooien die verleend werden voor 13 december 2007 en de octrooiaanvragen die werden ingediend voor deze datum, alsook de Europese octrooien die zijn verleend op basis van die aanvragen, vallen onder de versie van 1973 van het Europees Octrooiverdrag (zoals uitgevoerd door de Belgische wet van 8 juli 1977).
    • Europese octrooiaanvragen die zijn ingediend sinds 13 december 2007 en de Europese octrooien die zijn verleend op basis van die aanvragen, vallen onder de nieuwe versie van het Europees Octrooiverdrag (zoals uitgevoerd door de Belgische wet van 21 april 2007).
    • Sinds 22 september 2014 trad een derde wetgevend instrument in werking in België, dat de laatste versie van het Europees Octrooiverdrag herneemt. Het betreft boek XI van het Wetboek van economisch recht, waarvan de bepalingen over het Europees octrooi enkel van toepassing zijn op Europese octrooiaanvragen ingediend sinds 22 september 2014, alsook op de Europese octrooien die zijn verleend op basis van die aanvragen.

    De procedure tot verlening van een Europees octrooi is wel ingewikkelder en duurt langer dan de Belgische procedure, wegens een verplicht onderzoek naar de octrooieerbaarheidsvoorwaarden, maar die procedure heeft als voordeel dat het octrooi meer garanties biedt voor de geldigheid.

    Wie om de verlening van een Europees octrooi verzoekt, duidt in het algemeen alle verdragsluitende staten van het Europees Octrooiverdrag aan. U kunt in de loop van de procedure bepaalde landen uit uw aanvraag verwijderen en de geografische dekking van de uitwerking van het octrooi beperken tot een of meer landen.

    Een Europees octrooi afgeleverd voor een reeks lidstaten verleent in de betreffende landen dezelfde rechten als een nationaal octrooi. Het Europees octrooi vormt in feite een bundel van nationale beschermingstitels. Het octrooi is meer bepaald onderworpen aan de nationale regels voor de:

    • beschermingsomvang;
    • overdracht en licentie;
    • handhaving van de hieruit voortvloeiende rechten, ...

    Een Europees octrooi kan bijgevolg een verschillende draagwijdte hebben in de landen waarvoor het verleend is.

    De Europese procedure bestaat uit vijf stappen:

    1. het indienen van de octrooiaanvraag;
    2. het formeel onderzoek van de octrooiaanvraag en het nieuwheidsonderzoek. Daarna worden de volledige aanvraag en het onderzoeksrapport gepubliceerd;
    3. indien de aanvrager de procedure wil verderzetten, volgt het onderzoek ten gronde van het octrooi. Examinatoren gaan na of de octrooieerbaarheidsvoorwaarden zijn vervuld (nieuwheid, inventiviteit (uitvinderswerkzaamheid), industriële toepasbaarheid en geoorloofdheid). Het octrooi wordt dan verleend en gepubliceerd, of afgewezen;
    4. na de verlening kan door derden oppositie worden aangetekend;
    5. ten slotte kan bij het Europees Octrooibureau beroep worden ingesteld tegen een beslissing tot verlening of weigering daartoe van het octrooi.

    Meer informatie vindt u terug op de website van het Europees Octrooibureau (EOB).

    Waar en hoe een Europese octrooiaanvraag indienen?

    U dient een aanvraagformulier in bij het Europees Octrooibureau (EOB). Er is echter één uitzondering waarbij u het aanvraagformulier via de Belgische Dienst voor de Intellectuele Eigendom in Brussel moet indienen. 

    Die uitzondering geldt wanneer u voldoet aan de twee volgende voorwaarden:

    • u bent Belg, of uw woonplaats of zetel bevindt zich in België; en
    • uw aanvraag kan de verdediging van het Belgisch grondgebied of de veiligheid van de Staat aanbelangen.

    Het is de verantwoordelijkheid van de aanvrager van het Europees octrooi om na te gaan of de aanvraag inderdaad de verdediging van het Belgische grondgebied of de veiligheid van de Staat kan aanbelangen. U kunt de aanvraag bij de Dienst voor de Intellectuele Eigendom per post, per fax of in persoon indienen.

    Informatiebrief over de indiening van Europese en internationale octrooiaanvragen (PDF, 229.16 KB)

    Wilt u zich laten vertegenwoordigen?

    Contacteer dan een deskundige 

    Inhoud van de Europese octrooiaanvraag

    Een correcte invulling van het aanvraagformulier is belangrijk. Slechts wanneer een aantal gegevens correct zijn verstrekt, wordt een datum van indiening toegekend. Die datum is bepalend om te beoordelen of het om een nieuwe uitvinding gaat en dus ook voor de voorrang tussen verschillende octrooiaanvragen voor dezelfde uitvinding. Zowel in de Europese als in de Belgische procedure geldt immers het first-to-fileprincipe, wat inhoudt dat de eerste aanvrager de houder van het octrooi zal zijn, ook al heeft hij niet als eerste de betreffende uitvinding bedacht.

    De octrooiaanvraag moet de volgende elementen bevatten:

    • een verzoek tot verlening van een Europees octrooi;
    • gegevens waaruit de identiteit van de aanvrager blijkt;
    • een beschrijving van de uitvinding:
      De uitvinding moet in de octrooiaanvraag zo duidelijk en volledig worden beschreven, dat een deskundige in hetzelfde domein van de techniek de uitvinding kan realiseren;
    • een of meerdere conclusies:
      Ze beschrijven het onderwerp waarvoor bescherming wordt gevraagd. Hoewel de beschrijving en eventuele tekeningen dienen ter interpretatie van de conclusies, zijn het enkel de laatste die de beschermingsomvang van een octrooi bepalen.
      Formuleert u de conclusies te beperkend, dan kan hieraan later niet meer worden verholpen. Een slechte redactie kan dus leiden tot een octrooi met een beperktere beschermingsomvang. Een 
      deskundige contacteren is dan ook sterk aan te raden;
    • eventuele tekeningen waarnaar de beschrijving of de conclusies verwijzen:
      Deze zijn vereist wanneer ze onontbeerlijk blijken om de uitvinding te begrijpen;
    • een uittreksel (abstract):
      Dat is bedoeld om de informatie over het octrooi naar derden toe te communiceren;
    • indien van toepassing, een volmacht voor een vertegenwoordiger (erkende octrooigemachtigde, advocaat, werknemer, ...).

    Formulieren voor de octrooiaanvraag

    Een aantal van de bovenstaande gegevens kunt u in een later stadium nog vervolledigen. De verklaring dat een octrooi wordt aangevraagd, gegevens waaruit de identiteit van de aanvrager blijkt en een beschrijving van de uitvinding of een verwijzing naar een eerder ingediende aanvraag zijn echter noodzakelijk om een datum van indiening te verkrijgen. Die datum is bepalend voor de beoordeling van de nieuwheid en zal ook de voorrang bepalen op eventuele later ingediende octrooiaanvragen voor dezelfde uitvinding.

    Taal van de octrooiaanvraag

    Een aanvraag voor een Europees octrooi mag u in eender welke taal indienen, maar u moet binnen de twee maanden vanaf deze indiening een vertaling in het Duits, Engels of Frans indienen. Voor de uiteindelijke publicatie moeten de conclusies in het Duits, Engels én Frans worden vertaald. U kunt Europese octrooien bovendien gratis consulteren in alle officiële talen van de lidstaten van de Europese Octrooiorganisatie, via een automatische vertaalsoftware die het Europees Octrooibureau ter beschikking stelt. Die vertaling is louter informatief en heeft geen juridische waarde.

    Let wel: dit geldt enkel voor de indiening van de Europese octrooiaanvraag zelf. De correspondentie met de Dienst voor de Intellectuele Eigendom in het kader van een Europese octrooiaanvraag gebeurt niet in eender welke taal, maar moet de gebruikelijke regels voor het taalgebruik in bestuurszaken volgen.

    Taksen

    Om een geldig Europees octrooi te krijgen en te behouden, moet u een aantal taksen betalen. U moet bijvoorbeeld binnen één maand na de indiening van de octrooiaanvraag een indieningstaks betalen.

    Meer informatie over taksen met betrekking tot octrooien.

    Formeel onderzoek, nieuwheidsonderzoek en publicatie van de aanvraag

    Formeel onderzoek

    Om een datum van indiening te verkrijgen, moet een aantal formele vereisten vervuld zijn. De afdeling Aanvragen van het Europees Octrooibureau controleert of de volgende gegevens werden verstrekt:

    • de aanduiding dat het gaat om de aanvraag van een Europees octrooi,
    • de gegevens waaruit de identiteit van de aanvrager blijkt, en
    • een beschrijving van de uitvinding, of een verwijzing naar een eerder ingediende aanvraag.

    Alleen als de octrooiaanvraag aan die voorwaarden voldoet, wordt er een datum van indiening toegekend.

    Behoudens een recht van voorrang, is de datum van indiening van belang om nieuwheid te beoordelen en dus ook de voorrang te bepalen ten opzichte van andere aanvragen. Ook wordt de beschermingsduur van 20 jaar vanaf de indieningsdatum berekend. Het toekennen van een datum van indiening houdt echter nog niet het verlenen van een octrooi in.

    Vervolgens gaat de afdeling Aanvragen na of:

    • de verschuldigde taksen zijn betaald;
    • aan de andere formele voorwaarden is voldaan.

    Indien nodig wordt aan de aanvrager een termijn toegekend om het dossier te regulariseren.

    De octrooiaanvraag wordt geacht volledig te zijn wanneer de indiener de onregelmatigheden in zijn dossier binnen de toegekende termijn in orde brengt.

    Nieuwheidsonderzoek

    Tegelijk met het formele onderzoek stelt de afdeling Nieuwheidsonderzoek van het EOB een nieuwheisverslag op en zendt dat naar de octrooiaanvrager, samen met een voorlopige en niet-bindende opinie over de andere octrooieerbaarheidsvoorwaarden.

    Publicatie van de aanvraag

    Zo snel mogelijk na het verstrijken van de termijn van 18 maanden na de datum van indiening, of in voorkomend geval, de datum van voorrang, worden de volledige aanvraag en het nieuwheidsverslag gepubliceerd in het Europees Octrooiregister . Het dossier is vanaf dan ook raadpleegbaar voor het publiek.

    Onderzoek ten gronde, octrooiverlening en publicatie

    Onderzoek ten gronde

    Na de publicatie van het nieuwheidsverslag beschikt de aanvrager over een termijn van 6 maanden om een onderzoek ten gronde aan te vragen, d.w.z. een onderzoek om na te gaan of zijn uitvinding voldoet aan de octrooieerbaarheidsvoorwaarden. Doet hij dat niet, dan wordt de aanvraag geacht te zijn ingetrokken.

    De onderzoeksafdeling van het EOB gaat dan na of aan de essentiële octrooieerbaarheidsvoorwaarden is voldaan.

    Er wordt dus gecontroleerd op:

    • nieuwheid,
    • inventiviteit (uitvinderswerkzaamheid),
    • industriële toepasbaarheid,
    • geoorloofdheid,
    • en of de materie niet van octrooibescherming is uitgesloten en of de uitvinding duidelijk en volledig is beschreven.

    Octrooiverlening en publicatie

    Zijn alle voorwaarden vervuld, de taksen betaald en de vertalingen bezorgd, dan verleent het EOB het octrooi. Het Europees octrooi treedt in werking op de dag van de publicatie van de vermelding van de verlening ervan in het Europees Octrooiblad. Slechts vanaf die datum is het octrooi geldig, al geniet de octrooihouder ook voor die datum een aantal rechten (zie Beschermingsomvang).

    Het toegekende octrooi wordt in zijn geheel gepubliceerd in het Europees Octrooiregister en is daar bovendien online raadpleegbaar.

    Oppositie

    Binnen de 9 maanden na de publicatie van de verlening in het Europees Octrooiblad kan iedereen die dit wenst oppositie aantekenen tegen het afgeleverde Europees octrooi.

    Deze oppositie moet ingegeven zijn door de gronden die de wet bepaalt, namelijk:

    • wanneer het octrooi niet voldoet aan de octrooieerbaarheidsvoorwaarden,
    • wanneer de uitvinding niet duidelijk en volledig is beschreven, of
    • wanneer het uiteindelijke octrooi ruimer is dan de oorspronkelijke octrooiaanvraag.

    De afdeling Oppositie van het EOB onderzoekt de verzetsgronden en beslist om het octrooi:

    • te herroepen,
    • in stand te houden, of
    • te wijzigen.

    Na de voornoemde periode van 9 maanden kan tegen het Europees octrooi enkel nog verzet worden aangetekend bij de bevoegde nationale rechtbanken.

    Beroep

    Tegen de beslissingen van de afdelingen Aanvragen, Onderzoek of Oppositie van het EOB kan tot twee maanden na de kennisname van de beslissing beroep worden aangetekend bij de Kamer van Beroep van het EOB.

    Tegen de beslissingen van de Beroepskamers zelf kan beroep aangetekend worden bij de Grote Kamer van Beroep, die waakt over de uniforme toepassing van de rechtsregels van het Europees Octrooiverdrag.

    Uitwerking in België

    Europese octrooien die België aanduiden, hebben in dit land automatisch uitwerking. Deze octrooien zijn niet onderworpen aan validatievereisten, voor zover zij zijn verleend, gewijzigd of beperkt vanaf 1 januari 2017. Zolang de instandhoudingstaksen tijdig worden betaald, zullen zij niet vervallen.

    Aangezien er geen validatievereisten zijn, hoeft een houder van een Europees octrooi voor het bekomen van de automatische uitwerking geen professionele vertegenwoordiger aan te duiden.

    Voor het overige valt de vertegenwoordiging voor de Dienst voor de Intellectuele Eigendom met betrekking tot Europese octrooien onder dezelfde regels als voor nationale octrooien. U kan bijgevolg steeds vrijwillig een professionele vertegenwoordiger aanduiden en de Dienst voor de Intellectuele Eigendom hiervan kennis geven. In bepaalde gevallen bent u hiertoe zelfs verplicht. De kennisgevingen kunnen via eOLF, per post of per fax gebeuren.

    Indien u de Dienst voor de Intellectuele Eigendom op de hoogte wilt brengen van de aanduiding van een professionele vertegenwoordiger voor meerdere Europese octrooien tegelijk en waarvoor nog geen zulke vertegenwoordiger bij de Dienst werd geregistreerd, kan u gebruik maken van het volgende formulier:

    formulier Kennisgeving van aanduiding van een vertegenwoordiger voor Europese octrooien (DOCX, 32.62 KB)

    Duits formulier "Kennisgeving van aanduiding van een vertegenwoordiger voor Europese octrooien" (DOCX, 36.03 KB).

    Het ingevulde formulier dient te worden gericht aan de Dienst voor de Intellectuele Eigendom en kan enkel ingediend worden per post of per fax. Het kan niet worden ingediend via eOLF.

    Indien u de aanduiding van een professionele vertegenwoordiger wilt melden voor meer dan tien Europese octrooien tegelijk, dan dient u naargelang het aantal Europese octrooien bijkomende formulieren in. Indien u de aanduiding van meer dan één professionele vertegenwoordiger wilt melden voor meerdere Europese octrooien tegelijk, dan dient u naargelang het aantal professionele vertegenwoordigers bijkomende formulieren in.

    Laatst bijgewerkt
    26 september 2023