De digitale kloof overbruggen voor alle consumenten

In 2021 was 46% van de Belgen tussen 16 en 74 jaar digitaal kwetsbaar. Dit hoge cijfer geeft aan dat een groot deel van de bevolking niet voldoende en gemakkelijk toegang heeft tot essentiële diensten, wat hun deelname aan de samenleving belemmert en dus leidt tot een verlies van autonomie.

De BV-OECO-studie tracht aan de hand van een analyse van de literatuur, belangrijke Statbel-cijfers en getuigenissen de gevolgen van deze kloof te belichten.

Resultaat van de studie

Uit de analyse blijkt dat er nog steeds sterke digitale kloven bestaan op zeer belangrijke maatschappelijke gebieden zoals energie, de financiële sector, gezondheid, mobiliteit of zelfs de relatie van de consument met de overheid. Deze digitale kloven zijn vaak cumulatief, en zijn sterk afhankelijk van het profiel van de consument. Een gevolg hiervan is dat de digitalisering van de samenleving door de kansarme burgers heel vaak wordt gezien als een manier om de verantwoordelijkheid over te dragen aan de burger en/of de consument. De studie belicht daarom op zeer concrete wijze de verschillende belemmeringen voor digitale integratie.

De digitale kloof is in de loop der jaren veranderd. De bezitskloof is tijdens de COVID-periode aanzienlijk verkleind (in 2021 had slechts 6% van de bevolking geen toegang tot het internet, waarvan 12% in huishoudens met een laag inkomen), maar de competentiekloof blijft zeer belangrijk: 28% van de Belgen heeft geen enkele basiskennis van online beveiliging.  De digitale wereld wordt gekenmerkt door een grote informatieasymmetrie, evenals door professionalisering van online fraudeurs. Kennis van bijvoorbeeld beveiligings- en privacymaatregelen wordt hierdoor een belangrijke vaardigheid.

BV-OECO benadrukt dat het belangrijk is dit soort analyses te blijven maken. Een analyse van het probleem in de belangrijkste sectoren van de samenleving helpt om de praktische problemen van sommige consumenten te identificeren en een passend antwoord te vinden. Transfederale focusgroepen kunnen een goede manier zijn om dit aan te pakken.

Enkele aanbevelingen

Om de digitale kloof te overbruggen is het van belang bepaalde maatregelen zo snel mogelijk aan te passen, zoals de erkenning van internettoegang als een fundamentele behoefte, de erkenning van IT-materiaal als onmisbare (en dus onbeslagbare) goederen, en de sociale tarieven voor telecomabonnementen. Het is ook nodig initiatieven op het terrein breed te ondersteunen, door alle belanghebbenden erbij te betrekken, iedereen bijstand en ondersteuning te garanderen, de "woestijnen van de digitale openbare ruimten" op te heffen en de opdrachten van deze digipunten uit te breiden.

Wat de ontwikkeling van digitale diensten en producten betreft, staat e-insluiting vanaf de ontwerpfase centraal en dat moet zo blijven bij latere aanpassingen. Ten slotte is meer ambitie nodig bij de omzetting van de toegankelijkheidsrichtlijn (met inbegrip van het FALC-concept (Easy to Read and Write).

Over de auteurs

Deze studie is een studie van de BV-OECO. De BV-OECO is een VZW die een platform biedt aan verschillende consumentenorganisaties. Deze studie wordt door een akkoord met de FOD Economie gepubliceerd op de website van de FOD. De FOD Economie biedt ons dit platform aan, maar is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de studies.