Table of Contents
Belangrijkste lessen uit de conjunctuuranalyse van de chemische en farmaceutische nijverheid in 2022 en begin 2023
De chemische industrie kende enigszins gemengde resultaten in 2022. Terwijl verschillende indicatoren gunstig evolueerden en zelfs het beste resultaat van de periode 2018-2022 haalden, zoals de omzet, de investeringen, het aantal arbeidsplaatsen, de loonmassa, het aantal btw-plichtigen, de uitvoer, de invoer en het handelsoverschot, kenden andere indicatoren daarentegen een ongunstig verloop. We vermelden hier wel bij dat 2022 in het teken stond van een zeer forse inflatie en dat bijgevolg sommige indicatoren (zoals de omzet en ook de buitenlandse handel) zeker een prijseffect omvatten. De chemische industrie kende daarnaast een vermindering van de industriële productie, maar ook een vermindering van het aantal werkgevers met één werkgever. De ondernemingsdynamiek evolueerde bijzonder ongunstig in 2022: het aantal opgerichte ondernemingen kende een daling, terwijl het aantal geschrapte ondernemingen toenam, waardoor het netto saldo « oprichtingen-schrappingen » daalde. Het aantal failliet verklaarde ondernemingen nam eveneens toe, net als het aantal verloren jobs als gevolg van deze faillissementen.
In het eerste deel van 2023 verslechterde de situatie van de chemische industrie enigszins. Terwijl de tewerkstelling veerkracht vertoonde in het eerste kwartaal van 2023 en de investeringen een stijging vertoonden in het eerste half jaar van 2023, gaan de meeste andere indicatoren erop achteruit. Zo nam de omzet in de loop van het eerste kwartaal af en bleef de productie verder afnemen, evenals het aantal werkgevers, dat fors afnam in de loop van het eerste kwartaal. De dynamiek van de buitenlandse handel nam eveneens af, zowel bij de uitvoer als bij de invoer. Het saldo van de handelsbalans nam daarnaast ook af, hoewel er nog steeds een overschot opgetekend wordt.
De farmaceutische industrie kende in 2022 globaal een zeer goed jaar. Onder de elementen die de positieve evolutie van de farmaceutische industrie ondersteunden vinden we met name een toename van de omzet van de sector evenals een toename van de investeringen en een intensievere productie. De productie prijzen stegen echter. De farmaceutische industrie telde daarenboven een groter aantal arbeidsplaatsen en noteerde een grotere loonmassa. Er waren echter minder oprichtingen van ondernemingen, maar nog minder schrappingen waardoor het aantal btw-plichtige ondernemingen een stijging kende. De buitenlandse handel van de farmaceutische industrie was tevens dynamisch en noteerde groeicijfers zowel voor de invoer als voor de uitvoer. Daarnaast verbeterde het saldo op de handelsbalans. Al die indicatoren vertonen in 2022 hun beste resultaat voor de periode 2018-2022. Het enige nadeel zijn het aantal werkgevers en de faillissementen en het daarmee gepaard gaande banenverlies. De situatie verslechterde wat met enkele data voor de eerste maanden van 2023 (aantal werkgevers, uitvoer). De productie van de sector daalde ook tijdens de eerste semester van 2023.
De sector vervaardiging van producten van rubber of kunststof kende in 2022 een gemengd jaar. Terwijl sommige economische indicatoren in stijgende lijn gingen, en verschillende daarvan hun beste resultaat voor de periode 2018-2022 haalden, lieten andere minder gunstige trends zien. Meer bepaald groeiden de omzet, de loonmassa en het aantal btw-plichtige ondernemingen. Dat geldt tevens voor de uitvoer en de invoer, die voordeel haalden uit een opleving van de wereldwijde bedrijvigheid. Daarentegen hebben andere indicatoren een minder gunstige periode gekend:
- het aantal arbeidsplaatsen en werkgevers is gedaald,
- het aantal verloren jobs is sterk gestegen als gevolg van faillissementen,
- de productie daalde,
- het saldo van de handelsbalans is licht gedaald, maar vertoonde nog steeds een ruim overschot.
In het eerste deel van 2023 vertonen de meeste indicatoren helaas een negatiever verloop.
Belangrijkste lessen uit de analyse van het concurrentievermogen van de chemische en farmaceutische nijverheid in 2022
Het concurrentievermogen van de chemische, de farmaceutische en de rubber- en kunststofindustrie wordt beoordeeld aan de hand van een reeks indicatoren rond resultaten en determinanten. Het concurrentievermogen omvat vele factoren zodat het een ruime benadering vergt.
België kent een verbetering van zijn relatief marktaandeel in de wereldwijde uitvoer van de sector in 2021 (4,8 %), wat ons land op de 7e plaats in de wereldranglijst brengt. Daarnaast wordt 58 % van de Belgische invoer van intermediaire producten van de chemische en farmaceutische sector terug uitgevoerd, hetgeen getuigt van hun integratie in de wereldwijde productieketens. Die drie sectoren zijn van essentieel belang voor België, met 40 % van de bruto toegevoegde waarde van de industrie, dat is twee keer meer dan bij onze voornaamste handelspartners (Frankrijk, Duitsland, Nederland).
Na een 10 jaar aanhoudende afname van de loonkosten per eenheid in de chemische industrie zijn die gestegen tussen 2020 en 2021, waardoor de uurproductiviteit afgenomen is. In de farmaceutische industrie bleven de loonkosten verder stijgen in 2021 als gevolg van een forse afname van de uurproductiviteit. De investeringen blijven hoog in de drie sectoren en liggen over het algemeen hoger dan in onze buurlanden. Doordat we minder energie-intensief waren dan Nederland in 2020 verbeterde onze energie-efficiëntie door de jaren in de chemische en farmaceutische sectoren. Voor de energieschok van 2021 waren de energiekosten per eenheid van deze twee industrieën dan ook zeer concurrerend ten opzichte van die in de buurlanden.
Definitie van de sectoren chemische en farmaceutische industrie
De chemische industrie (C20) omvat de bewerking van organische en anorganische grondstoffen door een chemisch procedé en de vorming van producten. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de vervaardiging van chemische basisproducten in de eerste groep en de vervaardiging van intermediaire en eindproducten door verdere verwerking van chemische basisproducten in de overige klassen.
De vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten (C21) omvat de vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en farmaceutische producten. Ze omvat eveneens de vervaardiging van chemische producten voor medicinaal gebruik en van kruidengeneesmiddelen.
De vervaardiging van producten van rubber of kunststof (C22) omvat de vervaardiging van producten van rubber en kunststof. Kenmerkend voor die afdeling zijn de gebruikte grondstoffen.
De vervaardiging van producten van rubber omvat de vervaardiging van rubberbanden. Die nomenclatuur omvat ook de vervaardiging van andere producten van rubber, met name de vervaardiging van overige producten van natuurlijke of synthetische rubber.
De vervaardiging van producten van kunststof omvat met name de vervaardiging van platen, vellen, buizen en profielen van kunststof, maar ook de vervaardiging van verpakkingsmateriaal van kunststof (winkelzakjes, boodschappentassen, containers, dozen, kisten, korf- en andere flessen, stopsels, enz.).
Die definities zijn afkomstig van de NACEBEL-nomenclatuur, de Belgische door Statbel opgestelde versie van de Statistische Nomenclatuur van de economische activiteiten in de Europese Gemeenschap.