De wet van 3 juli 2005 betreffende de rechten van vrijwilligers legt organisaties die met vrijwilligers werken een nieuw aansprakelijkheidstelsel en een verzekeringsplicht op. Deze wet trad in werking op 1 januari 2007.
Naast de federale wetgeving bestaat er ook Vlaamse wetgeving die organisaties die met vrijwilligers werken, een verzekeringsplicht oplegt.
De wet op het vrijwilligerswerk voorziet ook de mogelijkheid voor andere autoriteiten, met name de provinciale, om een collectieve verzekering aan te bieden die uitgebreider is dan die van de federale overheid, of om ze aan een voordeligere prijs aan te bieden.
De collectieve polis, voorgesteld door de provincies en ondersteund door de nationale loterij, richt zich in eerste instantie tot de tijdelijke of occasionele activiteiten van de verenigingen. De organisaties die met vrijwilligers werken, moeten zich registreren en een officiële goedkeuring aanvragen bij hun provincie of gemeente.
Voor Vlaanderen is deze bevoegdheid vanaf 1 januari 2018 overgeheveld van de provincies naar Vlaanderen. De gratis vrijwilligersverzekering door Vlaanderen aangeboden, vervangt de voormalige collectieve verzekering voor vrijwilligers van de Provinciale Steunpunten Vrijwilligerswerk. Voortaan moet een organisatie een erkenningsnummer voor de verzekering aanvragen bij het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk. Voor Brusselse organisaties volgt de Vlaamse Gemeenschapscommissie dit op.
Het staat organisaties die met vrijwilligers werken en die niet onder deze nieuwe verzekeringsverplichtingen vallen, vrij om ook een dergelijke verzekering af te sluiten.