Momenteel worden uitvindingsoctrooien verleend ofwel op nationaal niveau (bv. Belgisch octrooi) ofwel op Europees niveau (Europees octrooi). De door het Europees Octrooibureau (EOB) toepaste verleningsprocedure is gecentraliseerd maar het Europees octrooi wordt na verlening uitgesplitst in een bundel octrooien die soortgelijke uitwerkingen hebben als de nationale octrooien in de lidstaten van het EOB waar het Europees octrooi wordt gevalideerd.
De bescherming van uw uitvinding is dus nog steeds een zuiver nationale bescherming. Als u uw uitvinding in de volledige EU wil laten beschermen, moet u
- nationale octrooiprocedures in de 27 lidstaten van de EU doorlopen, of
- een Europees octrooi aanvragen en dat in alle lidstaten laten valideren.
Dit is een complexe en dure aangelegenheid:
- verschillende vertalingen van het octrooi zijn nodig,
- in verschillende lidstaten moeten jaarlijkse instandhoudingstaksen betaald worden, en
- het octrooi zal desgevallend voor de nationale rechtbanken moeten verdedigd worden.
De innovatiemarkt is gefragmenteerd (Europese octrooien worden in de praktijk slechts in enkele landen gevalideerd en hebben verschillende uitwerkingen, afhankelijk van het land waar ze worden gevalideerd) en de geschillenbeslechting is niet geharmoniseerd.
Na tientallen jaren van overleg hebben 25 EU-lidstaten (met uitzondering van Spanje en Kroatië) besloten om via nauwere samenwerking een Europees octrooi met eenheidswerking in te voeren. In december 2012 keurde de Raad van de EU twee verordeningen goed waarin de modaliteiten voor het verkrijgen van de eenheidsoctrooibescherming worden vastgesteld. Het eenheidsoctrooi zal een door het EOB verleend Europees octrooi zijn waaraan eenvormige bescherming zal worden verleend op het grondgebied van de staten die aan de nauwere samenwerking deelnemen.
Bovendien is het eenheidsoctrooi aangevuld met een systeem voor de beslechting van geschillen over klassieke Europese octrooien en Europese octrooien met eenheidswerking. Zo is op 19 februari 2013 een Overeenkomst betreffende een eengemaakt octrooigerecht op intergouvernementele basis ondertekend door de EU-lidstaten (met uitzondering van Spanje, Kroatië en Polen). Het eengemaakt octrooigerecht is zowel voor procedures m.b.t. de geldigheid van het octrooi als voor inbreukprocedures (namaak) bevoegd.
Dat gerecht bestaat uit een Gerecht van Eerste Aanleg, bestaande uit een centrale afdeling en regionale en lokale afdelingen, en een Hof van Beroep.
Op de website van de Europese Commissie, op de website van het Eengemaakt octrooigerecht en op de website van het EOB vindt u meer achtergrondinformatie bij deze hervormingen.
Deze hervorming is op 1 juni 2023 in werking getreden.
Het Europees octrooi met eenheidswerking
De gewone procedure voor het verlenen van een Europees octrooi blijft behouden. Na verlening van het Europees octrooi, heeft de octrooihouder een maand de tijd om eenheidswerking aan te vragen voor zijn Europees octrooi. Het Europees octrooi zal dan automatisch een eenvormige bescherming op het grondgebied van de deelnemende lidstaten bieden.
Tijdens een overgangsperiode (die minstens zes jaar zal bedragen vanaf het ogenblik dat de verordening van toepassing wordt) zal er nog een vertaling naar één EU-taal ingediend moeten worden om het Europees octrooi te valideren als een Europees octrooi met eenheidswerking. Het Europees octrooi met eenheidswerking zal evenwel in alle officiële talen van de lidstaten van de Europese Octrooiorganisatie gratis geconsulteerd kunnen worden via een automatische vertaalsoftware die het Europees Octrooibureau ter beschikking stelt. Deze vertaling is enkel ter informatieve titel, en heeft geen juridische waarde.
Voor het in stand houden van het Europees octrooi met eenheidswerking zal ook maar één jaarlijkse instandhoudingstaks moeten worden betaald aan het Europees Octrooibureau.
Het Europees octrooi met eenheidswerking zal alleen maar voor alle deelnemende lidstaten kunnen worden beperkt, herroepen of vervallen.
Het Europees Octrooibureau zal het register voor eenheidsoctrooibescherming beheren.
Het eengemaakt octrooigerecht
Voor de inwerkingtreding van het eengemaakt octrooigerecht werden de geschillen over inbreuken op en de geldigheid van Europese octrooien door de nationale rechtbanken beslecht. In de praktijk kon dit moeilijkheden veroorzaken als de octrooihouder zijn rechten op een Europees octrooi in verschillende landen wou doen gelden. Geschillen zijn soms duur en kunnen leiden tot uiteenlopende beslissingen, waardoor rechtsonzekerheid ontstaat. “Forumshopping”-strategieën kunnen worden aangewend, waarbij de partijen voordeel trekken van de verschillen tussen de verscheidene nationale jurisdicties en hun respectieve procedures.
Het doel van de Overeenkomst betreffende een eengemaakt octrooigerecht is deze tekortkomingen te verhelpen door een gespecialiseerd gerecht met exclusieve bevoegdheid op te richten en door de draagwijdte van de door een octrooi verleende rechten, de uitzonderingen op en de beperkingen van deze rechten te harmoniseren. Het eengemaakt octrooigerecht zal een multinationaal gerecht zijn dat bevoegd is uitspraak te doen over geschillen inzake geldigheid en namaak van Europese octrooien en Europese octrooien met eenheidswerking. De beslissingen van het gerecht zullen gelding hebben op het grondgebied van alle overeenkomstsluitende lidstaten.
Overeenkomstsluitende lidstaten kunnen lokale of regionale afdelingen van het eengemaakt octrooigerecht oprichten, waardoor aan de gebruikers de fysieke nabijheid van het gerecht gegarandeerd kan blijven. Elke afdeling (zelfs de lokale afdelingen) zal multinationaal zijn samengesteld. Hierdoor wordt een echte “Europese” rechtspraak gegarandeerd. België heeft, in overeenstemming met de wensen van de belanghebbende partijen, een lokale Belgische afdeling opgericht om bedrijven lokaal en in hun taal toegang te verlenen tot het nieuwe rechterlijk bestel.
Wat zullen de voordelen van deze hervorming zijn?
Het eenheidsoctrooi en het eengemaakt octrooigerecht bieden bedrijven betere mogelijkheden om hun innovaties te valoriseren en om onderzoek en ontwikkeling te bevorderen. Deze hervorming is van bijzonder belang in de context van de huidige inspanningen om de Europese economie te herstellen. Eenheidsoctrooien bieden voordelen in termen van rechtszekerheid, vereenvoudiging van administratieve formaliteiten, lagere kosten voor octrooibescherming en valorisatie van octrooien, en vormen daardoor een fundamenteel onderdeel van het nieuwe industriebeleid van de EU dat gebaseerd is op de bevordering van innovatie.
- Kwaliteit:
het eenheidsoctrooi wordt door het EOB verleend in toepassing van de procedure bepaald in het Europees Octrooiverdrag. Het geniet dan ook van de wereldwijd erkende kwaliteitsstandaarden van de EOB-producten. - Kostenefficiëntie:
de vastgestelde instandhoudingstaksen van het eenheidsoctrooi zijn betaalbaar; de bedrijven krijgen dus een uniforme bescherming tegen een lage prijs. - Brede territoriale bescherming:
het eenheidsoctrooi zal een eenvormige bescherming bieden in de lidstaten die deelnemen aan de nauwere samenwerking en die de Overeenkomst betreffende de oprichting van het eengemaakt octrooigerecht (mogelijk 25 lidstaten) hebben geratificeerd, in plaats van een beperkte bescherming in enkele landen waar het klassieke Europese octrooi momenteel gevalideerd wordt. - Vereenvoudiging:
de jaartaksen worden geïnd door het EOB en niet door nationale octrooibureaus. De gebruikers moeten bijgevolg geen validatie-, vertalings-, publicatiekosten e.d. betalen, in tegenstelling tot bij het huidige Europese octrooi waarvoor het validerings- en instandhoudingsproces complex en duur kan zijn. - Flexibiliteit:
het eenheidsoctrooi bestaat naast de nationale en klassieke Europese octrooien, waarbij de gebruikers de keuze behouden over de beschermingsroutes die het best aan hun behoeften beantwoorden. Dankzij de toekenning van de eenheidswerking na de verlening kunnen de ondernemingen vermijden in het begin van de procedure te moeten kiezen tussen een klassiek Europees octrooi en een eenheidsoctrooi. - Rechtszekerheid:
geschillen met betrekking tot het eenheidsoctrooi vallen onder de exclusieve bevoegdheid van het eengemaakt octrooigerecht, dat de consistentie van een rechtspraak van hoge kwaliteit zal waarborgen.