Basisbankdienst voor particulieren

Vandaag de dag is het hebben van een bankrekening absoluut noodzakelijk. U hebt ze nodig om uw loon te ontvangen, uw sociale uitkeringen, om betalingen te doen, facturen te betalen... Het kan echter gebeuren dat een bank de rekening van een klant sluit of weigert een bankrekening te openen omwille van zijn financiële situatie. Die toestand is erg vervelend; het wordt lastig om betalingen te doen en zelfs het ontvangen van geld wordt ingewikkeld.

Om uitsluiting van bankdiensten tegen te gaan, heeft de wetgever de basisbankdienst ingevoerd. Die legt de banken een gegarandeerde dienstverlening op. 

Wie heeft recht op de basisbankdienst?

Elke consument die legaal in een lidstaat van de Europese Unie verblijft heeft recht op de basisbankdienst, als voldaan is aan de volgende voorwaarden:

• u hebt nog geen basisbankdienst of zichtrekening bij uw bank of bij een andere bank in België
• u hebt minder dan 6.000 euro op uw rekeningen staan, met inbegrip van het geld dat op rekeningen bij andere banken staat
• u hebt geen kredietovereenkomsten voor minstens 6.000 euro
• u hebt de wet van 18 september 2017 tot voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van contanten niet geschonden

De regelgeving over de basisbankdienst vindt u onder hoofdstuk 8 van titel 3 “Betalingsdiensten”, artikelen VII.56/1 tot VII.59/3 van boek VII van het Wetboek van economisch recht.

Wie verleent de basisbankdienst?

Alle kredietinstellingen die in België aan consumenten een zichtrekening aanbieden, moeten de basisbankdienst aanbieden.

Waarop hebt u recht met de basisbankdienst?

Met de basisbankdienst, die de vorm aanneemt van een zichtrekening met een debetkaart, kunt u de volgende verrichtingen doen:

• geld storten
• geld afhalen
• overschrijvingen doen
• doorlopende betalingsopdrachten verrichten
• domiciliëringen uitvoeren
• betalen met een betaalkaart of een soortgelijk middel
• rekeninguittreksels ontvangen

Die verrichtingen kunt u alleen doen als er voldoende geld op uw rekening staat.  U mag dus geen negatief saldo op uw rekening hebben.

Hoe verkrijgt u de basisbankdienst?

U kunt zich wenden tot een bank naar keuze.

De banken moeten u de informatie over de basisbankdienst gratis, op een duidelijke wijze en zichtbare plaats ter beschikking stellen (op papier of op hun website).

De bank zal u vragen een formulier in te vullen om na te gaan of u recht hebt op deze dienst. Zo mag de bank u onder meer vragen 

• of u al een van een basisbankdienst geniet,
• of u bij een andere bank al een zichtrekening hebt, 
• of u een spaarrekening hebt en voor welk bedrag.

De voorwaarden die van toepassing zijn op het aanhouden van een basisbankdienst mogen in geen geval discriminerend zijn, u mag dus geen discriminatie ondergaan op basis van uw nationaliteit, woonplaats, leeftijd enz.

De bank mag u niet vragen waarom u gebruik wil maken van de basisbankdienst, noch eisen dat iemand zich voor u borg stelt, noch eisen dat u andere producten (zoals verzekeringen, spaarrekeningen of leningen) bij die bank zou nemen.

Kan de bank u de basisbankdienst weigeren?

Normaal mag de bank uw aanvraag voor de basisbankdienst niet afwijzen. Zelfs wanneer u zich in een procedure van collectieve schuldenregeling bevindt mag de bank u geen basisbankdienst weigeren of een basisbankdienst opzeggen.

In onderstaande gevallen mag de bank evenwel uw aanvraag weigeren;

• U beschikt reeds over een basisbankdienst of over een andere zichtrekening bij uw bank of bij een andere bank.
• U hebt reeds 6.000 euro op een rekening bij een andere bank.
• U hebt reeds kredietovereenkomsten voor minstens 6.000 euro.
• Uw aanvraag voor een basisbankdienst vormt een schending van de wet van 18 september 2017 tot voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van contanten.

Indien de bank de basisbankdienst weigert, moet ze u hiervan onmiddellijk en uiterlijk binnen tien werkdagen na ontvangst van het volledig ingevulde aanvraagformulier op de hoogte brengen. De bank moet haar beslissing motiveren en rechtvaardigen, behalve indien uw aanvraag strijdig zou zijn met de wetgeving over de bestrijding van terrorisme en het witwassen van geld.

Ze moet tevens de klachten- en buitengerechtelijke beroepsprocedures vermelden die voor u open staan, met vermelding van de volledige naam, het adres, het telefoonnummer en het elektronische adres van het bevoegde orgaan.

Kan de bank de basisbankdienst opzeggen?

De bank kan de basisbankdienst opzeggen in onderstaande gevallen:

• U bent veroordeeld voor oplichting, misbruik van vertrouwen, bedrieglijke bankbreuk, valsheid in geschrifte, of u hebt uw betaalrekening in het kader van de basisbankdienst opzettelijk misbruikt voor illegale doeleinden.
• U hebt gedurende meer dan vierentwintig opeenvolgende maanden geen betalingstransactie verricht op de desbetreffende betaalrekening.
• U hebt onjuiste informatie verstrekt om de basisbankdienst te verkrijgen, met dien verstande dat als u wel juiste informatie zou hebben verstrekt, de bank u die dienst zou hebben geweigerd.
• U verblijft niet langer legaal in een lidstaat van de Europese Unie.
• U hebt in België een andere betaalrekening waarmee u kunt gebruikmaken van de bankdiensten.

De bank moet u haar beslissing tot opzegging schriftelijk meedelen. Ze moet haar beslissing bovendien motiveren en rechtvaardigen, behalve indien ze strijdig zou zijn met de wetgeving over de bestrijding van terrorisme en het witwassen van geld.

Ze moet tevens de klachten- en buitengerechtelijke beroepsprocedures vermelden die voor u open staan, met vermelding van de volledige naam, het adres, het telefoonnummer en het e-mailadres van het bevoegde orgaan.

Hoeveel kost de basisbankdienst?

De basisbankdienst is niet noodzakelijk gratis.

De bank kan u een maximumbedrag vragen van 19,24 euro per jaar (bedrag geldig sinds 1 januari 2024). Noteer dat het maximumbedrag van de basisbankdienst jaarlijks wordt aangepast volgens het indexcijfer van de consumptieprijzen.

Indien u de tarieven van zichtrekeningen wenst te vergelijken, kunt u gebruik maken van de tariefsimulator, die u op basis van uw keuzes de jaarlijkse kosten zal geven van de rekeningen die beantwoorden aan uw criteria.

Wat is in deze kostprijs inbegrepen?

Voor dit maximumbedrag kunt u onbeperkt een aantal verrichtingen doen binnen de Europese Unie:

• deposito’s
• cheques op uw rekening laten boeken
• geld afhalen
• overschrijvingen
• doorlopende betalingsopdrachten verrichten
• domiciliëringen

Wanneer deze verrichtingen elektronisch kunnen gebeuren, is hun aantal onbeperkt. Wanneer ze manueel gebeuren (zoals bijvoorbeeld een afhaling van geld aan het loket), hebt u recht op 36 manuele verrichtingen.

Verder zijn de kosten van opening, beheer en eventueel sluiting van de zichtrekening in de maximumprijs inbegrepen, evenals de kosten voor de rekeninguittreksels. Indien de rekeninguittreksels niet elektronisch ter beschikking worden gesteld, worden ze minstens om de twee weken ter beschikking gesteld in uw bankkantoor.

Wat is het verschil tussen de basisbankdienst en de universele bankdienst?

De basisbankdienst is strikt bij wet geregeld. Het gaat om een daadwerkelijk recht op een betaalrekening voor consumenten, waarvan de toegang aan bepaalde voorwaarden is onderworpen. Een van die voorwaarden is dat u geen zichtrekening bij een andere bank hebt en niet meer dan 6.000 euro in totaal op uw rekeningen hebt staan. De zichtrekening die toegekend werd onder de basisbankdienst kan niet in het rood gaan. Die dienst is voornamelijk bedoeld voor personen voor wie het onmogelijk is om bij een bank een zichtrekening aan te houden.

Er zijn geen voorwaarden verbonden aan de toegang tot de universele bankdienst. Voor die dienst is er geen beperking tot één enkele betaalrekening, noch een beperking van het op de rekeningen uitstaande bedrag. Bovendien kunnen er kredieten of andere diensten (zoals kredietkaarten) aan gekoppeld worden. Die dienst is bij uitstek geschikt voor niet-digitale consumenten.

Raadpleeg de pagina Universele bankdienst voor verdere toelichtingen.

Wenst u een probleem te melden of een klacht in te dienen ?

Meld uw probleem of dien uw klacht in bij het contactpunt van de Algemene Directie Economische Inspectie.

U moet uw klacht ook indienen bij de bemiddelingsdienst van de kredietinstelling in kwestie. Indien er geen oplossing werd bereikt binnen een redelijke termijn, kunt u een beroep doen op de Ombudsdienst voor financiële diensten. Die behandelt de klacht met voorrang en brengt in geval van een geschil een advies uit dat bindend is voor de kredietinstelling. U kunt de Bemiddelingsdienst contacteren op het volgende adres:

Ombudsdienst voor financiële diensten 
North Gate II 
Koning Albert II-laan 8 bus 2 
1000 Brussel 
Tel.: +32 2 545 77 70 
Fax: +32 2 545 77 79 
E-mail:  ombudsman@ombudsfin.be