Industriële elektriciteitsproductie is niet de enige sector die radioactief afval produceert, maar dat afval kan ook afkomstig zijn van medische toepassingen in ziekenhuizen, van wetenschappelijk onderzoek in universiteiten of onderzoeksinstellingen en van het gebruik van radioactieve bronnen in landbouw en in de industrie.

Radioactief afval houdt risico's in voor de mens en het leefmilieu en moet bijgevolg beheerd worden naargelang zijn radioactiviteit en levensduur.

Het beheer van radioactief afval werd toevertrouwd aan de Nationale Instelling voor Radioactief Afval en Verrijkte Splijtstoffen (NIRAS).

NIRAS

De Nationale Instelling voor Radioactief Afval en Verrijkte Splijtstoffen (NIRAS) is een Belgische federale overheidsinstelling onder de voogdij van de federale ministers die bevoegd zijn voor Economie en Energie.

De instelling werd opgericht door art. 179, §2 van de wet van 8 augustus 1980 en de haar werkingsregels werden vastgesteld door het koninklijk besluit van 30 maart 1991. NIRAS stelt jaarlijks een activiteitenverslag voor aan het parlement.

Opdracht voor het beheer van radioactief afval

NIRAS is als enige belast met het langetermijnbeheer van radioactief afval. In het kader van haar opdracht voert zij onder meer de volgende taken uit:

  • het inventariseren van het radioactief afval op het Belgisch grondgebied;
  • het inventariseren van de nucleaire passiva;
  • de verwerking en de conditionering van het radioactief afval voor rekening van de producenten die niet over de erkende uitrusting beschikken;
  • de kwalificatie en de opvolging van de verrichtingen die nodig zijn voor de conditionering van radioactief afval bij de producenten die over de erkende uitrusting beschikken. De erkenning van de uitrusting gebeurt door NIRAS. De behandeling en conditionering van het radioactief afval gebeurt dan door de producenten zelf;
  • de opslag van het radioactief afval buiten de installaties van de producent;
  • de verwijdering van het radioactief afval buiten de installaties van de producent;
  • het voorstellen van nationaal beleid voor beheer van radioactief afval.

Haar rol als beheerder van radioactief afval staat los van haar rol als exploitant van nucleaire installaties. Als exploitant van nucleaire installaties wordt NIRAS op dezelfde wijze als andere exploitanten van nucleaire installaties gecontroleerd door het FANC.

NIRAS zorgt voor de algemene coördinatie van alle industriële en O&O&D-activiteiten en verzekert de continuïteit en de integratie van kennis.

NIRAS is ook een onderzoeksinstelling. Sinds haar oprichting voert NIRAS onderzoek naar de geologische berging van radioactief afval. Zo kwam het project van een oppervlakteberging voor kortlevend laag- en middelactief afval op het grondgebied van de gemeenten Mol en Dessel tot stand. Voor dit project is reeds een nationaal beleidsvoorstel ingediend bij de voogdij-instanties van de instelling.

Opdracht betreffende de ontmanteling van nucleaire installaties

De ontmanteling van nucleaire installaties valt onder de verantwoordelijkheid van hun exploitant/eigenaar of, in het geval van installaties die tot een nucleair passief behoren wordt de financiële verantwoordelijkheid gedragen door de Staat en wordt het operationeel beheer toevertrouwd aan NIRAS.

De ontmanteling van nucleaire sites moet worden gepland in een "ontmantelingsplan" dat aan NIRAS moet worden voorgelegd. 

Opdracht voor het beheer van de technische passiva

NIRAS is belast met het beheer van de technische passiva van het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN) en van het Instituut voor Radio-elementen (IRE).

NIRAS kan haar opdracht van beheer van radioactief afval en haar andere opdrachten zelf uitvoeren of onder haar verantwoordelijkheid door derden laten uitvoeren. Concreet:

  • besteedt ze het vervoer van radioactief afval vanuit de productiesites uit aan gespecialiseerde transporteurs;
  • vertrouwt ze de industriële activiteiten toe aan derden, in het bijzonder aan Belgoprocess, haar industriële dochtervennootschap die gevestigd is in Dessel. Belgoprocess voert het grootste deel van de verwerkings- en conditioneringsactiviteiten uit voor niet-geconditioneerd radioactief afval dat ten laste wordt genomen door NIRAS, evenals de opslagactiviteiten en de sanerings- en ontmantelingsactiviteiten;
  • vertrouwt ze O&O-studies en -activiteiten toe aan derden; in het bijzonder aan het SCK•CEN.

Wat doet men in België met het radioactief afval?

NIRAS maakt onderscheid tussen drie types van radioactief afval:

  • Categorie A: kortlevend, middel- of laagradioactief afval.
  • Categorie B: langlevend middel- of laagradioactief afval.
  • Categorie C: langlevend hoogradioactief afval.

Voor het radioactief afval van de categorie A heeft de Ministerraad van 23 juni 2006 beslist dit afval te bergen in een installatie voor oppervlakteberging op het grondgebied van de gemeente Dessel.

Voor het radioactief afval van de categorie B en de categorie C pleit NIRAS ervoor om het afval geologisch te bergen in een ondergrondse installatie. 

Laatst bijgewerkt
9 april 2020