Table of Contents

    Het auteursrecht verleent aan de auteur het exclusieve recht te beslissen over

    • de wijze waarop en

    • de voorwaarden waaronder

    zijn werk voor het publiek toegankelijk is.

    Hij kan beslissen om

    • zijn werk te verspreiden tegen een bepaalde vergoeding of om

    • het gebruik slechts onder zeer strikte voorwaarden toe te staan (bijvoorbeeld enkel privégebruik, verbod tot het maken van reproducties of aanpassingen van het werk, enz.).

    Sommige auteurs verkiezen daarentegen dat hun werk op een zo ruim mogelijke schaal door het publiek kan worden gebruikt. Ze willen dan toestemming geven voor vrije toegang en vrij gebruik.

    Een werk onder een vrije licentie plaatsen,  of commercieel exploiteren, is een keuze die de auteur toekomt, tenzij wanneer deze rechten werden overgedragen

    Gaat het om het publiek domein?

    Het is daarom nog niet noodzakelijk om alle rechten op te geven, en het werk in het publiek domein te plaatsen. Door zijn werk onder te brengen in het publiek domein, heeft de auteur immers geen enkele mogelijkheid meer om grenzen te stellen aan wat het publiek met zijn werk doet. Een auteur wil mogelijks wel dat zijn werk vrij toegankelijk wordt, maar tegelijk wil hij zich daarbij eventueel toch nog kunnen verzetten, zoals tegen wijzigingen aan het werk, of tegen commercieel gebruik ervan (niettegenstaande de auteur het zelf gratis ter beschikking had gesteld).

    Er bestaan licentiemodellen die dat mogelijk maken. Dit zijn de zogenaamde vrije of open source licenties.

    Dat zijn licenties die veel vrijheid geven aan de gebruiker, maar tegelijk aan de auteur de mogelijkheid laten om voorwaarden op te leggen.

    Vrije licenties

    Er bestaan meerdere soorten vrije licenties, en de bekendste daarvan is beslist de GNU-GPL (General Public License) in de sector van de computerprogramma’s.

    De EUPL is een Europees model van een vrije licentie, terwijl de GPL Noord-Amerikaans is.

    Die licenties, die gelden voor computerprogramma’s, laten gewoonlijk reproductie, distributie en wijziging van het programma toe en geven toegang tot de broncode.

    Creative Commons

    Er bestaan ook licenties die geschikter zijn voor andere creaties die geen computerprogramma’s zijn, zoals

    • artikels,

    • verhalen,

    • foto’s,

    • websites,

    • muziek,

    • video,

    • handboeken, enz.

    Een voorbeeld van een vaak gebruikte licentie is Creative Commons die

    • kopiëren,

    • distributie en

    • mededeling

    van een werk toelaat, hetzij in om het even welke context, hetzij uitsluitend beperkt tot niet-commerciële activiteiten. Wijziging van het werk kunnen al dan niet worden toegestaan.

    Wat mag men doen met een werk met de melding “vrij van rechten”, “Creative Commons” of “open access”?

    Werken met de melding

    • "vrij van rechten",

    • onder "Creative Commons" of

    • "open acces”

    onderscheiden zich van de traditionele situatie aangezien de auteur hier beslist heeft om aan iedereen ruime gebruiksrechten toe te kennen:

    • toegang tot het werk,

    • het recht

      • het werk te gebruiken,

      • kopieën te maken van het werk,

      • kopieën van het werk te verspreiden...

    Let op, vaak worden naast die rechten ook een aantal voorwaarden opgelegd, zoals

    • de verplichting de naam van de auteur te vermelden op de exemplaren die verspreid worden,

    • het verbod wijzigingen aan te brengen aan het werk,

    • het verbod kopieën te verkopen, enz.

    De omvang van de toestemming en de voorwaarden zijn afhankelijk van de beslissing van de auteur. U moet dus in ieder geval het document of de webpagina raadplegen waar de gebruiksrechten en voorwaarden zijn in opgesomd.

    Waarom zou je als auteur voor een vrije licentie kiezen ?

    Een vrije licentie betekent niet dat de auteur zijn auteursrecht afstaat, maar alleen dat hij een ruim gebruik van een werk toestaat, zoals omschreven in een bijzondere overeenkomst.

    Kiezen voor verspreiding van een werk onder vrije licentie, komt enkel toe aan de houder van het auteursrecht en hangt af van

    • de persoonlijke standpunten van de auteur,

    • het soort creatie of

    • de vergoedingen die de auteur kan verwachten.

    Toch moet men voorzichtig zijn. Muziek onder vrije licentie op het internet verspreiden houdt in dat iedereen die muziek mag kopiëren en verder gratis te verspreiden overeenkomstig de voorwaarden in de vrije licentie.

    In principe mag geen auteursvergoeding op basis van het auteursrecht worden geëist voor het gebruik van het werk binnen de voorwaarden van de vrije licentie. De auteur moet zich daar goed van bewust zijn bij de keuze voor een vrije licentie.

    Laatst bijgewerkt
    12 september 2022