Oprichtings- en stopzettingspercentages
De oprichtings-, stopzettings-, en groeipercentages zijn respectievelijk het aantal oprichtingen, stopzettingen en verschillen inzake kmo's in verhouding tot het aantal btw-plichtige kmo's die actief waren op 31 december van het vorige jaar. De turbulentiegraad komt overeen met de som van de oprichtings- en stopzettingspercentages van kmo's. Naast oprichtingen en stopzettingen kan het aantal kmo's ook variëren wanneer een onderneming van grootteklasse verandert.
De economische activiteitensector van de onderneming is afkomstig uit de Belgische versie 2008 van de nomenclatuur van economische activiteiten van de Europese Gemeenschap (NACE-BEL). Deze nomenclatuur splitst het universum van de economische activiteiten op zodat aan iedere onderneming een NACE-BEL-code kan worden toegekend.
Het aantal kmo's neemt sinds 2012 gestaag toe, vooral tijdens de laatste drie jaar (2019-2022), omdat de groeicijfers meer dan 40.000 eenheden per jaar bedroegen. Die groei is vooral te danken aan het feit dat de jaarlijkse oprichtingen sinds vier jaar boven 100.000 zijn terwijl de jaarlijkse stopzettingen bijna 70.000 bedragen.
Het laatste jaar (2022) blijkt een recordjaar te zijn voor
- het aantal oprichtingen (126.832),
- stopzettingen (78.046),
- de toename van het aantal kmo’s (48.745).
Het jaar 2022 vertoont een dubbele beweging: er zijn sterke stijgingen van de oprichtingen in 2021 (114.546) en 2022 (126.832) door een economische opleving na COVID-19, terwijl er ook een sterke stijging van de stopzettingen is in 2022 (78.046), te wijten aan de gevolgen van de energiecrisis.
In 2022 liggen de jaarlijkse percentages voor oprichtingen (11,6 %), groei (4,5 %) en turbulentie (18,7 %) hoger dan in de andere jaren in de periode 2015-2022. Het jaarlijkse stopzettingspercentage van 7,1 % behoort tot de hoogste percentages met die van 2015 en 2019.
Het turbulentiepercentage in 2022 blijft daarentegen lager dan het in 2014 bereikte maximum (19%) met de uitzonderlijke samenvoeging van 8 % stopzettingen en 11,1 % oprichtingen grotendeels te wijten aan de btw-plicht van advocaten.
In 2022 deden oprichtingen van kmo’s zich voornamelijk in het Vlaamse Gewest voor, waar er 82.479 (65 %) werden opgericht. In het Waalse Gewest (23,1 %) waren dat er 29.338 en 12.441 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (9,8 %). De resterende 2.574 oprichtingen (2 %) omvatten kmo’s die in het buitenland zijn gevestigd of geen adres hebben. De meeste van die nieuw opgerichte kmo's hebben geen loontrekkend personeel (+118.166; 93, 2 % van het totaal).
Op het gebied van groei vond het grootste deel van de toename plaats in Vlaanderen (+34.928; 71,7 %) tegenover +10.966 in Wallonië (22,5 %) en +2.751 in het Brussels-Hoofdstedelijk Gewest (5,6 %). Kmo’s zonder adres en kmo’s gevestigd in het buitenland kenden slechts een groei van 100 (0,2 %). De groei van het aantal kmo’s doet zich voornamelijk in ondernemingen zonder werknemer (+47.171 tegenover +651 in kmo’s met 1 tot 9 werknemer(s) en +923 in kmo’s met 10 tot 249 werknemers).
De stopzettingen van kmo’s zijn in 2022 nog steeds groter in Vlaanderen (47.937; 61,4 %) dan in Wallonië (18.765; 24 %) en in het Brussel Hoofdstedelijk Gewest (8.744; 11,2 %). De meeste stopzettingen hebben betrekking op kmo’s zonder werknemers (75.375; 96,6 %).
In 2022 concentreren de kmo-oprichtingen zich in negen sectoren (109.347; 86,2 %) waarvan de belangrijkste zijn:
- de gespecialiseerde, wetenschappelijke en technische activiteiten (22.183; 17,5 %)
- de menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (20.678; 16,3 %)
- de bouwnijverheid (16.343; 12,9 %)
- de handel (15.734; 12,4 %).
Ook de kmo-stopzettingen zijn geconcentreerd in die negen activiteitsectoren (66.637; 85,4 %) waarin de sectoren voornamelijk terugkomen in:
- de handel (16.185; 20,7 %)
- de gespecialiseerde, wetenschappelijke en technische activiteiten (13.525; 17,3 %)
- de bouw (10.874; 13,9 %).
Op het gebied van groei heeft de sector van de menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening in 2022 de grootste stijging met +18.758 kmo’s in tegenstelling tot de handel die een daling van -959 kmo’s genereert.
In 2022 is het kmo-groeipercentage in Vlaanderen hoger (5,2 %) dan in Wallonië (3,9 %) en Brussel-Hoofdstad (2,4 %). Dat komt door een hoger kmo-oprichtingspercentage in Vlaanderen (12,2 %) dan in Brussel-Hoofdstad (10,8 %) en Wallonië (10,5 %) en een lager kmo-stopzettingspercentage in Vlaanderen (7,1 %) dan in Brussel-Hoofdstad (7,6 %). Daarentegen is het kmo-stopzettingspercentage in Wallonië iets lager (6,7 %) dan in Vlaanderen.
Het oprichtings-, stopzettings- en groeipercentages zijn hoger voor kmo’s zonder werknemers (respectievelijk 13,1 %, 8,4 % en 5,2 %).
Tot slot worden de hoogste groeicijfers voor kmo's aangetroffen in de volgende sectoren :
- de menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (66,7 %)
- de administratieve en ondersteunende diensten (5,6 %)
- de informatie en communicatie (5,2 %)
- de bouw (4 %).
De handel kent echter een negatief groeipercentage van 0,5 %.
De sterke groei van de sector van de menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening wordt vooral verklaard door een wetswijziging op 1 januari 2022 die voortaan bepaalt dat enkel nog medische prestaties met een therapeutisch doel vrijgesteld zijn van btw.
Overlevingsgraad in de periode 2017-2022
De statistieken over de overlevingsgraden van btw-plichtige ondernemingen zorgen voor een opvolging van alle primo btw-plichtigen gedurende de vijf jaar na de start van hun activiteiten.
Als een onderneming onderhevig is aan een schrapping en daaropvolgende hernieuwde onderwerping aan de btw, dan wordt ze in het jaar van haar eerste schrapping verwijderd. Primo btw-plichtigen zijn hier van toepassing op alle ondernemingen die voor het eerst in 2017 onderworpen worden aan btw. De overlevingsgraad in T + X geeft, uitgedrukt in percentage, het aandeel van de primo btw-plichtigen die nog tijdens het eerste referentiejaar (2022) actief zijn. De beschrijvende variabelen (gewest, grootte, en sector) zijn die gerelateerd aan de onderneming op 31 december 2017, namelijk aan het jaar van eerste onderwerping aan de btw.
Van de ondernemingen primo btw-plichtig in 2017 waren er in 2022 nog 65 % actief. De ondernemingen in Vlaanderen en in Wallonië hebben een overlevingsgraad op vijf jaar die hoger ligt dan die in Brussels Gewest: 65,4 % tegenover 62,6 %. Kmo's zonder loontrekkend personeel hebben de laagste overlevingsgraad op vijf jaar (63,6 %) terwijl de ondernemingen met werknemers een overlevingsgraad op vijf jaar hebben van minimaal 79 %.
Wat betreft de negen voornaamste sectoren komen er vier profielen naar voren:
- de sectoren die een overlevingsgraad op vijf jaar hebben rond 70 % (bouw, gespecialiseerde, wetenschappelijke en technische activiteiten, de menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening en de andere dienstenactiviteiten),
- de sectoren die het eerste jaar 10 % van hun ondernemingen verliezen, dan een vertraging van verlies optekenen om uiteindelijk te komen tot een overlevingsgraad op vijf jaar van iets boven 65 % (handel, industrie en de activiteiten van administratieve en ondersteunende diensten),
- een sector van de informatie en de communicatie die een overlevingsgraad op vijf jaar van bijna 60 % heeft,
- een horecasector met een overlevingsgraad op vijf jaar van minder dan 50 % (47,6 %). De belangrijkste reden is dat de overlevingsgraad van deze sector tussen het tweede en het derde jaar, dus na de overgang van 2020 als gevolg van de covidgezondheidscrisis, stijgt van 70,3 % naar 59 %.
Ten slotte, als vergelijking tussen jaren, hebben de ondernemingen opgericht in 2009 en 2013 een overlevingspercentage van vijf jaar dat iets lager ligt (respectievelijk 62,4 % en 62,3 %) dan in 2011, 2015 en 2016 (respectievelijk 64,5 %, 64,5 % en 65 %).
