Ambachtslieden

Glasblazers, juweliers, restaurateurs van antieke objecten, banketbakkers, bloemisten …  vele honderden mensen zetten dagelijks hun vaardigheden en kunnen in voor hun ambacht.

Wat is een ambachtsman of -vrouw?

Een ambachtsman of -vrouw is volgens de wet van 19 maart 2014 "een natuurlijk persoon, een rechtspersoon of een organisatie zonder rechtspersoonlijkheid actief in de productie, de transformatie, de reparatie, de restauratie van voorwerpen, de levering van diensten waarvan de activiteiten in essentie betrekking hebben op manuele aspecten, op een authentiek karakter, en die een zekere kennis ontwikkelen gericht op kwaliteit, traditie, creatie of innovatie."

De wettelijke erkenning als ambachtsman of -vrouw moet u aanvragen bij de Commissie Ambachtslieden van de FOD Economie. Daarbij moet u aan bepaalde voorwaarden voldoen:

• ingeschreven zijn bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO);
• minder dan 20 werknemers hebben;
• een activiteit uitoefenen die in overeenstemming is met de wettelijke definitie van het statuut van de ambachtslieden;
• de manuele en authentieke aard van het werk en de bijbehorende knowhow aantonen.

Het ambachtenregister (FOD Economie)

De gegevens op deze pagina zijn afkomstig uit de aanvragen bij de Commissie en uit het ambachtenregister. Dat register bevat de hoofdkenmerken van de personen (natuurlijke of rechtspersonen) die een wettelijke erkenning als ambachtspersoon hebben gekregen (naam, adres, activiteitensector ...) en die aan de oorspronkelijke voorwaarden blijven voldoen. Zo wordt een erkende ambachtsman of -vrouw die zijn of haar activiteit beëindigt (of niet langer bij de KBO is ingeschreven), niet meer in het register opgenomen.

De gender van ambachtslieden in het kader van een rechtspersoon is niet bekend.

De economische sector van de ambachtsman/-vrouw is afkomstig van een nomenclatuur van economische activiteiten eigen aan het ambachtenregister. Die nomenclatuur splitst het universum van de economische activiteiten op in 17 rubrieken (hout, keramiek, muziek, papier, steen, voedingsproducten, glas ...). De toekenning van de economische sector vindt plaats op het moment van de wettelijke erkenning.

Ongeveer 2.500 actieve erkende ambachtslieden in België

Sinds de inwerkingtreding van de wet in juni 2016 heeft de FOD Economie op 31 december 2024 2.648 ambachtslieden wettelijk erkend (volgens de definitie van de Commissie Ambachtslieden). Slechts 2.471 van hen zijn nog steeds actief en ingeschreven in het ambachtenregister).

Indien alleen wordt gekeken naar de actieve erkende ambachtslieden, d.w.z. de ambachtslieden die in het register zijn ingeschreven, neemt dat aantal sinds 2016 onafgebroken toe, maar het jaarlijkse groeipercentage daalde geleidelijk in de periode 2016-2023:

• 48,2 % in 2017,
• 14,6 % in 2020, en
• 2,1 % in 2022.

Na 2022 is er echter opnieuw een stijging met 16 % in 2023 en 19,3 % in 2024. De sterke stijging in 2017 met 48,2 % is te verklaren door de inwerkingtreding van de wet in juni 2016 en de stijgingen sinds 2023 door het einde van de gezondheidscrisis en een flexibeler statuut voor ambachtslieden.

Iets meer dan de helft van die ambachtslieden die actief zijn woont in het Waalse Gewest: 1.343 (54,4 %) op 31 december 2024 tegenover 921 (37,3 %) in Vlaanderen en 205 (8,3 %) in Brussel. Voor de gezondheidscrisis wegens COVID-19, waren er echter meer ambachtslieden in Vlaanderen dan in de twee andere gewesten op 31 december 2019: 651 (47,7 %) tegenover 635 (46,5 %) in Wallonië en 79 in Brussel (5,8 %).

De ambachtsvrouwen als natuurlijk persoon (921 vrouwen of 37,3 % op 31 december 2024) zijn iets talrijker dan de ambachtelijke ondernemingen (rechtspersonen en organisaties zonder rechtspersoonlijkheid) (836 ondernemingen of 33,8 %) en ambachtsmannen als natuurlijk persoon (712 of 28,8 %).

Sinds de inwerkingtreding van de wet in juni 2016, bedroeg het aantal erkenningen in het ambachtsregister steeds meer dan 200 ambachtslieden per jaar. Daarnaast doen zich wel twee uitzonderlijk hoge inschrijvingsperioden voor:

• in 2016, dat komt overeen met het begin van de maatregel,

• van 2022 tot 2024, die jaren omvatten zowel de postcovidrelance als een grotere aantrekkelijkheid van het statuut. De eerste massale vernieuwingen van erkenningen die van 2016 tot 2018 verkregen werden, blijkt ook vanaf 2022 (de erkenning wordt slechts voor zes jaar toegekend) als de postcovidrelance.

De wijziging van het aantal erkende actieve ambachtslieden wordt gekenmerkt door vier periodes:

1. van 2016 tot 2018, met vele inschrijvingen van natuurlijke personen in Vlaanderen en Wallonië,
2. van 2019 tot 2021, waarin het aantal inschrijvingen daalt,
3. 2022, waarin enkel het aantal Waalse ambachtslieden toeneemt.
4. 2023 en 2024, waarin het aantal inschrijvingen opnieuw stijgt, met name in Wallonië en in Brussel, en vooral bij ambachtslieden en ondernemingen.

De gewestelijke verschillen kunnen op verschillende manieren worden verklaard: in Vlaanderen bestaat er ook een oud label voor ambachtslieden, terwijl het actieplan "ambachtslieden" van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest, dat eind 2022 werd gelanceerd, het federale label promoot, op dezelfde manier als andere initiatieven in Wallonië.

Op 31 december 2024 waren de ambachtslieden vooral in zes Waalse en Vlaamse provincies en in Brussel gevestigd met 75,6 % van het totaal:

• Henegouwen (335 ambachtslieden, 13,6 %),
• Luik (333 ambachtslieden, 13,5 %),
• Namen (328 ambachtslieden, 13,3 %),
• Oost-Vlaanderen (248 ambachtslieden, 10 %),
• Antwerpen (210 ambachtslieden, 8,5 %),
• West-Vlaanderen (210 ambachtslieden, 8,5 %),
• Brussel (205 ambachtslieden, 8,3 %).

De ambachtslieden concentreren zich voornamelijk in acht bedrijfstakken. Ambachtslieden kunnen hun activiteit in meerdere hiervan uitoefenen:

1. voedingsproducten (686 ambachtslieden, 27,8 %),
2. meubelen en binnenhuisdecoratie (350 ambachtslieden, 14,2 %),
3. textiel, leder en mode (320 ambachtslieden, 13 %),
4. hout (306 ambachtslieden, 12,4 %),
5. keramiek (226 ambachtslieden, 9,1 %),
6. luxegoederen (218 ambachtslieden, 8,8 %),
7. bouw, herstelling en renovatie (142 ambachtslieden, 5,7 %),
8. grafische kunsten (138 ambachtslieden, 5,6 %).

De Waalse ambachtslieden zijn talrijker dan de twee andere gewesten voor alle bedrijfstakken, op enkele uitzonderingen na, zoals luxegoederen, glas en muziek. Daarin zijn de Vlaamse ambachtslieden talrijker dan de andere twee regio’s met respectievelijk 55,9 %, 51,3 % en 51 % van de ambachtslieden.

De ambachtelijke ondernemingen (rechtspersonen en vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid) zijn talrijker dan natuurlijke ambachtslieden in de bedrijfstakken mechanica (60 %), bouw, herstelling en renovatie (59,2 %), voedingsproducten (56,4 %)en steen (42,1 %).

Ambachtsvrouwen (natuurlijk persoon) zijn sterker vertegenwoordigd dan de ambachtsmannen en ambachtelijke ondernemingen, vooral in de bedrijfstakken keramiek (68,1 %), textiel, leder en mode (66,8 %), papier (62,2 %) en luxegoederen (56,9 %).

Ambachtsmannen (natuurlijk persoon) zijn in de meerderheid ten opzichte van de ambachtsvrouwen en ambachtelijke ondernemingen in de bedrijfstakken muziek (68,6 %), hout (55,9 %) en metaal (55,3 %)..