Normalisatie

Normalisatie bestaat uit het opstellen en goedkeuren van normen.

Normen

Een norm is een geheel van technische specificaties dat, met het oog op een herhaalde en voortdurende toepassing, is goedgekeurd. Normen geven de regels van goed vakmanschap weer, die gelden voor een bepaald product, een proces of een bepaalde dienst.

De normen hebben als doel:

• een bepaald kader te ontwikkelen om de relatie tussen de klant en zijn leverancier te optimaliseren;
• een evenwicht te garanderen tussen de maatschappelijke en economische belangen en van de technologische vooruitgang.

De normen vormen een aangepast referentiesysteem voor de valorisatie van de goederen en diensten.

Normen worden vrijwillig toegepast; ze hebben dus geen dwingend karakter. Ze kunnen echter verplichtend worden, via een reglementering, een overeenkomst of een lastenboek.

De verschillende types normen

Er zijn verschillende types normen:

• beschrijvende normen: bepalen de kenmerken van een product;
• prestatienormen: bepalen de prestaties die de producten moeten halen op basis van proeven;
• normen i.v.m. proeven;
• normen i.v.m. berekeningsmethodes;
• rangschikkingsnormen;
• organisatienormen;
• …

De voordelen van het gebruik van normen

Het gebruik van normen biedt de volgende voordelen:

• de relatie tussen de klant en zijn leverancier optimaliseren;
• kosten en tijd besparen;
• betere markttoegang (vereenvoudiging van uitwisselingen):
• betere transparantie op het vlak van kwaliteit, veiligheid, impact op het milieu;
• innovatie vergemakkelijken.

De uitwerking van normen

Normen worden uitgewerkt door onafhankelijke, erkende normalisatie-instellingen.

Alle betrokken partijen mogen deelnemen aan de uitwerking van normen, nl. de vertegenwoordigers van de:

• ondernemingen;
• overheid;
• organismen voor conformiteitsbeoordeling;
• wetenschappelijke wereld;
• consumentenorganisaties;
• werknemersverenigingen;
• niet-gouvernementele organisaties;
• …

Zelfs als u niet tot de experten behoort die in de betrokken normcommissie ingeschreven zijn, kunt u uw opmerkingen over Belgische of Europese normontwerpen formuleren tijdens het openbaar onderzoek dat hierop betrekking heeft. Het NBN verzamelt de opmerkingen van de geïnteresseerde partijen op een online platform.

De uitwerking van normen wordt verdeeld onder verschillende specifieke technische comités die door sectorale operatoren voor normalisatie worden beheerd.

Om de uitwerking van normen op een relevante wetenschappelijke en technische basis toe te laten ondersteunt de FOD Economie programma’s van studies voor prenormalisatie in de Collectieve centra.

De normalisatieorganen

Het normalisatiewerk gebeurt op verschillende niveaus:

• nationaal;
• Europees;
• internationaal.

Het Bureau voor Normalisatie – NBN – is het Belgische normalisatiebureau.

Op Europees niveau bestaan er drie organen:

• het Europees Comité voor Normalisatie – CEN;
• het Europees Comité voor Elektrotechnische Normalisatie– CENELEC;
• the European Telecommunication Standards Institute – ETSI.

Op internationaal niveau bestaan er eveneens drie organen:

• the International Organisation for Standardization– ISO;
• the International Electrotechnical Commission – CEI;
• the International Telecommunication Union – UIT.

De sectorale operatoren voor normalisatie

De Belgische normalisatiestructuur is gedecentraliseerd om zo goed mogelijk te beantwoorden aan de behoeften van de betrokken partijen. Hiertoe wordt het dagelijks beheer van deze comités toevertrouwd aan sectorale operatoren die door het Bureau voor normalisatie erkend zijn. 

Deze sectorale operatoren kunnen zijn:

• collectieve centra;
• beroepsfederaties;
• universiteiten;
• technische departementen van de openbare sector;
• niet-gouvernementele organisaties.

De FOD Economie is sectorale operator voor normalisatie voor het technisch comité voor conformiteitsbeoordeling (CEN/CLC/TC 1 en ISO CASCO).

De Hoge Raad voor Normalisatie

De Hoge Raad voor  Normalisatie (HRN) adviseert de minister over alle kwesties die betrekking hebben op het beleid en de ontwikkeling van de nationale en internationale normalisatie.

Bureau voor Normalisatie en de FOD Economie

Het Bureau voor Normalisatie (NBN) is belast met de coördinatie van normalisatiewerkzaamheden in België. Het NBN erkent de sectorale operatoren en vertrouwt hen het beheer van thematische commissies toe waarin de deskundigen de normontwerpen opstellen. Het verkoopt ook de normen in België.

Het NBN ontvangt een jaarlijkse werkingstoelage van de FOD Economie. De FOD Economie sloot daartoe een beheersovereenkomst (PDF, 934.74 KB) van onbepaalde termijn met het NBN. Deze overeenkomst trad in werking op 1 januari 2018 en werd herzien op 5 november 2020 en op 20 mei 2021.

De beheersovereenkomst bepaalt het kader voor de toekenning van die jaarlijkse toelage, evenals de opdrachten van algemeen belang die tegenover die toelage staan. Deze opdrachten worden jaarlijks gespecificeerd in een activiteitenprogramma (PDF, 437.14 KB). De toepassing van deze overeenkomst wordt door een stuurgroep met vertegenwoordigers van de FOD Economie en het NBN opgevolgd.

De vertaling van normen is een van de opdrachten van het NBN krachtens deze beheersovereenkomst. Binnen dit kader stelt het NBN een lijst van normen op en werkt die bij: 

• lijst van normen die het NBN heeft vertaald (PDF, 624.74 KB);
• lijst van normen die momenteel worden vertaald (PDF, 421.43 KB);
• lijst van normen die het NBN van plan is in de nabije toekomst te vertalen (PDF, 417.88 KB).
   

Normen en kmo’s

Om de kmo’s te sensibiliseren voor de bijdragen van de normalisatie en ze bij te staan, ondersteunt de FOD Economie de Normen-Antennes opgericht in de collectieve centra.