Table of Contents
Al gehoord van onze rubriek Guidance?
Als u zich op deze pagina bevindt, dan bent u ongetwijfeld op zoek naar referentie-informatie op de site van de FOD Economie over auteursrechten.
Maar als u praktische tips en instrumenten binnen handbereik wilt om een concreet probleem op te lossen in verband met de nieuwe boekhoudkundige verplichtingen van het koninklijk besluit van 25 april 2014 kunt u gebruik maken van de tool Guidance.
Wat zijn collectieve beheersvennootschappen?
Sabam, SACD, Sofam zijn collectieve beheersvennootschappen die houders van auteursrechten en naburige rechten (uitvoerende kunstenaars en producenten) als leden hebben. Met uitzondering van Sabam, dat alle types van werken beheert, zijn ze vaak gespecialiseerd in het beheer van welbepaalde types van werken (beeldende kunsten, documentaires, fictie, enz).
Voorbeelden van Belgische collectieve beheersvennootschappen:
- Sabam: auteurs, componisten en uitgevers;
- Sofam: auteurs in het domein van de visuele kunsten;
- PlayRight: naburige rechten van uitvoerende kunstenaars;
- Simim: naburige rechten van producenten;
- SAJ: auteursrechten van journalisten;
- Assucopie: reprografierechten van educatieve, wetenschappelijke en universitaire auteurs;
- Scam: auteurs van documentaires;
- SACD: auteurs van audiovisuele werken en van podiumkunsten;
- Semu: uitgevers van bladmuziek.
Moet men zich aansluiten bij een collectieve beheersvennootschap?
Het is absoluut niet noodzakelijk dat u zich aansluit bij een collectieve beheersvennootschap opdat uw werken auteursrechtelijk beschermd zouden zijn. Een aansluiting biedt wel het voordeel dat uw rechten op een meer efficiënte wijze worden beheerd. Het behoort immers tot de taken van de collectieve beheersvennootschap om toe te zien op de naleving en de betaling van de rechten in naam van haar leden.
De rechthebbenden hebben de mogelijkheid om zich aan te sluiten bij een beheersvennootschap naar keuze (of de vrijheid om zich bij geen enkele aan te sluiten) en er het beheer van hun rechten (geheel of gedeeltelijk) aan over te dragen. Bepaalde rechten kunnen echter niet worden beheerd door de rechthebbende zelf. Dit is bijvoorbeeld het geval bij wettelijke licenties, waarvoor de rechthebbende verplicht is om zich aan te sluiten bij een beheersvennootschap, om een vergoeding te kunnen krijgen. Daarover vindt u meer informatie op de pagina "Controledienst van de vennootschappen voor het beheer van auteursrechten en naburige rechten".
Wat doen collectieve beheersvennootschappen?
Collectieve beheersvennootschappen oefenen meerdere functies uit. De belangrijkste zijn de volgende:
Beheer van de rechten van de leden
Auteurs, uitvoerende kunstenaars en producenten kunnen het beheer van hun vermogensrechten aan een collectieve beheersvennootschap overdragen. Gebruikers moeten zich dan tot die beheersvennootschap richten en haar de verschuldigde rechten betalen om, bijvoorbeeld, werken uit te zenden op de radio, de televisie, via een website, maar ook op openbare plaatsen (fuiven, winkels, wachtzalen, enz.).
De collectieve beheersvennootschappen betalen vervolgens de geïnde rechten uit aan hun leden.
Via hun aansluiting bij een beheersvennootschap hoeven de leden zelf niet meer te controleren hoe hun werk wordt gebruikt, om zo van elke verbruiker de betaling van de rechten te eisen. Collectieve beheersvennootschappen vormen eveneens een soort van one-stop-shop, waar gebruikers zich kunnen aanbieden voor de betaling van de nodige rechten. Het verkrijgen van de nodige toestemmingen om muziek te draaien op een fuif of op de radio zou een bijna onmogelijke opdracht zijn, wanneer men zich tot elke rechthebbende afzonderlijk zou moeten richten, voor de werken die men wil gebruiken.
Rechten op vergoeding
De wet bepaalt dat auteurs en rechthebbenden zich niet kunnen verzetten tegen bepaalde vormen van gebruik. Zij hebben daarentegen wel recht op een vergoeding voor dit gebruik, dat onder meer de volgende situaties omvat:
- Auteurs, uitvoerende kunstenaars, producenten en uitgevers kunnen zich niet verzetten tegen kopieën van hun werken en prestaties die voor privédoeleinden worden gemaakt, maar ze hebben wel recht op een “vergoeding voor de privékopie”.
- Auteurs en uitgevers kunnen zich niet verzetten tegen het reproduceren van hun werk dat op papier of soortgelijke dragers is vastgelegd wanneer dit kopiëren gebeurt voor privégebruik of ter illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek. Als compensatie hebben ze recht op een “reprografievergoeding”.
- Uitvoerende kunstenaars en producenten kunnen zich niet verzetten tegen radio-uitzendingen en publieke uitvoeringen van hun werken en prestaties. Als compensatie hebben ze recht op een “billijke vergoeding”.
- Auteurs en uitgevers kunnen zich niet verzetten tegen openbare uitlening van hun werken. Als compensatie hebben ze recht op een “vergoeding voor openbare uitlening”.
Het wettelijke systeem bepaalt dat de collectieve beheersvennootschappen deze vergoedingen onder de rechthebbenden moeten verdelen.
Andere taken van de collectieve beheersvennootschappen
Meer algemeen zetten de collectieve beheersvennootschappen zich ook in voor de verdediging van de rechten van de auteurs, kunstenaars en artiesten.
Bij het onderhandelen met tussenpersonen en gebruikers over de voorwaarden voor het gebruik van werken van hun leden, bezitten zij immers een sterkere positie.
