Opensourcesoftware is de verzamelnaam voor verschillende soorten software die aan gebruikers ter beschikking worden gesteld onder een opensourcelicentie, waarbij minstens de broncode toegankelijk is. Bekende voorbeelden zijn het Linux-besturingssysteem, de Firefox-webbrowser en de Apache-servers.
Behoort opensourcesoftware tot het openbaar domein? Is ze vrij van rechten?
De bescherming van software door het auteursrecht laat de rechthebbende personen of ondernemingen toe om de voorwaarden voor commercialisering, zoals de prijs en de gebruiksbeperkingen, te bepalen.
Deze aan de gebruikers gegeven toestemmingen, hun beperkingen en voorwaarden worden beschreven in een “licentie”.
Over het algemeen zijn softwarelicenties zeer restrictief: zo kan de licentie bijvoorbeeld verbieden om de software te kopiëren, te verspreiden of aan te passen, het toegelaten gebruik beperken tot privédoeleinden, de installatie van de software slechts toestaan op één computer, enz.
Ook opensourcesoftware is auteursrechtelijk beschermd. De eraan verbonden licenties verlenen echter veel meer rechten aan de gebruikers. Toch kennen ook deze licenties belangrijke gebruiksvoorwaarden. Men kan dus niet om het even wat doen met opensourcesoftware.
Rechten en voorwaarden van opensourcelicenties voor de gebruiker van de software
De opensourcelicenties onderscheiden zich van klassieke licenties, in die zin, dat ze veel gebruiksrechten voor de software verlenen: het recht om de software zonder beperkingen te gebruiken, het recht om kopieën te maken, het recht om kopieën weg te geven of te verkopen, het recht om de software te wijzigen, enz.
Let wel, vaak gaan die rechten toch nog gepaard met een aantal voorwaarden, zoals de verplichting om de naam van de auteurs te vermelden op de verdeelde exemplaren, of om een kopie van de broncode mee te geven, enz.
Er bestaan talrijke opensourcelicenties die telkens andere rechten en voorwaarden voorzien. Het is dus van belang om een licentie goed te lezen, om op de hoogte te zijn van de inhoud.
Rechten en voorwaarden van opensourcelicenties voor de softwareontwikkelaar
In tegenstelling tot de meeste klassieke computerprogramma's, kan opensourcesoftware dienen als basis voor het ontwikkelen van andere programma’s. U mag immers opensourcesoftware aanpassen en het zo ontwikkelde nieuwe programma verder verspreiden. Op het internet zijn zelfs bibliotheken beschikbaar met functiecodes onder opensourcelicenties. Een softwareontwikkelaar kan hieruit functies overnemen in zijn programma of ernaar linken, zonder dat hij die stukken programmeercode hoeft te herschrijven.
Opgelet, er zijn talrijke types licenties voor opensourcesoftware in omloop en sommige licenties verbinden voorwaarden aan de gegarandeerde vrijheden (toegang verlenen tot de broncode, vermelding van de auteurs, vermelding van de wijzigingen, …). Een zeer strikte voorwaarde is de zogeheten “copyleft”-clausule, die bijvoorbeeld is opgenomen in de GNU-GPL (General Public License). Die voorwaarde bepaalt dat een computerprogramma, waarin software-elementen zijn opgenomen die onder een GPL vallen, ook zelf onder een GPL verspreid moet worden. Een commercialisering van het programma dat voortvloeit uit die integratie moet dus onder vrije licentie gebeuren.
Gelet op de veelheid aan opensourcelicenties, is het dus raadzaam om elke licentie aandachtig te lezen en kennis te nemen van de erin opgenomen rechten en verplichtingen.
Enkele voorbeelden van opensourcelicenties
- De GNU-GPL;
- De EUPL, een opensourcelicentie die is uitgewerkt door de Europese Commissie en meer aangepast is aan het Unierecht;
- De Lesser GPL;
- De BSD;
- De MIT.
