Table of Contents
De sociale economie is absoluut geen nieuw concept. In de ruime zin is ze lange tijd beschouwd als een alternatief voor de markteconomie, dat ruimte geeft aan een economisch model dat eerder sociale meerwaarde en duurzame ontwikkeling voor de samenleving beoogt dan winstbejag.
Maar in haar moderne betekenis treedt ze steeds meer op de voorgrond als derde sector, naast de privé- en publieke sector, die zowel marktlogica als niet-marktgebonden logica hanteert. Ze omvat zowel organisaties die gericht zijn op het gemeenschappelijke belang van hun leden, zoals coöperatieven en mutualiteiten, als structuren die gericht zijn op het algemeen belang, zoals verenigingen en vennootschappen met sociaal oogmerk.
De jongste twintig jaar neemt ze een bijzonder hoge vlucht in de zoektocht naar zinvolle actie tegenover een economische wereld die door een groeiend deel van de bevolking als ontmenselijkt wordt beschouwd.
Die herontdekking van de sociale economie heeft recent geleid tot het ontstaan van nieuwe concepten zoals sociaal ondernemerschap, sociale onderneming of sociale ondernemer. Gewoonlijk slaan die op de marktzijde van de sociale economie.
In België wordt het begrip "sociaal ondernemerschap" anders gedefinieerd naargelang het betrokken machtsniveau. De federale overheid baseert haar definitie op de benadering van de Europese Commissie. Die onderschrijft de hedendaagse invulling van de sociale economie en beschouwt ze als de derde sector van de economie.
In haar mededeling "Initiatief voor sociaal ondernemerschap" (2011) definieert de Europese Commissie een sociale onderneming als een onderneming waarvan:
- de sociale of maatschappelijke doelstelling van gemeenschappelijk belang de reden is voor de commerciële actie;
- de winsten voornamelijk opnieuw geïnvesteerd worden in de verwezenlijking van dat maatschappelijk doel. Winstmaximalisatie is dus geen doel op zich, maar een middel;
- de manier van organiseren gebaseerd is op democratische of participatieve beginselen.
Naast die kenmerken waarop de Commissie de aandacht vestigt, gaat het over het algemeen veeleer om het ontwikkelen van sociaal-innovatieve producten en diensten die gericht zijn op nichemarkten, en zijn kwaliteit en duurzaamheid belangrijke aandachtspunten.
Voor meer informatie over de sociale economie:
- Defourny, Jacques ; Nyssens, Marthe (dir.), Économie sociale et solidaire : Socioéconomie du 3e secteur, De Boeck Supérieur, Louvain-la-Neuve, 2017, 443p.
- Nyssens, Marthe; Huybrechts, Benjamin, "Social Enterprises and Their Ecosystems in Europe, Country report, Belgium, Social Europe (PDF, 1.75 MB)", Publications Office of the European Union, Luxembourg, 2020, 98p.
