Elektrische fietsen, elektrische steps, hoverboards en eenwielers (monowheels) zijn persoonlijke vervoermiddelen die steeds vaker in het straatbeeld opduiken.
Die toegenomen aanwezigheid roept veel vragen op, zowel wat betreft de veiligheid van de gebruikers ervan als met betrekking tot hun maatschappelijke impact. In 2019 bleek uit een Europese campagne dat een meerderheid van de producten die toen op de Europese markt aanwezig waren, niet voldeden aan de wettelijke veiligheidseisen. Recente studies hebben aangetoond dat, ondanks de positieve impact van die nieuwe vervoermiddelen op de stedelijke mobiliteit, het gebruik ervan gebruikers kwetsbaar maakt voor traumatisch letsel.
Op Europees niveau lopen er besprekingen met het oog de hervorming van het wetgevingsapparaat ter zake. Persoonlijke vervoermiddelen zijn momenteel echter onderworpen aan twee reglementeringen, afhankelijk van hun categorie:
- Persoonlijke vervoermiddelen zoals elektrische fietsen (vermogen >250 W en/of snelheid >25 km/u) en elektrische steps met zadel (hoogte >54 cm) vallen onder Verordening (EU) 168/2013 in verband met twee- of driewielige voertuigen en vierwielers. Elektrische steps met zadel (hoogte >54 cm) worden gelijkgesteld met een klasse A bromfiets als de maximumsnelheid 25 km/u bedraagt en met een klasse B bromfiets als de maximumsnelheid 45 km/u bedraagt. Ze moeten dus ingeschreven en verzekerd zijn. Daarnaast is het dragen van een helm verplicht en is de minimumleeftijd voor gebruik 16 jaar. Meer informatie daarover vind je op de website van de FOD Mobiliteit.
- Elektrische fietsen (met trapondersteuning en vermogen <250 W en snelheid <25 km/u), elektrische steps zonder zadel (of met een zadelhoogte <54 cm) en alle andere vormen van elektrische persoonlijke vervoermiddelen vallen onder het koninklijk besluit van 12 augustus 2008 (omzetting van Richtlijn 2006/42/EG) betreffende het op de markt brengen van machines. De maximumsnelheid mag niet hoger zijn dan 25 km/u bij gebruik op de openbare weg. In dat geval heeft de bestuurder geen rijbewijs nodig, maar moet hij zich aan de verkeersregels houden. Een dergelijk vervoermiddel, beschouwd als een machine, moet bepaalde markeringen dragen zoals de CE-markering, de identificatie van de fabrikant en het product, het bouwjaar enz. Bovendien moet dat type vervoermiddel altijd vergezeld zijn van een handleiding en een EG-verklaring van overeenstemming in de taal/talen van het betreffende taalgebied.
Elke aanpassing bij een elektrisch persoonlijk vervoermiddel (bijv. het verlagen van de zadelhoogte tot minder dan 54 cm of het toevoegen van een zadel bij een elektrische step) kan met zich brengen dat de step onderworpen is aan een andere wetgeving. Een dergelijke aanpassing heeft een impact op de veiligheid (bijvoorbeeld op het zwaartepunt). De persoon die de aanpassingen heeft uitgevoerd, wordt dan beschouwd als de fabrikant met de bijbehorende verplichtingen, in het bijzonder die om de veiligheid van het product aan te tonen.
In het kader van de verhuur van dergelijke vervoermiddelen is het koninklijk besluit van 4 maart 2002 betreffende de verhuur van producten van toepassing. Dit betekent dat de consument bij aanvang van de verhuur altijd de volgende gegevens van de verhuurder moet bekomen:
- de gebruiksaanwijzing van het verhuurde product
- de te nemen veiligheidsmaatregelen bij het gebruik van het verhuurde product, mondeling en door het verstrekken van een of meer begeleidende documenten
- een mededeling over de veiligheidsmaatregelen in leesbare vorm en op een voor de huurder goed zichtbare plaats, als het verhuurde product wordt gebruikt in de lokalen, gebouwen of op het terrein van de verhuurder
De verstrekte documenten of aankondigingen moeten ten minste zijn opgesteld in de taal of talen van het taalgebied waar het product wordt verhuurd.
De verhuurder moet de huurder de in de gebruiksaanwijzing van het verhuurde product aanbevelen of opgelegde persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking stellen.
Bovendien mogen volgens artikel 2 van het Wetboek van economisch recht, Boek IX, alleen veilige producten op de markt worden gebracht en veilige diensten worden aangeboden. Een veilige dienst (zoals het verhuren van een product) houdt in dat de verhuurder alleen veilige producten mag aanbieden.
