Voedsel lokaal, maar ook duurzaam?

Context onderzoek

De roep om voeding lokaal aan te kopen, klinkt luider dan ooit. Door te kiezen voor voeding uit de eigen streek of het eigen land, zouden consumenten niet alleen lokale boeren steunen, maar ook duurzamere voedingskeuzes maken. Dat betekent uiteraard niet, zoals wel eens wordt gesuggereerd, dat kiezen voor voeding van lokale oorsprong automatisch ook de meest duurzame voedingskeuze is.  

De BV-OECO onderzoekt in dit rapport op welke manier lokale voedingskeuzes een rol kunnen spelen binnen de transitie naar gezonde en duurzame voedingspatronen.

Enkele resultaten uit de enquête

Uit onze bevraging (bij 1.700 Belgen, voorjaar 2024) blijkt bijvoorbeeld dat:

• 54% van de Belgen het belangrijk vindt dat de voedingsproducten die ze aankopen van lokale oorsprong zijn, lokale oorsprong is (nog) belangrijker voor Brusselaars (63,7%) en Walen (60,8%) dan voor Vlamingen (48,2%)
• Belgen lokale voeding makkelijkst herkennen dankzij het Belgisch vlaggetje op de verpakking en/of de oorsprongsinformatie op de verpakking (of het schap).
• lokale oorsprong van voeding voor ongeveer 1 op 5 Belgen (21,5%) een reden kan zijn om meer te betalen voor een voedingsproduct
• 41,2% van alle  Belgen de voedselprijzen als zeer hoog percipieert, dit aandeel is in Wallonië (47,2%) nog aanzienlijk groter dan in Vlaanderen (37,8%).  
• Minder dan één derde van de Belgen (31,5%) bij de keuze voor specifieke voedingsproducten (vaak of altijd) rekening houdt met mogelij­ke gevolgen van deze keuzes voor milieu en klimaat, in Vlaanderen is dit aandeel beperkter dan in de rest van België.

Beleidsaanbevelingen

Sterker activeren en beter integreren van gezinnen binnen lokale voedselnetwerken

De dynamiek ontstaan vanuit lokale voedselstrategieën (Vlaanderen en Brussel) en het uitbouwen van voedselgordels (Wallonië) is ons inziens de ideale wegbereider om een groter engage­ment van burgers in de voedselketen verder aan te moedi­gen.

Zelfs een partieel engagement van burgers binnen lokale voedselnetwerken, bevordert de voedselkennis en - vaardigheden bij consumenten, waardoor ze bekwamer voedselkeuzes kunnen maken in verkooppunten.

Een beter geïnformeerde consument in alle verkooppunten

De BV-OECO pleit voor het invoeren van toegan­kelijke, eenvoudige en transparante oorsprongsinformatie op alle voedingsproducten die te koop worden aangebo­den in combinatie met een veralgemeende en verplich­te invoering van een objectieve en wetenschappelijk onder­bouwde eco- of milieuscore.

Consumenten worden op die manier niet alleen veel accu­rater geïnformeerd dan op dit moment het geval is, bovendien krijgen lokale producenten door deze maatregel een veel grotere stimulans om voe­ding die ze verhandelen zo duurzaam mogelijk te produceren.

De echte prijs van voeding begint bij het eerlijk vergoeden van de boer

Prijsvorming binnen de keten die de boer minstens toe­laat uit de kosten te komen en zichzelf een redelijk loon uit te keren, vormt de enige solide basis voor een prijszetting in de winkel of supermarkt die de echte kosten van voedingsproductie weerspiegelt.

Nogal wat consumenten pleiten in onze bevraging voor een prijsbeleid dat minder duurzaam geproduceerde voeding duurder maakt t.o.v. duurzamer geproduceerde voeding, tenminste indien de kostprijs van de totale uitgaven voor voeding niet nog meer toeneemt en voeding voor zoveel mogelijk gezinnen betaal­baar blijft.

Voedselzekerheid voor alle Belgen

Gezinnen die moeilijk financieel rondkomen, worden er binnen de huidige dominante voedselomgeving vaak extra toe aangezet om de voorkeur te geven aan de minst duurzame en vaak ook minder gezonde voedselkeu­zes voor zichzelf en hun kinderen.

De BV-OECO stelt dan ook voor om kwetsbare gezinnen doelgericht en op maat financieel te onder­steunen zodat de keuze voor gezonde en duurzame voe­ding bij uitstek voor deze gezinnen de meest aantrekkelijke keuze wordt.

Over de auteurs

Deze studie is een studie van de BV-OECO. De BV-OECO is een VZW die een platform biedt aan verschillende consumentenorganisaties. Deze studie wordt door een akkoord met de FOD Economie gepubliceerd op de website van de FOD. De FOD Economie biedt ons dit platform aan, maar is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de studies.