Bij het sluiten van de verzekeringsovereenkomst, moet de verzekeringsnemer het risico keurig beschrijven (dit is de mededelingsplicht). Dat moet de verzekeraar in staat stellen het risico te evalueren, en bijgevolg het risico te aanvaarden of te weigeren. Wanneer hij het risico aanvaardt, zal hij met de beschrijving verder rekening houden om de hoogte van de premie vast te stellen.
Om het risico duidelijker te kunnen inschatten, gebruiken de verzekeraars soms vragenlijsten waarop de verzekeringnemer in alle eerlijkheid moet antwoorden.
Let op ! Het gebruik van deze vragenlijsten ontheft de verzekeringnemer geenszins van zijn verplichting om (zowel bij het sluiten van de overeenkomst, als in de loop van de overeenkomst)spontaan elk element te melden dat, volgens hem, dit risico zou kunnen beïnvloeden. De (financiële) gevolgen van het niet-meedelen van een risico kunnen groot zijn. Denk hieraan!
Gedurende de duur van de overeenkomst – bijvoorbeeld als een schadegeval zich voordoet- kan de verzekeraar ontdekken dat een risico hem niet correct werd meegedeeld. Wat voorziet de wet in dat geval?
-
Wanneer er sprake is van fraude, van opzettelijk verzwijgen of opzettelijk onjuist meedelen van gegevens, kent de verzekeringswet geen genade: de overeenkomst is nietig en de vervallen premies zijn verloren. Er is geen sprake van een vergoeding;
-
Het verzwijgen of het onopzettelijk onjuist meedelen van gegevens kan eveneens onopzettelijk zijn (vb. naar aanleiding van een schadegeval ontdekt de brandverzekeraar dat het gebouw uitgerust is met een stookolietank, of dat het appartement boven een frituur gelegen is): de overeenkomst is niet nietig. De verzekeraar kan wel voorstellen om ofwel de premie aan te passen, ofwel de overeenkomst op te zeggen wanneer hij kan bewijzen dat hij het risico nooit zou hebben verzekerd).
Wat betreft de vergoeding van een schadegeval dat is voorgevallen voordat de aanpassing van de overeenkomst of de opzegging van kracht is geworden, maakt de wet een onderscheid tussen de volgende situaties:
- De onjuiste mededeling van het risico kan niet aan de verzekeringnemer verweten worden: de verzekeraar moet de overeengekomen prestatie leveren;
- De onjuiste mededeling van het risico kan aan de verzekeringnemer verweten worden: de verzekeraar moet de overeengekomen prestatie uitvoeren volgens de verhouding tussen de betaalde premie en de premie die hij zou moeten betaald hebben als hij het risico correct zou hebben meegedeeld.
- Wanneer de verzekeraar bewijst dat hij het risico waarvan de ware aard door het schadegeval aan het licht komt, nooit zou hebben verzekerd, is de schadevergoeding beperkt tot de terugbetaling van alle reeds betaalde premies.
