Een aardgascrisis kan meerdere oorzaken hebben, die in twee categorieën uiteenvallen: een probleem met de infrastructuur of met de aardgasbevoorrading.
- een infrastructuurprobleem kan gaan over een fysiek probleem bij de pijpleidingen of een cyberaanval op de ICT-beheerssystemen van de infrastructuur;
- een probleem met de aardgasbevoorrading veroorzaakt door geopolitieke spanningen die ervoor zorgen dat producerende landen hun gaskraan dicht draaien.
Het grootste deel van het in België verbruikte aardgas is afkomstig uit Noorwegen en Nederland (gemeten op basis van de fysieke binnenstromen op het Belgisch grondgebied). De rest is afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk en verschillende andere landen over de hele wereld, waaronder Qatar.
Een deel van het Nederlands gas is “laagcalorisch gas” (L-gas) dat in Nederlandse gasvelden gewonnen wordt. De Nederlandse overheid wenst die gaswinning op lange termijn stop te zetten. De invoer van Nederlands L-gas wordt stelselmatig afgebouwd en vervangen door de invoer van H-gas. Dat biedt het voordeel dat de bevoorradingszekerheid van België vergroot wordt gezien het hogere aanbod van hoogcalorisch gas (H-gas) op de wereldmarkt.
De Belgische infrastructuur laat toe aardgas in te voeren via verschillende kanalen, per schip en per pijpleiding uit alle mogelijke richtingen.
De huidige situatie toont aan dat de diversificatie van gas uit verschillende producerende landen de juiste strategie is en ons in staat stelt vertrouwen te hebben in de bevoorradingszekerheid van België.
Aangezien het de marktdeelnemers zijn die beslissen waar zij zich bevoorraden, is het moeilijk een zicht te krijgen op de herkomst van het gas dat verbonden is aan het uiteindelijke contract van een gebruiker, vooral bij gebrek aan vertrouwelijke commerciële informatie van de leverancier.
Vandaag zijn er geen aanwijzingen dat de Russische gasproducenten hun leveringen aan de Europese markt verder zullen verminderen.
Het grootste deel van het in België verbruikte aardgas is afkomstig uit Noorwegen en Nederland (gemeten op basis van de fysieke binnenstromen op het Belgische grondgebied). De rest is afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk en diverse andere landen over de hele wereld, waaronder Qatar. De Europese infrastructuur laat toe aardgas in te voeren via verschillende kanalen, per schip en per pijpleiding uit alle mogelijke richtingen.
Een beperking van de aanvoer uit Rusland zou echter een verdere impact kunnen hebben op de marktprijzen. Ook zou de doorvoer van gas uit andere producerende landen via onze Belgische pijpleidingen naar buurlanden die afhankelijker zijn van de invoer uit Rusland, kunnen toenemen.
De huidige situatie toont aan dat de diversificatie van gas uit verschillende producerende landen de juiste strategie is en ons in staat stelt vertrouwen te hebben in de bevoorradingszekerheid van België.
Vandaag is er geen risico op tekorten. Er is op dit moment geen onderbreking van de Russische gasstromen naar de Europese Unie.
Het grootste deel van het in België verbruikte aardgas is afkomstig uit Noorwegen en Nederland (gemeten op basis van de fysieke binnenstromen op het Belgische grondgebied). De rest is afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk en diverse andere landen over de hele wereld, waaronder Qatar. De leveranciers actief op de Belgische markt kunnen aardgas invoeren via verschillende kanalen, per schip en per pijpleiding uit alle mogelijke richtingen.
Uiteraard blijven wij de situatie dagelijks opvolgen en beschikken wij over de nodige procedures en middelen om een hoge graad van bevoorrading voor de Belgische markt te verzekeren en tegelijk een aanvullende bevoorrading aan te bieden aan onze buurlanden die meer afhankelijk zijn van de invoer van Russisch gas.
De huidige situatie toont aan dat de diversificatie van de leverancierslanden de juiste strategie is en ons in staat stelt vertrouwen te hebben in de bevoorradingszekerheid van België.
Bovendien beschikken wij over reserves die ons in staat stellen op tekorten te reageren. De ervaring van de voorbije 20 jaar leert dat onze gasopslag in Loenhout, hoewel relatief klein (naar Europese normen), ons kan helpen om strenge winters te doorstaan. Bovendien zijn de infrastructuurleidingen van Fluxys zo gedimensioneerd dat ze op een dag met een uitzonderlijke vraag (wat gemiddeld om de 20 jaar gebeurt) de piekcapaciteit kunnen verzekeren.
De Europese en nationale autoriteiten werken al vele jaren met een noodplan om voorbereid te zijn op verschillende operationele of geopolitieke gebeurtenissen die een invloed kunnen hebben op de gasbevoorrading van de EU-lidstaten.
Gezien de huidige geopolitieke situatie houden de autoriteiten, de netwerkbeheerders en de leveranciers nauwlettend in de gaten welke gevolgen de geopolitieke spanningen en het conflict tussen Rusland en Oekraïne hebben voor de aardgasvoorziening. Op die manier kunnen vervoersnetbeheerders zoals Fluxys en leveranciers maatregelen nemen om de aardgasstromen te optimaliseren.
Als die maatregelen van de vervoersnetbeheerders niet volstaan, zullen aanvullende noodmaatregelen worden genomen om de continuïteit van de aardgasbevoorrading te verzekeren onder meer via een solidariteitsmechanisme tussen de Europese landen.
Naast de prijs (bepaald door vraag en aanbod) is er ook de kwestie van de fysieke beschikbaarheid van aardgas. Bij grote tekorten, waarbij de internationale aardgasleveranciers niet aan de vraag naar aardgas kunnen voldoen, heeft België een plan klaar om het verbruik te beperken. Volgens dat plan zijn de huishoudens extra beschermd omdat die verbruikers voor de levering van gas beroep kunnen doen op een Europees solidariteitsmechanisme (waarbij buurlanden gas dienen te leveren aan België).
Daarnaast is België is een echt Europese hub- en transitland. Het Belgisch aardgasnet is een draaischijf in het West-Europese aardgasnetwerk en is verbonden met alle buurlanden. Maar een derde van het aardgas dat België invoert is voor eigen gebruik. Twee derde wordt verder naar Europa geëxporteerd.
België heeft verschillende opties om aardgasreserves bij te houden: In Loenhout is er een ondergrondse opslagplaats en ook de gasleidingen zelf bieden een kortetermijnreserve. Die reserves worden onder andere ingezet voor operationele doeleinden (balancering van het netwerk). Voor de aardgasbevoorrading op langere termijn is België aangewezen op de invoer van aardgas, hetzij uit (grotere) ondergrondse reserves in het buitenland, hetzij via rechtstreekse aanvoer uit aardgasvelden (bv. Noorwegen). Die laatste opties zijn ruim voldoende voor de Belgische bevoorradingszekerheid.
Ja, we kunnen rekenen op een solidariteitsmechanisme op Europees niveau. Lidstaten die over onvoldoende aardgas beschikken om de door solidariteit beschermde klanten te bevoorraden (vooral huishoudens) kunnen hier beroep op doen. Dat systeem houdt evenwel in dat België solidair moet zijn met andere landen die bevoorradingsproblemen hebben. Ook is het mogelijk om meer aardgas dan gebruikelijk in te voeren vanuit andere landen via de LNG-terminal.
Vandaag zien wij geen risico op tekorten. De huidige situatie toont aan dat de diversificatie van de leverancierslanden de juiste strategie is en ons in staat stelt om de bevoorradingszekerheid van België met vertrouwen tegemoet te zien.
Zowel op nationaal als op internationaal niveau zijn er wetten en procedures uitgewerkt met betrekking tot de bevoorradingszekerheid van aardgas.
Op nationaal niveau is het de federale minister van Energie die, indien nodig en na overleg met de Algemene Directie Energie van de Federale Overheidsdienst Economie, Fluxys Belgium en enkele andere crisispartners, een bevoorradingscrisis afkondigt en noodmaatregelen activeert.
Een crisis kan ook worden afgekondigd door de Europese Commissie als er meer dan een lidstaat bij betrokken is (regionale crisis).
Het Belgische noodplan voorziet in verschillende maatregelen om ervoor te zorgen dat er voldoende gas wordt geleverd voor de meest essentiële behoeften, waaronder het gasverbruik van gezinnen, de productie van elektriciteit en specifieke sociale diensten, zoals ziekenhuizen. Consumenten worden gestimuleerd om hun verbruik op vrijwillige basis te verlagen. Als dat niet volstaat, zal aan industriële afnemers worden gevraagd hun gasverbruik te verminderen of stop te zetten, gevolgd door de kmo’s.
Bovendien is er via de “Gas Coordination Group” op Europees niveau een actief overleg tussen de Europese landen dat ons in staat stelt in te grijpen op de gasstromen tussen de verschillende Europese landen om het hoogste niveau van bevoorrading te verzekeren.
Ja, de leveranciers kopen aardgas op de internationale markten en leveren het aan de consumenten via het netwerk van pijpleidingen. Zolang er gas beschikbaar is, zal dat via uw gewone leverancier geleverd worden, tenzij de leverancier zelf failliet gaat. In dat geval wordt de bevoorrading overgenomen door de noodleverancier voor zover dat die over voldoende gas beschikt.
Vandaag zien wij geen risico op tekorten. De huidige situatie toont aan dat de diversificatie van de leverancierslanden de juiste strategie is en ons in staat stelt om de bevoorradingszekerheid van België met vertrouwen tegemoet te zien.
In het geval van een voorzieningscrisis voorzien de noodplannen echter in verschillende maatregelen om ervoor te zorgen dat er voldoende gas kan worden geleverd voor de meest essentiële behoeften, waaronder het gasverbruik van huishoudens, de elektriciteitsproductie en specifieke sociale diensten, zoals ziekenhuizen.
In het geval van grote voorzieningsproblemen kan elk Europees land rekenen op een solidariteitsmechanisme dat toelaat burgers en kritieke infrastructuur zoveel mogelijk te blijven bevoorraden.
Als energieknooppunt en - draaischijf heeft het Belgische net beduidend meer invoercapaciteit dan we zelf nodig hebben. Van de totale capaciteit die België heeft om gas in te voeren (via pijpleidingen en via de LNG-terminal in Zeebrugge) hebben we maar een derde nodig voor de bevoorrading van België.
Mocht de aardgaslevering naar Europa vanuit Rusland worden teruggeschroefd of volledig gestopt, dan is er genoeg capaciteit in het net om België het nodige aardgas te leveren en om onze buurlanden te helpen als dat nodig is.
In de huidige omstandigheden zal dat geen impact hebben op de bevoorrading van de Belgische verbruikers. Van de totale capaciteit die België heeft om gas in te voeren (via pijpleidingen en via de LNG-terminal in Zeebrugge) hebben we maar een derde nodig voor de bevoorrading van België. Mocht de aardgaslevering naar Europa vanuit Rusland worden teruggeschroefd of volledig gestopt, dan is er genoeg capaciteit in het net om in België het nodige aardgas te leveren en om onze buurlanden te helpen als dat nodig is.
Bovendien kunnen de LNG-terminals van België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, dankzij sterke interconnectie met het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, extra LNG-tankers ontvangen en via België hervergast LNG doorvoeren naar landen die afhankelijker zijn van Russisch gas.
De gasprijs is afhankelijk van internationale marktschommelingen, en het is dan ook waarschijnlijk dat de gasprijzen de komende tijd hoog zullen blijven waardoor grote consumenten hun verbruik op vrijwillige basis beperken.
De autoriteiten en de netwerkbeheerders blijven de situatie op de voet volgen en nemen de nodige maatregelen om:
- de bevoorradingszekerheid te waarborgen;
- de nodige transportinfrastructuur aan te bieden en;
- een goede marktwerking te bevorderen.
Aangezien de energieprijzen de voorbije maanden al aanzienlijk zijn gestegen, blijft dit een belangrijke prioriteit voor Europa.
Verder beschermt ook de energienorm de competitiviteit van de Belgische economie. Die (onlangs goedgekeurde) norm bepaalt het maximale niveau van de energiekosten en is gebaseerd op een jaarlijkse studie van de energiekosten van bedrijven.
Meer informatie vindt u op de volgende pagina's:
Op de webpagina "Aardgas"
