Nationaal Programma voor het beheer van verbruikte splijtstof en radioactief afval

Het Nationaal Programma structureert de uitvoering van het beheer van de verbruikte splijtstof en van het radioactieve afval door mijlpalen vast te leggen voor de invoering van nieuwe beheervormen, de oprichting van installaties of de wijziging van de bestaande installaties.

Het Nationaal Programma voor het beheer van verbruikte splijtstof en radioactief afval:

• maakt de balans op van de bestaande beheermethodes van verbruikte splijtstof en radioactief afval;
• brengt de te voorziene behoeften in kaart voor opslag- of bergingsinstallaties;
• verduidelijkt de noodzakelijke capaciteit van deze installaties en de duur van de opslag;
• bepaalt de te bereiken doelstellingen voor het radioactieve afval dat nog niet het voorwerp uitmaakt van een definitieve beheermethode.

Het Nationaal Programma wordt opgesteld door het Comité van het Nationaal Programma.

Het Nationaal Programma wordt regelmatig bijgewerkt en telkens als een nationale beleidsmaatregel wordt aangenomen of gewijzigd.

Comité van het Nationaal Programma (CPNPC)

Het Comité van het Nationaal Programma (CPNPC) heeft als opdracht het Nationaal Programma voor het beheer van bestraalde splijtstoffen en radioactief afval op te stellen en het door te sturen naar de ministers van Energie en Economie voor goedkeuring door de ministerraad na overleg met het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (AFCN).

Het CPNPC, opgericht bij artikel 6 van de wet van 3 juni 2014 tot omzetting van de Europese richtlijn 2011/70/Euratom van 19 juli 2011, bestaat uit vertegenwoordigers:

• van de Algemene Directie (AD) Energie van de FOD Economie;
• van de Nationale Instelling voor Radioactief Afval en Verrijkte Splijtstoffen (NIRAS);
• van SYNATOM, de onderneming die verantwoordelijk is voor het beheer van de activiteiten met betrekking tot de nucleaire brandstofcyclus.

Deze vertegenwoordigers treden op in het kader van hun respectieve competenties en opdrachten. Het CPNPC wordt voorgezeten door een vertegenwoordiger van de AD Energie van de FOD Economie en het secretariaat wordt verzorgd door NIRAS.

Eerste editie van het Nationaal Programma

De eerste editie van het Nationaal Programma bevat een beschrijving, zonder nieuwe normatieve inhoud, van de bestaande toestand op 31 december 2014 op het gebied van de nationale beleidsmaatregelen voor het beheer van verbruikte splijtstoffen en radioactief afval, de uitvoering van deze beleidsmaatregelen en het nationale kader voor deze uitvoering.

De beleidsmaatregelen werden vastgesteld overeenkomstig de wettelijke en reglementaire bepalingen, met name voor leefmilieu en informatie van het publiek, die van kracht waren op het ogenblik waarop ze werden ingesteld.

De Algemene Directie Energie heeft op 20 augustus 2015, voordat het Nationaal Programma werd vastgesteld, het Adviescomité SEA verzocht na te gaan of het eerste Nationaal programma een evaluatie van de gevolgen op het milieu vereist. In zijn advies van 11 september 2015 heeft het Adviescomité SEA bevestigd dat de eerste editie van het Nationaal Programma geen voorwerp moet uitmaken van een dergelijke evaluatie.

Op voorstel van minister van Economie Kris Peeters en minister van Energie Marie Christine Marghem werd het ministerieel besluit tot vaststelling van het Nationaal programma voor het beheer van verbruikte splijtstoffen en radioactief afval bekendgemaakt op 3 oktober 2016.

• Eerste Nationaal programma voor het beheer van verbruikte splijtstoffen en radioactief afval (PDF, 1.59 MB) (30/06/2016)

• First Belgian National Programme for the Management of Spent Fuel and Radioactive Waste (PDF, 1.53 MB) (English courtesy translation)

• Advies van 11 september 2015 over de vraag of een beoordeling van de gevolgen voor het milieu al dan niet noodzakelijk is binnen de context van het eerste nationaal programma voor het beheer van verbruikte splijtstoffen en radioactief afval (PDF, 273.3 KB) (Comité SEA)

• Advies van 7 mei 2015 van het FANC op het eerste nationaal programma (PDF, 2.22 MB) - (begeleidende brief (PDF, 384.9 KB))

• Antwoord van het CPNPC van 13 mei 2015 aan het FANC in het kader van de afwerking van het eerste nationaal programma voor het beheer van verbruikte splijtstoffen en radioactief afval (PDF, 481.37 KB)

Tweede editie van het Nationaal Programma

Net zoals de eerste editie  bevat deze nieuwe editie van het Nationaal Programma een beschrijving, zonder nieuwe normatieve inhoud, van de bestaande situatie op 31 december 2022 op het gebied van de nationale beleidsmaatregelen voor het beheer van verbruikte splijtstoffen en radioactief afval, de uitvoering van deze beleidsmaatregelen en het nationale kader voor deze uitvoering. Dit betekent de uitsluiting van de overeenkomst tussen de Belgische regering en de nucleaire exploitant Electrabel NV over de verlenging van de kerncentrales Doel 4 en Tihange 3. Dit akkoord maakt het voorwerp uit van een nieuwe editie van het Nationaal Programma in de komende jaren. Er is echter ook belangrijke informatie voor 2023 opgenomen, zoals de vergunningen voor nieuwe installaties voor afvalbeheer en eveneens het maatschappelijk debat "Nu voor morgen" over het beheer van radioactief afval, georganiseerd door de Koning Boudewijnstichting.

Net zoals voor de eerste editie werden de beleidsmaatregelen in deze nieuwe editie vastgesteld overeenkomstig de wettelijke en reglementaire bepalingen, die van kracht waren op het ogenblik waarop ze werden ingesteld, met name voor leefmilieu en informatie van het publiek

De Algemene Directie Energie heeft op maandag 11 maart 2024, voordat het Nationaal Programma werd vastgesteld, verzocht na te gaan of de tweede editie van dit programma een evaluatie van de gevolgen op het milieu vereist. In zijn advies van 28 maart 2024 heeft het Adviescomité SEA bevestigd dat de tweede editie van het Nationaal Programma geen voorwerp moet uitmaken van een dergelijke evaluatie.

Op voorstel van de minister van Economie, Pierre-Yves Dermagne , en de minister van Energie, Tinne Van der Straeten, werd op 20 augustus 2024 een nieuw ministerieel besluit tot vaststelling van het Nationaal Programma voor het beheer van bestraalde splijtstof en radioactief afval bekendgemaakt.

• Tweede nationaal programma voor het beheer van verbruikte splijtstof en radioactief afval (PDF, 1.14 MB)
• Advies van 28 maart 2024 over de vraag of een beoordeling van de gevolgen voor het milieu al dan niet noodzakelijk is binnen de context van het tweede nationaal programma voor het beheer van verbruikte splijtstoffen en radioactief afval (Comité SEA) (PDF, 236.15 KB)
• Advies van 5 april 2024 van het FANC op het tweede nationaal programma (PDF, 461.04 KB) - (begeleidende brief (PDF, 162.37 KB))

Nationale rapporten

Om de drie jaar coördineert NIRAS de opmaak van een nationaal verslag over de tenuitvoerlegging van Richtlijn 2011/70/Euratom. Het wordt bij de Europese Commissie aangemeld door de ministers die verantwoordelijk zijn voor Economie en Energie.

• 1ste Nationaal verslag van het Koninklijk België aan de Europese Commissie betreffende de omzetting naar Belgische recht van de Europese r Richtlijn 2011/70 van de Raad van 19 juli 2011 tot vaststelling van een communautair kader voor een verantwoord en veilig beheer van verbruikte splijtstof en radioactief afval (PDF, 181.96 KB)

• 2de Nationaal rapport van het Koninkrijk België aan de Europese Commissie betreffende de omzetting naar Belgisch recht van Richtlijn 2011/70/Euratom van de Raad van 19 juli 2011 tot vaststelling van een communautair kader voor een verantwoord en veilig beheer van verbruikte splijtstof en radioactief afval (PDF, 1.29 MB)

• 3de Nationaal verslag van het Koninkrijk België aan de Europese Commissie betreffende de omzetting naar Belgisch recht van Richtlijn 2011/70/Euratom van de Raad van 19 juli 2011 tot vaststelling van een communautair kader voor een verantwoord en veilig beheer van verbruikte splijtstof en radioactief afval (PDF, 1.96 MB)

• 4e Nationaal verslag van het Koninkrijk België aan de Europese Commissie betreffende de omzetting naar Belgisch recht van Richtlijn 2011/70/Euratom van de Raad van 19 juli 2011 tot vaststelling van een communautair kader voor een verantwoord en veilig beheer van verbruikte splijtstof en radioactief afval (PDF, 1.47 MB)

Peerreview

Ten minste om de tien jaar moet, op initiatief van de bevoegde ministers, een internationale peer review van het Nationaal programma worden georganiseerd om te waarborgen dat het veilige beheer van verbruikte splijtstoffen en radioactief afval aan hoge veiligheidsnormen voldoet. De resultaten van de peer review worden meegedeeld aan de Commissie en de andere lidstaten en worden ter beschikking gesteld van het publiek, mits dit niet onverenigbaar is met de veiligheid en de vertrouwelijkheid van de informatie.

In deze context biedt het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) een geïntegreerde dienst peer review voor programma's voor het beheer, de declassering en de sanering van radioactief afval en verbruikte splijtstoffen, ARTEMIS genaamd. Dit programma, dat onder andere bestemd is voor de organisaties die verantwoordelijk zijn voor het beheer van radioactief afval, biedt adviezen en raadgevingen van onafhankelijke experts van een internationaal team van specialisten dat door de IAEA bijeengebracht is en die gebaseerd zijn op de veiligheidsnormen van het IAEA, de  technische richtlijnen en internationale beste praktijken. Aan het einde van dit onderzoek wordt een verslag ingediend bij de lidstaat met de opmerkingen, voorlopige conclusies en aanbevelingen van de experten.

In het geval van België vond de ARTEMIS-evaluatie plaats van 3 tot 13 december 2023 en het verslag (in het Engels) kan worden geraadpleegd via de onderstaande link:

• ARTEMIS Mission to Belgium – Mission Report (PDF, 1.61 MB)  (document in het Engels)

Referentiedocumenten

De laatste editie van het Nationaal Programma is gebaseerd op de volgende documenten:

• Prospectieve en informatieve studie over het beheer van kernbrandstoffen in België (2017 versie) in twee delen :
  • Algemene informatie over de splijtstofcyclus in België
  • Voorbereidende studie over de strategieën voor splijtstofbeheer in België
• GIE EURIDICE, Activiteitenverslag 2021-2022 (PDF, 2.42 MB) (document in het Engels)
• AIEA, Country Nuclear Power Profiles, Belgium (site in het Engels)
• Koninkrijk België, Seventh meeting of the Contracting Parties to the Joint Convention on the Safety of Spent Fuel Management and on the Safety of Radioactive Waste Management – National Report (PDF, 2.31 MB) (document in het Engels)
• Koninkrijk België, koninklijk besluit van 28 oktober 2022 tot vaststelling van het eerste deel van de Nationale Beleidsmaatregel met betrekking tot het langetermijnbeheer van hoogradioactief en/of langlevend afval en tot verduidelijking van het stapsgewijze proces voor de vaststelling van de andere delen van deze Nationale Beleidsmaatregel. (Belgisch Staatsblad van 22 november 2022, bladzijden 27-211)
• NIRAS, Het cAt-project in Dessel – Een langetermijnoplossing voor het Belgische categorie A-afval (PDF, 2.27 MB)
• NIRAS, Maatschappelijk contract afgesloten tussen NIRAS, de partnerschappen STORA en MONA, en de gemeentes Dessel en Mol (PDF, 1.07 MB)
• NIRAS, Vierde rapport over de inventaris van de nucleaire passiva van NIRAS aan haar voogdij (PDF, 5.31 MB) (periode 2013-2017)
• NIRAS, ONDRAF/NIRAS Research, Development and Demonstration (RD&D) Plan for the geological disposal of high-level and/or long-lived radioactive waste including irradiated fuel if considered as waste — State-of-the-art report as of December 2012 (PDF, 12.17 MB) (document in het Engels)
• NIRAS, Referentiekader voor het langetermijnbeheer van radioactief afval (PDF, 918.75 KB)