Rechtsvordering tot collectief herstel

Een onderneming die zijn contractuele verplichtingen niet nakomt of die de door de wet gegarandeerde consumentenrechten schaadt, veroorzaakt problemen die veel mensen kunnen treffen.

De duur en de kosten van individuele procedures kunnen afzonderlijke consumenten ervan weerhouden om een rechtszaak aan te spannen. 

Daarom voorziet de Belgische wetgever sinds september 2014 in de vordering tot collectief herstel voor consumenten in situaties waarin al hun verschillende problemen worden veroorzaakt door het gedrag van de onderneming.

Wat is een vordering tot collectief herstel?

Sinds 2014 voorziet titel 2 van boek XVII van het Wetboek van economisch recht in een vordering tot collectief herstel voor consumenten.

Een vordering tot collectief herstel is een rechtsvordering van burgerlijke aard, die wordt ingediend bij de Ondernemingsrechtbank van Brussel door een vertegenwoordiger van de groep consumenten, met het oog op het herstel van de schade die de groep heeft geleden vanwege een gezamenlijke oorzaak. Het doel van een dergelijke vordering is het treffen van een minnelijke schikking of een rechterlijke beslissing.

De consumenten hoeven de procedurekosten niet te dragen. Ze worden gedragen door de vertegenwoordiger van de groep consumenten of de onderneming, naargelang de uitkomst van de rechtszaak.

Hoe verloopt een vordering tot collectief herstel?

Ontvankelijkheid van de vraag: De rechter gaat na of er wordt voldaan aan de voorwaarden voor het indienen van een vordering tot collectief herstel.

Onderhandelingsfase: De groepsvertegenwoordiger en de onderneming vatten de verplichte onderhandelingen aan om een collectief herstelovereenkomst te treffen. Die periode wordt bepaald door de rechter en duurt drie tot zes maanden (en kan één keer worden verlengd).

De homologatiefase: Als de vertegenwoordiger van de groep en de onderneming een akkoord bereiken over de schadevergoeding voor de consumenten, homologeert de rechter het akkoord.

Beslissing ten gronde: Bij gebrek aan een akkoord is het aan de rechter om een beslissing ten gronde te nemen. Hij kan het verzoek tot collectief herstel inwilligen of weigeren.

Schadeafwikkeling

  • De rechter duidt een schadeafwikkelaar aan die ervoor zorgt dat het gehomologeerde akkoord of de beslissing tot herstel wordt uitgevoerd.
  • Het herstel wordt uitgevoerd in natura of bij equivalent.
  • Als er een restbedrag is, beslist de rechter over de toewijzing van het restbedrag wanneer hij een uitspraak doet over het eindrapport van de schadeafwikkelaar.

Wie kan een collectieve rechtsvordering opstarten?

Noch een individuele fysieke persoon, ook al is die benadeeld, noch een groep consumenten die in dat opzicht wordt samengesteld kan een rechtsvordering tot collectief herstel opstarten. Alleen een vertegenwoordiger van de groep kan dat doen.

Kunnen optreden als vertegenwoordiger voor een groep consumenten en dus een rechtsvordering tot collectief herstel indienen conform artikel XVII.39, tweede lid van het Wetboek van economisch recht (WER):

  1. verenigingen ter verdediging van de consumentenbelangen die rechtspersoonlijkheid bezitten, voor zover zij in de bijzondere raadgevende commissie Verbruik vertegenwoordigd zijn: bijvoorbeeld het ABVV, Testaankoop, La ligue des familles, Gezinsbond enz.
     
  2. verenigingen die erkend werden door de minister, namelijk:
    • de vzw “Collectif Solidarité contre l’Exclusion: Emploi et Revenus pour tous” (MB 09.10.2014);
    • de vzw “Nationaal Eigenaars en mede-eigenaars Syndicaat” (MB 21.10.2015);
    • de vzw “Vlaams Netwerk” (MB 20.06.2018);
    • NOYB - European Center for Digital Rights (MB 20.09.2020).
    • de vzw "Association Professionnelle du Libre-Service Indépendant en Alimentation (MB 15.03.2022).
  3. de Consumentenombudsdienst, maar enkel in de fase van de onderhandeling van een akkoord tot collectief herstel;
  4. een representatieve instantie, erkend door een lidstaat van de Europese Unie of van de Europese Economische Ruimte die beantwoordt aan bepaalde voorwaarden.
Laatst bijgewerkt
26 februari 2024