Overheidsfinanciën

Begrotingssaldo: de ratio blijft ongunstig

In 2023 ging het Belgische begrotingstekort er enigszins op achteruit ten opzichte van 2022 en verwijderde het zich ietwat meer van de drempel van 3 % van het bbp, waarboven het tekort als buitensporig beschouwd wordt.

Na een duik naar -9,0 % van het bbp in 2020 ging het Belgische financieringssaldo er op vooruit in 2021 (-5,4 % van het bbp) en in 2022 (-3,6 %), om dan weer te zakken naar -4,2 % in 2023. Hoewel de tijdelijke steunmaatregelen ingevoerd tijdens de coronacrisis geleidelijk afgebouwd werden en de tijdelijke uitgaven voor de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne verminderden, kromp het begrotingstekort van België met 0,6 procentpunt van het bbp in 2023. Dat resultaat is te verklaren door een toename van de primaire uitgaven, voornamelijk op het vlak van de lopende uitgaven.

Wat zijn de voornaamste uitgavencategorieën in België?

De classificatie van de overheidsuitgaven naar doel (Classification of the functions of government‑COFOG) deelt de overheidsuitgaven in 10 groepen in, zoals geïllustreerd in de infografiek “Verdeling van de Belgische overheidsuitgaven in 2023”.

In 2023 viel meer dan 50 % van de overheidsuitgaven in België onder twee uitgavencategorieën. Zo gaat de helft van de overheidsuitgaven naar sociale bescherming (37,7 %) en naar gezondheid (14,8 %). De overige belangrijke uitgavencategorieën zijn algemeen bestuur, economische zaken en onderwijs – elk vertegenwoordigen ze een vergelijkbaar aandeel in de totale uitgaven, namelijk gemiddeld 12 % voor 2023. Huisvesting en gemeenschapsvoorzieningen zijn veruit de kleinste categorie, met een uitgavenaandeel dat zich beperkt tot 0,7 %.

Evolutie van de overheidsuitgaven

Volgens de laatste gegevens doen de sterkste stijgingen in België, ten opzichte van 2022, zich voor in de uitgaven voor “economische zaken” (+13,1 %) en voor “algemene diensten van de overheid” (+10,6 %). Het hoeft niet te verbazen dat de militaire uitgaven met 3,8 % gestegen zijn, met een aanzienlijke stijging van de uitgaven voor militaire hulp aan het buitenland. Die stegen in 2023 met 116,9 % ten opzichte van 2022.

Stijging van de schuldgraad

De Belgische schuldratio, die 111,2 % van het bbp bedroeg in 2020 en na twee opeenvolgende dalingen gezakt was naar 108,4 % van het bbp in 2021 en 102,6 % van het bbp in 2022, kende opnieuw een stijging in 2023 tot 103,1 %, een duidelijk hoger peil dan voor de pandemie.

Onder onze drie voornaamste handelspartners vertonen Duitsland (62,9 %) en Nederland (45,1 %) een lager cijfer dan 100 % van het bbp, terwijl de schuldratio van Frankrijk sinds 2020 boven het Belgische cijfer bleef evolueren. De Franse ratio bedroeg 114,8 % in 2020, alvorens te zakken naar 109,9 % in 2023.

Prognoses van het Belgische begrotingstekort

De voorjaarsprognoses van de Europese Commissie (15 november 2024) ramen het begrotingstekort van België voor 2024 op 4,6 % van het bbp, een meer uitgesproken tekort dan bij de vorige raming van mei 2024 (4,4 %). Voor 2025 rekent de Europese Commissie op een toename van het begrotingstekort tot 4,9 % (tegenover 4,7 % in mei 2024).

De Europese Commissie raamt de schuldratio op 103,4 % van het bbp voor 2024 en verwacht een hoger schuldcijfer van 105,1 % voor 2025.

Volgens de middellange vooruitzichten van het Federaal Planbureau voor de periode 2024-2029 zou het begrotingstekort 4,5 % van het bbp bedragen in 2024 en zou dat geleidelijk verder aanzwellen naar 5,8 % op het einde van de periode, voornamelijk door de stijging van de uitgaven voor pensioenen en gezondheidszorg en door de toename van de rente op de schuld. De overheidsschuld zou oplopen tot 117 % van het bbp in 2029.