Het auteursrecht beschermt niet alle elementen van een werk. De elementen die niet beschermd worden, kunnen dan ook zonder toestemming of betaling worden gekopieerd en gebruikt. Niet-beschermde elementen zijn de ideeën die aan een werk ten grondslag liggen alsook de elementen die door functionele vereisten worden opgelegd en waarvoor de auteur dus geen creatieve keuzes kon maken.
De ideeën die aan de basis liggen van een werk
Niet de ideeën worden auteursrechtelijk beschermd, maar wel de vorm die eraan gegeven is. Een werk is een idee “dat vorm heeft gekregen” en enkel deze vorm is auteursrechtelijk beschermd. Het is bijgevolg altijd toegelaten een idee over te nemen dat aan de basis van een werk ligt en dit idee te hergebruiken en op een andere wijze te concretiseren.
Voor auteursrechtelijke bescherming hoeft het werk niet vastgelegd te zijn op een tastbare of materiële drager. Zo kan bijvoorbeeld een choreografie, waarvan geen tastbare neerslag bestaat, een auteursrechtelijk beschermd werk zijn.
Ook het loutere idee om een website voor het verzenden van elektronische wenskaarten op te starten, valt niet onder het auteursrecht. Het zelf ontwerpen van een dergelijke website maakt dus geen inbreuk uit op de auteursrechten van wie eerder al zo een website had gemaakt. Wel kan er van een inbreuk op het auteursrecht sprake zijn wanneer men de site op dezelfde wijze opbouwt door bijvoorbeeld het overnemen van eenzelfde interface, het inbouwen van dezelfde functies, het aanbieden van dezelfde speciale diensten, enz. Hetzelfde geldt voor online encyclopedieën of socialenetwerkpagina’s.
Evenzo zal de techniek om stukken muziek te mixen en de fragmenten tot een nieuw geheel om te vormen, niet beschermd zijn door het auteursrecht. Het resultaat zelf van het mixen zal daarentegen wel beschermd zijn. Een identieke geluidsmix maken vormt dan een inbreuk op het auteursrecht.
Ook het onderwerp van een roman is niet beschermd. Het thema van Romeo en Julia - het ontstaan van een verhouding tussen twee personen uit vijandige families - is niet beschermd. Iedereen zou dit idee dus kunnen overnemen en dit verwerken in een ander verhaal, een lied, een schilderij of een stripverhaal. Men zou anderzijds wel inbreuk plegen op het auteursrecht wanneer men de plot, de opeenvolging van gebeurtenissen of het profiel van de personages zou overnemen of wanneer men passages uit het boek letterlijk zou kopiëren.
De elementen opgelegd door functionele vereisten
Het gaat hier om de elementen in een werk die de auteur niet zelf gekozen heeft, omdat het vanuit functioneel oogpunt onmogelijk was deze elementen op een andere manier tot stand te brengen.
Het model van een gsm kan auteursrechtelijk beschermd zijn, maar niet alle elementen ervan. Dat bijvoorbeeld het luidsprekertje zich in het bovenste deel bevindt en de microfoon in het onderste deel is eigen aan de fysiologie van het menselijk gelaat. Wie een telefoon ontwerpt, heeft hier dus geen keuze. Een ander model waar de luidspreker en de microfoon op eenzelfde manier zijn ingeplant, is dus geen namaak.
