Table of Contents
U bent van plan uw eigen beroepsactiviteit te ontwikkelen. Het is uw eerste taak om een juridische structuur te kiezen, die het beste bij uw projecten past. U hebt namelijk twee mogelijkheden om uw activiteit als zelfstandige uit te oefenen:
- een eenmanszaak (zelfstandige natuurlijke persoon);
- een vennootschap (al dan niet met rechtspersoonlijkheid).
Eenmanszaak of vennootschap? Elke formule heeft voor- en nadelen en uw keuze heeft belangrijke gevolgen voor de toekomst van uw bedrijf. Volgende overwegingen spelen een rol:
- de aard van de bedrijfsactiviteit;
- het aantal medewerkers;
- het beschikbare kapitaal;
- de financiële inbreng van de vennoten;
- het voordeligste belastingstelsel;
- de vooruitzichten van het bedrijf, enz.
Denk goed na voor u kiest en houd daarbij de beginselen van uw ondernemingsproject voor ogen. Aarzel niet om advies in te winnen bij een notaris, advocaat, bedrijfsadviseur, boekhouder of accountant.
De belangrijkste kenmerken van een eenmanszaak en van een vennootschap
Oprichting en werking
Eenmanszaak
Een eenmanszaak is de eenvoudigste manier om een zelfstandige activiteit uit te oefenen:
- u hoeft geen statuten op te stellen en er is geen minimaal startkapitaal vereist;
- de oprichtings- en werkingskosten zijn eerder gering;
- u kunt uw activiteit snel starten;
- u bent uw eigen baas en kunt de nodige beslissingen nemen zonder vennoten te moeten raadplegen;
- meestal volstaat een vereenvoudigde boekhouding.
Vennootschap
De oprichting van een vennootschap vereist, in voorkomend geval:
- de tussenkomst van een notaris;
- een minimumkapitaal;
- een financieel plan;
- de opstelling van statuten;
- een verslag van een bedrijfsrevisor (bv. bij een “inbreng in natura”).
Ook de stopzetting van de activiteit en de vereffening van de vennootschap brengen kosten met zich mee.
Een vennootschap kan een eigen rechtspersoonlijkheid hebben met eigen rechten en plichten.
Haar werking verschilt sterk van die van een eenmanszaak:
- een vennootschap heeft meer administratieve en juridische formaliteiten en verplichtingen;
- de boekhoudkundige verplichtingen zijn groter (meestal een volledige boekhouding, meestal jaarrekeningen neerleggen bij de Nationale Bank, …);
- voor de belangrijke beslissingen moet u rekening houden met de vennootschapsorganen (bestuursorgaan, algemene vergadering, …).
De aansprakelijkheid van de ondernemer
In een eenmanszaak
In een eenmanszaak is het vermogen voor de beroepsactiviteit niet gescheiden van het persoonlijke vermogen van de ondernemer.
De ondernemer staat dus met zijn hele bezit in voor de verplichtingen van zijn onderneming, wat niet zonder risico is, bijvoorbeeld bij faillissement van een belangrijke klant. De schulden van de ondernemer kunnen verhaald worden op al de roerende, onroerende, tegenwoordige en toekomstige goederen tenzij die goederen, bedragen, sommen en betalingen die de gefailleerde ontvangt uit de faillietverklaring een oorzaak hebben die na het faillissement komt (XX.110, § 3, lid 2 van het Wetboek van economisch recht).
Het vermogen van de partner zal eventueel ook aangesproken moeten worden om de schulden van de onderneming te betalen, tenzij een huwelijkscontract dat anders regelt.
De bescherming van de hoofdverblijfplaats van de zelfstandige
De risico’s voor de hoofdverblijfplaats zijn beperkt door een maatregel waardoor de hoofdverblijfplaats van de zelfstandige niet vatbaar voor beslag kan worden verklaard, als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Die bescherming geldt alleen voor de hoofdverblijfplaats van de zelfstandige, of met andere woorden het gebouw waar hij het grootste deel van het jaar daadwerkelijk verblijft.
De bescherming is niet automatisch, de zelfstandige moet bij een notaris een verklaring van onbeslagbaarheid laten opmaken.
De bescherming geldt alleen voor schuldvorderingen die dateren van na de verklaring en houdt uitsluitend verband met de beroepsactiviteit. Ze is dus niet op privéschulden van toepassing.
De zelfstandige kan natuurlijk verzaken aan de bescherming met een nieuwe verklaring. De verklaring eindigt hoe dan ook met het overlijden van de zelfstandige, of als hij zijn beroepsstatuut verandert.
Voor meer inlichtingen kunt u terecht bij een notaris. U kunt de gegevens van alle notarissen vinden op de website van de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat.
Vennootschap
In een vennootschap zijn het vermogen van de onderneming en dat van de ondernemer gescheiden. U kunt dus een gedeelte van uw patrimonium vrijwaren van het ondernemersrisico.
Beperkte aansprakelijkheid
In de vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid (nv, bv, cv) is de aandeelhouder maar aansprakelijk voor de schulden van de onderneming voor het bedrag van zijn inbreng. Dat betekent dat de schuldeisers van de vennootschap niet aan het persoonlijke vermogen van de ondernemer kunnen raken. Het persoonlijke vermogen van de ondernemer en van de aandeelhouders wordt dus beschermd.
In een aantal gevallen is er toch een grotere verantwoordelijkheid. Dat is bijvoorbeeld het geval als de vennootschap binnen de drie jaar na de oprichting failliet wordt verklaard en als blijkt dat het ingebrachte aanvangsvermogen of kapitaal kennelijk onvoldoende was om de vennootschap gedurende twee jaar normaal te laten werken.
Onbeperkte aansprakelijkheid
In de vennootschappen met onbeperkte aansprakelijkheid (vof, Comm. V), staat de vennoot (uitgezonderd de commanditaire vennoten) ook met zijn persoonlijke vermogen in voor de verbintenissen van de vennootschap. Indien de vennootschap haar schulden niet kan betalen, kunnen haar schuldeisers de betaling verhalen op het privébezit van de vennoten.
Het belastingstelsel
De opbrengsten uit een eenmanszaak worden belast via de personenbelasting. Die belasting is progressief: hogere winsten worden zwaarder belast.
Een vennootschap wordt in principe belast onder het stelsel van de vennootschapsbelasting. Die belasting is lager en neemt minder snel toe. Hoe groter de ondernemingswinst, hoe voordeliger de vennootschapsbelasting.
Het aantrekken van vermogen
Een onderneming heeft financiële middelen nodig die vaak de mogelijkheden van een persoon overstijgen. Een vennootschap biedt precies de juridische mogelijkheid om partners aan te trekken die risicokapitaal in de onderneming willen investeren. De kapitaalverstrekkers delen in de toekomstige winsten en verliezen.
De samenwerking met een of meerdere vennoten
De vennootschapsvorm laat toe partners aan te trekken die niet alleen kapitaal inbrengen, maar zich ook actief inzetten voor de vennootschap. Het vennootschapsrecht bepaalt hoe de samenwerking met een (of meerdere) partner(s) juridisch kan worden geregeld. De statuten leggen de afspraken vast voor het bestuur, expansie, enz.
De continuïteit van de onderneming
De continuïteit (of voortbestaan) van een onderneming is vooral voor familiebedrijven belangrijk. Wanneer de oprichter overlijdt of wanneer hij zijn zaak wenst over te laten, kunnen er immers problemen ontstaan.
In een onderneming van een natuurlijke persoon zijn de eigendom en het bestuur van de onderneming één. Wanneer de ondernemer overlijdt, geldt het erfrecht en kan de zaak worden verdeeld onder meerdere erfgenamen. Voor een erfgenaam die al vóór het overlijden van de ondernemer-eigenaar meewerkte in de onderneming, kan dat tot grote onzekerheid leiden.
In een vennootschap kunnen eigendom en bestuur worden gescheiden. De oprichter en zijn vennootschap zijn juridisch twee afzonderlijke personen. Precies daardoor blijft de vennootschap zelf bestaan als de oprichter overlijdt. De deelbewijzen (aandelen) die het vermogen van de vennootschap vertegenwoordigen, veranderen gewoon van eigenaar.
Meer informatie?
Federale Overheidsdienst Justitie
Dienst Economische Rechten
Waterloolaan 115
1000 Brussel
Tel.: +32 2 542 65 11
E-mail: info@just.fgov.be
Website: FOD Justitie
Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat
Bergstraat 30 - 34
1000 Brussel
Tel.: +32 2 505 08 50
Website: Notaris.be
