Backward monitoring van de elektriciteitsbevoorrading

Backward monitoring neemt op dagelijkse basis de elektriciteitsbevoorrading tijdens de voorbije kalendermaand onder de loep. Dat laat toe om onverwachte tendensen op te merken en te interpreteren die bij een focus op het hier en nu over het hoofd kunnen worden gezien.

Zie ook:

• Continue monitoring
  
   
• Forward monitoring

Historisch statistisch overzicht

U vindt de officiële statistieken die zijn opgesteld in het kader van de Europese Verordening (EG) nr. 1099/2008 over energiestatistieken via onderstaande links:

• een statistisch overzicht van de Belgische elektriciteitsmarkt gedurende de voorbije 12 maanden
• de interactieve multidimensionele tabel met de jaarlijkse bruto-elektriciteitsproductie in België per energiebron. Die productiecijfers zijn beschikbaar vanaf 1990.

Een samenvatting van de belangrijkste Belgische energiegegevens is ook te vinden in de kerncijfers.

De hieronder gepresenteerde data hebben dat officiële statistisch karakter niet.

Maandelijks overzicht van de beschikbare productiecapaciteit

Tabel 1 geeft de geïnstalleerde productiecapaciteit weer voor januari 2025. Die bedraagt 30.110 MW.  Bijna de helft daarvan (12.540 MW) kan tot op het niveau van de productiesites worden opgevolgd via het ENTSO-E Transparency Platform.

De dagelijkse gegevens over de beschikbare productiecapaciteit (rond 18 u.) vindt u in grafiek 1. Het tijdstip is gekozen omwille van de relevantie (behoort tot de periode met het piekverbruik).

De evolutie van de effectieve beschikbaarheid van de verschillende productiecapaciteiten, per vector, wordt weergegeven door de kolommen. De totale opgevolgde capaciteit (12,5 GW) wordt weergegeven door de groenblauwe lijn. In de loop van de maand januari was tussen 83 % en 94 % van de gemonitorde productiecapaciteit beschikbaar.

Grafiek 1:  Geïnstalleerde en operationele productiecapaciteit in januari 2025 (MW)

Tabel 2 geeft detailinformatie over de niet-beschikbaarheid van productiesites in de maand januari 2025. Na de sluiting van Doel 3 in oktober 2022 en Tihange 2 eind januari 2023 omvat het Belgische nucleaire productiepark nog 5 centrales (Doel 1, 2 en 4, Tihange 1 en 3).

Bron: ENTSO-E

Maandelijks overzicht van de evolutie van de elektriciteitsgroothandelprijzen

De verkoop van elektriciteit tussen producenten en leveranciers kan op verschillende manieren gebeuren, onder meer via langetermijncontracten of via de day-ahead-marktplatforms. De "day-ahead"-markt, die tot stand komt op basis van het snijpunt van vraag- en aanbodcurves, heeft het voordeel dat één enkele prijs voor elk uur van de dag in België één dag op voorhand wordt vastgesteld. Het weerspiegelt dus de productiekosten van elektriciteit op korte termijn.  Hoewel de ontwikkeling op korte termijn niet rechtstreeks wordt weerspiegeld in de huishoudrekeningen, geeft de algemene tendens ervan wel een indicatie van de ontwikkeling van de elektriciteitskosten. 

De grafieken hieronder hebben betrekking op de “day-ahead”-prijs – de meest gangbare groothandelsprijsindicator - die gebaseerd is op gesloten contracten voor de volgende dag.

In grafiek 2 wordt voor iedere dag van de maand de day-ahead-elektriciteitsprijs omstreeks 18 uur weergegeven, samen met de minimum- en maximum-day-ahead-prijs van die dag. In januari 2025 fluctueerde de maximumprijs tussen € 58/MWh en € 473/MWh en de minimumprijs tussen € 1/MWh en € 115/MWh.

Grafiek 2: Belgische day-ahead-prijs elektriciteit

In grafiek 3 worden de day-ahead prijzen van België omstreeks 18 uur vergeleken met die van de buurlanden.

Grafiek 3: day-ahead-prijs elektriciteit: België en buurlanden

Zolang er geen congestie is op de interconnecties zijn de day-ahead-prijzen van België en zijn buurlanden gelijk. De Belgische markt is inderdaad verbonden met de markten van zijn buurlanden (Nederland, Duitsland, Luxemburg, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk). Congestie ontstaat wanneer er onvoldoende interconnectiecapaciteit is om via internationale uitwisseling van elektriciteit te komen tot een grensoverschrijdende evenwichtsprijs. Onder die omstandigheden kunnen de prijzen tussen de landen van de koppelingsruimte uiteenlopen. Via een Europese afspraak dat minstens 70% van de interconnectiecapaciteit met de buurlanden moet worden benut, tracht men dergelijke uitgesproken prijsdifferentiaties te milderen/vermijden.    

In januari 2025 lopen de prijzen van België en de buurlanden zes keer volledig gelijk. De prijsverschillen tussen de verschillende landen zijn minder uitgesproken dan de vorige maanden.

U vindt een uitgebreidere analyse die de prijzen voor de Belgische verbruiker vergelijkt met die in de buurlanden in de studie van de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) "A European comparison of electricity and natural gas prices for residential, small professional and large industrial consumers"

Maandelijks overzicht van de Belgische elektriciteitsbevoorrading

Grafiek 4 toont hoe de Belgische Load (belasting) wordt gedekt omstreeks 18 u. (piekverbruik), voor elke dag van de voorbije maand. Die grafiek toont de verdeling van de binnenlandse opwekking per technologie en de rol die de invoer en uitvoer van elektriciteit spelen in onze voorziening. De categorie “Andere” omvat alle productiecapaciteiten die niet in een andere categorie zijn opgenomen, alsook capaciteiten die niet rechtstreeks door Elia worden gecontroleerd. Die categorie omvat dus onder meer de niet door Elia gemonitorde zonne-energie, hydraulische energie, afval, enz.

In januari 2025 situeert de Load zich omstreeks 18 u. tussen 9.183  en 12.690 MW (laagste waarden gewoonlijk in weekends en op feestdagen). Het beschikbare productievermogen uit zonne- en windenergie fluctueert sterk tussen 15 en 4.549 MW. Gedurende deze maand heeft België tussen 18 u. en 19 u. bijna steeds beduidend meer elektriciteit ingevoerd dan uitgevoerd. 

Grafiek 4: Overzicht Belgische elektriciteitsbevoorrading omstreeks 18 u. voor elke dag van de maand januari 2025